Morgunblaðið - 01.07.2000, Qupperneq 10

10 LAUGARDAGUR 1. JÚLÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Tryggingafélögin breyta áhættusvæðum bílatrygginga frá og með mánaðamótum
Fleiri svæð-
um bætt í
dýrasta
áhættuflokk
EINAR Sveinsson, framkvæmda-
stjóri Sjóvár-AImennra trygginga,
segir að tilkynnt verði um nýja
gjaldskrá með umtalsverðri hækk-
un iðgjalda í lögboðinni ábyrgðar-
tryggingu hjá félaginu á mánudag.
Einar vildi í samtali við Morgun-
blaðið ekki að svo stöddu gefa upp-
lýsingar í prósentum um hve mikill-
ar hækkunar mætti vænta.
„Pað er ljóst að við erum að tala
um umtalsverðar hækkanir. Þetta
er mikið alvörumál," sagði Einar.
„Það hefur komið ítrekað fram í
fréttum að ökutækjatryggingar
hafa verið reknar með miklum og
vaxandi halla þannig að það hefur
verið í undirbúningi hjá okkur að
gera breytingar.“
Einar sagði hins vegar stefnt að
því að iðgjöld í dreifðustu byggðum
landsins hækkuðu ekki. Að baki því
liggja niðurstöður tölfræðilegrar
greiningar á því hvar á landinu
ábyrgðartjón verða en á grundvelli
þeirra verður landinu nú skipt upp
í þrjú áhættusvæði.
„Það verður tekið upp nýtt
áhættusvæði, áhættusvæði 3, sem
nær yfir hinar dreifðu byggðir. Það
er okkar markmið að hækka ekki
iðgjöld á því svæði, í samræmi við
fyrirliggjandi niðurstöður," sagði
Einar.
Til þessa hefur landinu verið
skipt upp í tvö áhættusvæði hvað
varðar útreikning iðgjalda. A svæði
1 hafa verið höfuðborgarsvæðið,
Suðurnes og Akureyri en önnur
byggðarlög hafa verið á svæði 2 og
bíleigendur þar hafa greitt lægri ið-
gjöld vegna lægri tjónagreiðslna.
„Breytingin sem nú á sér stað er sú
að Akranes og byggðin fyrir austan
fjall, þ.e. Hveragerði, Selfoss, Eyr-
arbakki, Stokkseyri og Þorláks-
höfn, færast á áhættusvæði 1. Þetta
veldur því að það verður dýrara að
tryggja á þessum svæðurn," sagði
Einar.
Á svæði 2 verða helstu þéttbýlis-
staðir, utan svæðis 1, svo sem Vest-
mannaeyjar, Húsavík, Sauðárkrók-
ur, ísafjörður og Stykkishólmur, en
einnig smærri svæði svo sem Gríms-
ey og Kópasker; allt á grundvelli
tölfræðigreiningarinnar fyrrnefndu.
„Það er tjónadreifingin sem ræð-
ur áhættusvæðaskiptingunni; það
hvernig tjónin dreifast á landið eft-
ir því hvar vátryggingatakar eru
búsettir," sagði Einar.
Hann sagði að tjónagreiðslur
tryggingafélagsins hefðu farið vax-
andi og tjónatíðni einnig, þ.e. tjón-
um hefði fjölgað meira en skráðum
ökutækjum. Einnig hefði tjóna-
kostnaður vaxið, m.a. vegna hærri
viðgerðarkostnaðar, nýrri og dýrari
bílaflota en áður og vegna aukinna
greiðslna fyrir miska og líkamstjón.
Einar var spurður hvort til
stæði, í framhaldi af því að ákveðið
hefur verið að láta þá áhættu sem
fylgir búsetu á ákveðnum land-
svæðum endurspeglast betur en áð-
ur í iðgjöldum, að dreifa iðgjöldum
frekar en gert hefur verið niður á
þá hópa ökumanna sem helst valda
tjónum.
