Morgunblaðið - 10.08.2000, Qupperneq 60

80 FIMMTUDAGUR 10. ÁGÚST 2000
I DAG
MORGUNBLAÐIÐ
■3
Matur og matgerð
Garðyrkjukver.
Næpur og hnúð-
kál í skólagörðum
Kristín Gestsdóttir segír að taka þurfi
upp næpur snemma svo að þær vaxi
ekki úr sér. Þær eiga að vera á stærð
við mandarínur. Þetta ættu börn í
skólagörðum að athuga.
FÁIR rækta hnúðkál og næpur í
heimilisgörðum sínum ólíkt því
sem var hér á árum áður. Það er
eins og íslendingar kunni ekki
lengur að nota þetta góða græn-
meti. Georg Sehierbeck land-
læknir ræktaði þetta hvort
tveggja fyrir aldamótin 1900 í
garði sínum við Aðalstræti í
Reykjavík, þar sem nú er Bæjar-
fógetagarðurinn. Hann kallaði
hnúðkálið hnúðakál eða ofan-
jarðar-gulrófur. Hann ræktaði
einnig alls konar annað græn-
meti. Um þetta skrifar hann í
Garðyrkjukveri sem kom úr árið
1891, en þar fá næpur mjög
mikla umfjöllun.
Næpur í kjöt- og fiskisúpu eru
miklu betri en rófur og hráar
safamiklar næpur, namm,
namm. Þær spretta vel en kál-
maðkur sækir í þær, þó ekki
meira en í rófur og kál, en rófur,
næpur og kál er eina grænmetið
sem ég nota eitur á. Hnúðkál
þekkja færri og hefi ég ekki
ræktað það nema stöku sinnum,
en það er talsvert ræktað í skóla-
görðum. Eg keypti kálplöntur í
vor, en eitthvað hefur ruglast í
afgreiðslunni því fjórar blómkál-
splöntur reyndust vera hnúðkál,
og þótti mér það ekki verra, en í
gær bjó ég til gómsætan hnúð-
kálsrétt og í dag ljúffenga lúðu-
súpu með næpum, grænkáli og
blómkáli sem sprettur núna
grimmt í garði mínum.
Grsenmetis/
lúðusúpa
______1 frekar lítill laukur_
2 msk. matarolía
stórlúðusneiðar u.þ.b. 1 kg
2 tsk. salt
safi úr hólfri sítrónu_
_________1 Vi lítri votn____
2 tsk. salteða meirg í súpung
2 lórviðarlauf
Afhýðið og saxið laukinn
smátt, setjið matarolíuna í pott,
hafíð hægan hita og sjóðið lauk-
inn í olíunni í 5 mínútur.
Hellið vatninu yfir Iaukinn
ásamt 2 tsk. af salti, lárviðarlauf-
um og piparkornum, sem má
binda í grisju eða setja í lokaða
tesíu. Látið sjóða upp.
Leggið lúðusneiðarnar í soðið
ásamt næpum og grænkáli og
látið sjóða í 5 mínútur.
Setjið blómkálið út í og sjóðið í
aðrar fimm mínútur.
Hitið rjómaostinn örlítið t.d. í
örbylgjuofni og setjið í pottinn.
Búið til ögn af hveitihristingi og
setjið út í svo að súpan þykkni
örlítið, látið sjóða í tvær mínútur.
Bætið þá smjöri í. Athugið
saltið í súpunni.
7. Fjarlægið bein, roð, pipar-
korn og lárviðarlauf.
Meðlæti: Heitt snittubrauð.
Hnúdkúl med
papríku og
sveppum
2 hnúðkól
I peli vatn + grænmetissoð/
teningur
5 stórar brauðsneiðar
2 msk. matarolía
I lítill laukur
1 lítil rauð pgpríka
100 g ferskir sveppir
1 msk. smör +1/8 tsk. karrí
Vi dl
r|omi
100 g mjólkurostur, sú tegund
sem ykkur hentar
ögn af rifinni múskathnetu, mó
sleppa
10 piparkorn
6 frekar litlar næpur
1 meðalstór blómkólshaus
2-3 frekor lítil grænkólsblöð
2 msk. hreinn rjómaostur
hveitihristingur
1 msk. smjör
Skafið roðið á lúðunni, skolið
allt blóð úr, kreistið safann úr
sítrónunni og hellið yfir sneið-
arnar, stráið salti yfir. Látið bíða
í 10 mínútur. Afhýðið næpurnar,
skerið í tvennt. Klippið grænkál-
ið frekar smátt, þvoið blómkálið
og skiptið í hríslur.