„Það hefur löngum verið ljóst að
ungir ökumenn valda hlutfallslega
meiri tjónum en þeir sem eldri eru;
17 ára ökumaður lendir sex sinnum
oftar í tjóni en 30 ára ökumaður og
tjónagreiðslur vegna 17 ára öku-
manna eru sjö sinnum hærri en
vegna 30 ára ökumanns," sagði
Áhættusvæði vegna lögboðinna ökutækjatrygginga
Grímsey
Bolungarvík,
Suíureyri jsafjörður
Flateyri ySiMIav^
Siglufjöröur
Kópasker;

Snæfellsbær
Stykkistólmur ,y /
_ . - [ V. t\ V
; f&C ^GrunaarfjörflBr V' /
/í»?te£r--
Ólafsfjörður Húsavjk
/ Hnsey
í é/' .Grenivík-../
Dalvik
Akureyri
•.# Tt
S Raufarhöfn
w Þórshöfn
Áhættusvæði 1
Reykjavík
Mosfellsbær
Seltjarnarnes
Kópavogur
Garðabær
Bessastaðahr.
Hafnarfjörður
Vogar
Grindavík
Njarðvík
Keflavík
Keflav.flugv.
Hafnir
Sandgerði
Garður
9 ■"
Hveragerði s/ýKjr
Selfoss (.
Þorlákshöfn uuni»nÁ!!iv
Eyrarbakki V .Hvolsvo"ur
Stokkseyri xv;-''/
© Áhættusvæði 1
Áhættusvæði 2
Áhættusvæði 3 er þá
aðrir hlutar landsins
r\ ,v"
y
Vestmannaeyjar
Aii.t‘ttii;;vh)ðí VOfjiÍíl k0:»k01lytj(jjiitj;1 i
Áhættusvæði 1 er þá landið utan höfuðborgarsv.
Áhættusvæði 2 er þá höfuðborgarsvæðið:
þ.e. Reykjavík, Mosfellsbær,
Seltjarnarnes, Kópavogur, Garðabær,
Bessastaðahreppur og Hafnarfjörður
Áhættusvæðum vegna ábyrgðartrygginga er skipt upp eftir póstnúmerum. í sumum tilvikum kunna skil milli
áhættusvæða 2 og 3 að vera ónákvæm á kortinu. T.d. eru dreifbýlispóstnúmerin 401, 356, 301, á svæði 2 og 603
telst til svæðis 1.
hann og kvaðst telja að iðgjöldin
endurspegluðu þetta ekki nægilega.
Að vísu væri lagt álag á iðgjöld
ungra ökumanna en það hefði leitt
til þess að þeir bílar sem ungir öku-
menn aka væru tryggðir á nafni
foreldra þeirra. „Eg á um það tölur
í mínum fórum að 17-20 ára öku-
menn eru um það bil 3% vátrygg-
ingataka en 15% tjónvalda,“ sagði
Einar. „Þetta er vandamál sem erf-
itt er við að fást og almennt viðhorf
virðist vera það að þetta sé kostn-
aður sem dreifast verður á alla
ökumenn."
Jafnhliða nýrri gjaldskrá og end-
urskilgreindum áhættusvæðum í
ábyrgðartryggingu verður tekin
upp ný svæðaskipting vegna kaskó-
trygginga en þar eru formerki öfug
við ábyrgðartrygginguna því kaskó-
trygging er dýrari á landsbyggð-
inni en á höfuðborgarsvæðinu milli
Hafnarfjarðar og Mosfellsbæjar.
Einar sagði að þetta ætti sér þær
skýringar að þótt mikið væri um
árekstra í Reykjavík vægi alvar-
leiki umferðaróhappanna þyngra
úti á landi í kaskótryggingu. Á
landsbyggðinni verður stór hluti al-
varlegustu óhappa vegna útafakst-
urs og bílveltna.