Afhýðið hnúðkálið, skerið í
sneiðar og sjóðið í grænmetis-
teningsvatni í 10 mínútur. Raðið
ofan á brauðsneiðarnar og setjið
áfat.
Afhýðið laukinn, saxið smátt,
takið stilk og steina úr papríku
og skerið smátt.
Setjið olíu á pönnu, hafið með-
alhita og sjóðið lauk og papríku í
olíunni í 5 mín. Setjið ofan á
hnúðkálið á sneiðunum. Þvoið
sveppina, skerið í sneiðar, setjið
smjör og karrí á pönnuna og
sjóðið sveppina í 3 mínútur, hell-
ið þá rjómanum saman við og lát-
ið sjóða vel upp. Hellið yfir
brauðsneiðarnar.
Rífið ostinn og stráið yfir
ásamt múskati.
Hitið bakaraofn í 210°C, blást-
ursofn í 200°C. Setjið í ofninn og
bakið í 12 mínútur.
VELVAKAMDI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Plús-ferðir
og Hótel
Cristóbal Cólon
VIÐ höfum heyrt á undan-
förnum vikum frásagnir af
óheppnum ferðalöngum og
ásakanir um að ferðaskrif-
stofur og flugfélög hafi ekki
staðið sig í stykkinu. Ekki
er ætlunin með þessari
grein að gera lítið úr því, en
okkur finnst oft gleymast
að geta þess sem vel er gert
og hrósa þeim sem standa
sig vel.
Fyrir stuttu fórum við
undiirítuð til Mallorca í
hálfsmánaðar ferð á vegum
Plús-ferða, sem er svo sem
ekki í frásögur færandi því
mörg þúsund Islendingar
gera það árlega. Hins vegar
finnst okkur rétt að segja
frá þeim móttökum sem við
fengum, en það er í raun að-
eins eitt orð yfir þær, frá-
bærar. Elskulegur farar-
stjóri, Kristín, sem
greinilega var tilbúin að
leysa úr þeim vanda sem
upp kynni að koma sem var
ekki um að ræða í okkar til-
felli. Þegar komið var á hót-
elið mætti okkur vin-
gjamlegheitin frá upphafi
dvalar og til enda. Á hótel-
inu ríkti afslappað and-
rúmsloft, en þó ákveðinn
agi. Hótelstjórinn og eig-
andi voru mjög sjáanlegir,
elskulegir og tilbúnir að
greiða götu okkar. Sem
dæmi má nefna að eitt okk-
ar bað um auka kodda og
var hann kominn inn á her-
bergið á sömu mínútunni.
Greinilegt var að allir sem
þarna unnu voru með það
eitt í huga að hótelgestum
liði vel. Maturinn frábær,
hreinlæti og allur aðbúnað-
ur til fyrirmyndar. Allt
gekk upp, nema dvölin var
of stutt og það voru ánægð-
ir ferðalangar sem snem
heim, þökk sé starfsfólki
Plús-ferða og Hótels
Cristóbal Cólon. Vonandi
hafa sem flestir sömu sögu
að segja eftir sumarið.
Helgi og fjölskylda,
Sigrún og fjölskykia.