Breytt svæðaskipting og ið-
gjöld til endurskoðunar
Gunnar Felixson, forstjóri trygg-
ingamiðstöðvarinnar, sagði í sam-
tali við Morgunblaðið í gær að fé-
lagið mundi taka upp sambærilega
breytta svæðaskiptingu og Sjóvá-
Almennar. „Við munum einnig end-
urskoða iðgjaldaskrána," sagði
Gunnar. „En ég vil sem minnst um
þetta segja fyrr en maður er búinn
að átta sig á hvað þeir gera,“ sagði
Gunnar og vísaði þar til væntan-
legrar nýrrar gjaldskrár Sjóvár-Al-
mennra á mánudag. „En það hefur
lengi legið fyrir að það er mjög
brýnt að hækka iðgjöld í lögboðn-
um ökutryggingum og það munum
við gera.“
Axel Gíslason, forstjóri Vátrygg-
ingafélags íslands, sagði að félagið
hefði, eins og þau sex trygginga-
félög, sem hafa um 90% markaðs-
hlutdeild í ábyrgðartryggingum
ökutækja, lagt fram gögn til þeirr-
ar tölfræðilegu úrvinnslu sem
skipting í ný áhættudreifingarsvæði
byggist á. „Þetta er sameiginleg
niðurstaða félaganna og ég á von á
að við nýtum okkur hana og tökum
upp þessa skiptingu,“ sagði Axel.
Hvað varðar iðgjöld sagði hann
að unnið væri að endurskoðun
þeirra og niðurstaða lægi ekki fyr-
ir. „En það er ljóst að það þarf að
hækka lögbundnar tryggingar og
kaskótryggingar vegna mjög auk-
ins tjónakostnaðar, bæði vegna
fjölgunar tjóna og vegna þess að
fjárhæð meðaltjóns hefur farið
hækkandi af ýmsum ástæðum.“ Ax-
el sagði að hvað varðar iðgjöldin
yrði niðurstöðu félagsins ekki langt
að bíða.
ÍSLENSKA kvótakerfið var eitt
umræðuefnið á málstofu á fjöl-
mennu hagfræðingaþingi sem
hófst í Vancouver í Kanada á
fimmtudag. í gær fluttu þeir
Hannes Hólmsteinn Gissurarson,
prófessor í stjórnmálafræði, og dr.
Ragnar Árnason, prófessor í fiski-
hagfræði, erindi á þinginu ásamt
nokkrum kanadískum hagfræðing-
um. Að sögn Hannesar Hólmsteins
spunnust miklar umræður í kjölfar
erindanna.
í erindi sínu fjallaði Hannes H.
Gissurarson um einkavæðingu al-
menninga með sérstöku tilliti til
íslenska kvótakerfisins. Hann
sagði þar, að fiskihagfræðingar
hefðu til þessa látið ósvarað tveim-
ur mikilvægum spurningum, ann-
ars vegar hvers vegna kvótakerfi
hefði aðeins verið komið á í tveim-
ur löndum, íslandi og Nýja Sjá-
landi, úr því að það væri svo hag-
kvæmt kerfi að flestra sögn og
hins vegar hverjir hefðu eða teldu
sig hafa hag af einkavæðingu al-
menninga. Sagði Hannes i erindi
sínu að kjarni málsins væri sá, að
eignarréttur myndaðist ekki í al-
menningum (auðlindum, sem ekki
væri þegar eignarréttur á) nema
einhver teldi sig hafa hag af því. Á
íslandi hefði verið mikil andstaða
við það, að einstakir aðilar öðluð-
ust einkanýtingarrétt á fiskistofn-
um, en smám saman hefði kvóta-
kerfið þó myndast, þegar útgerð-
armenn hefðu gert sér grein fyrir,
að þeir hefðu hag af því.
Nauðsynlegt hefði verið í upp-
Islenska kvótakerfið
til umræðu á hagfræð-
ingaþingi í Kanada
Hannes Hólmsf einn Ragnar
Gissurarson Árnason
hafi að úthluta kvótunum end-
urgjaldslaust til útgerðarmanna,
því að ella hefðu þeir aldrei sam-
þykkt breytinguna, þó að hún væri
tvímælalaust til hagsbóta fyrir þá
og raunar alla aðra um leið. End-
urgjaldslaus úthlutun og framselj-
anleiki kvótanna gerði kleift að
fækka skipum og fyrirtækjum í út-
gerð með því að kaupa þau út í
stað þess að hrekja þau út. Órétt-
látt væri síðan að setja nú á sér-
stakt veiðigjald því að það myndi
hitta þá fyrir, sem eftir væru í
greininni og tekið hefðu áhættuna,
en ekki hina sem þegar hefðu selt
kvóta sinn.
Heildin hagnast á einka-
væðingu almenninga
Erindi Ragnars Árnasonar fjall-
aði um áhrif kvóta á tekjuskipt-
ingu. Sagði Ragnar að hagfræðing-
ar væru almennt sammála um að
heildarhagur batnaði við myndun
eignarréttinda í almenningum, þar
sem áður hefði verið ótakmarkað-
ur aðgangur að takmörkuðum auð-
lindum. Hins vegar hefðu sumir
hagfræðingar viljað halda því
fram, að launafólk gæti tapað á
slíkri einkavæðingu þótt heildar-
hagurinn batnaði.
I erindi sínu mótmælti Ragnar
þessum kenningum og færði rök
fyrir því að aðrir töp-
uðu ekki á því að al-
menningar væru
einkavæddir. Ragnar
kynnti stærðfræðilegt
líkan sem hann hefur
gert um þetta atriði í
fiskveiðum. Þar væri
spurningin ekki hvort
aðrir myndu tapa
heldur hvort handhaf-
ar kvótanna myndu
einir græða, hvort
bættur hagur af fisk-
veiðum rynni með
öðrum orðum óskipt-
ur til þeirra. Ragnar
komst að þeirri niður-
stöðu í erindi sínu að
slíkt gæti gerst við tilteknar að-
stæður. Líklegast væri þó við þær
aðstæður sem algengastar eru að
handhafar kvótanna græddu ekki
einir heldur aðrir um leið, sérstak-
lega þegar aukin fjármagnsmynd-
un í hagkerfinu vegna kvótakerfis-
ins væri höfð í huga. Þannig nytu
allir eða flestir að lokum hagsbót-
anna af einkavæðingu auðlindanna.
Að sögn Hannesar Hólmsteins
Gissurarsonar er um þessar mund-
ir mikil umræða um það í Banda-
ríkjunum og Kanada hvort taka
eigi upp aflakvótakerfi í fisk-
veiðum víðar en þegar hefur verið
gert þar. Horfa menn þá meðal
annars til þess hversu góða raun
aflakvótakerfi hefur gefið í lúðu-
veiðum á vesturströndinni, en þar
voru áður eins konar sóknartak-
markanir í gildi sem ekki höfðu
reynst vel.
í málstofunni í gær komu þær
raddir upp í umræðum, að sögn
Hannesar, að eðlilegt væri af rétt-
lætisástæðum að taka upp að
minnsta kosti eitthvert veiðigjald,
svo að skattgreiðendur fengju ein-
hvern hlut af fiskveiðiarðinum.
Þau rök voru hins vegar sett fram
á móti að þá yrði líklega aldrei
tekið upp kvótakerfi nokkurs stað-
ar, þótt slíkt kerfi væri tvímæla-
laust hagkvæmt. Ókeypis úthlutun
aflaheimilda væri forsenda þess að
aflakvótakerfi yrði komið á, það
væri eina leiðin til að útgerðar-
menn sættu sig við svo mikilvæga
breytingu á starfsumhverfi þeirra.
Þannig fengju þeir einnig svigrúm
til að fækka í flotanum eins og
nauðsynlegt væri án þess að það
bitnaði stórkostlega á þeim fjár-
hagslega. Til þess þyrftu þeir að fá
fiskveiðiarðinn í sinn hlut. Hann
væri heldur ekki tekinn af neinum,
heldur skapaðist við hagkvæmari
skipan veiða en áður hefði verið.