Góð sárabót frá
Heimsferðum
EG vil segja frá því sem vel
er gert. Eg og maðurinn
minn keyptum flugmiða af
Heimsferðum til Alieante
nú í júlí. Þegar við vorum á
heimleið hinn 25. júlí lent-
um við í töf yfir nótt vegna
hins hörmulega flugslyss á
Charles De Gaulle-flugvelli
í París, en vélin sem átti að
sækja okkur var þar og
komst þvi ekki til að sækja
okkur. Þegar við komum á
flugvöllinn var okkur til-
kynnt um töf vegna þessa
hörmulega slyss og af óvið-
ráðanlegum ástæðum
þurftum við að gista yfír
eina mótt á hóteli nálægt
Alicante og var boðið í
kvöldmat, allt í boði Heims-
ferða. Þetta var allt mjög
vel gert, en viti menn, dag-
inn eftir að við komum heim
fengum við afsökunarbréf
frá Andra Má Ingólfssyni,
forstjóra fyrirtækisins, ás-
amt boði að fljúga til Lon-
don í sumar eða haust.
Geri aðrir betur.
Ánægður viðskiptavinur.
Dýrahald
Súlimann er týndur
SÚLIMANN (kallaður
,,Súli“) á heima í Mjóstræti
2, í Grjótaþorpi.
Hann hvarf þaðan síð-
degis fimmtudaginn fyrir
verslunarmannahelgi og
líklegast er að hann hafi
lokast inni í skúr, kjallara
eða geymslu í nágrenninu.
Einnig gæti hann hafa
fengið sér far með bíl eitt-
hvað lengra eða hreinlega
verið tekinn. Súlimann er
með stærstu síams-köttum,
háfættur, grannur og stælt-
ur, með ljósblá augu og
djúpa „rödd“. Dökkbrúnn í
framan, á eyrum og loppum
en feldurinn ljósbrúnn.
Hann er með númer tattó-
verað í eyra en enga hálsól.
Þekkir nafnið Súli. Vinsam-
lega aðgætið hvort Súli-
mann gæti hafa lokast inni
hjá ykkur eða ná-
grannanum, eða ef þið verð-
ið hans vör þá vinsamlega
látið Þorbjörn vita í síma
864-0000 eða 552-3777.
Míaertýnd
SVÖRT og hvít kisa með
bleika ól og gegnir nafnin
Mía hvarf frá heimili sínu
að Geithálsi. Mía var ný-
flutt að Geithálsi og því
ókunnug þessu umhverfi og
gæti hafa villst. Sá sem get-
ur veitt upplýsingar vinsa-
mlega hringið í síma 555-
0787.
Tapað/fundið
Myndavél týndist
PENTAX Zoom myndavél
týndist 5. júlí, sennilega í
Fjaðrárgljúfri eða á Kirkju-
bæjarklaustri. Skilvís finn-
andi hafi samband í síma
565-8866 eða 899-35553.
Gleraugu í óskilum
GLERAUGU fundust við
þjóðveg 1 við vegaskiltið við
Álftaversveg nr. 212. Upp-
lýsingar í síma 487-1390.
Herjólfsstöðum.
Göngustaiír í óskilum
TVEIR göngustafir eru í
óskilum í afgreiðslu Morg-
unblaðsins. Annar er brúnn
með svörtu handfangi og
hinn er svartur. Upplýsing-
ar í afgreiðslu Morgun-
blaðsins, Kringlunni 1.
. ♦ .
Morgunblaðið/Kristinn
Ferðamenn
Víkverji skrifar...
TALSVERÐ umræða hefur verið
um innflutning á fósturvísum
úr norskum kúm en umsókn um
slíkan innflutning bíður afgreiðslu
landbúnaðarráðuneytisins. Margir
hafa blandað sér í umræðu um mál-
ið og sýnist sitt hverjum. Víkverji
var nýverið að lesa ágæta bók eftir
dr. Inga Sigurðsson, prófessor í
sagnfræði, sem heitir „Hugmynda-
heimur Magnúsar Stephensen", en
hún fjallar um Magnús dómstjóra í
Viðey, sem var sem kunnugt er öfl-
ugasti fom'gismaður upplýsinga-
stefnunnar á íslandi við lok 18. ald-
ar og í byrjun 19. aldar. Magnús var
framfarasinnaður og hafði m.a.
áhuga á eflingu landbúnaðar. í bók
Inga segir að Magnús hafi flutt inn
kýr og að kúastofn hans hafi verið
vel þekktur fyrir góðar afurðir. Vís-
að er á frásögn Þorvaldar Thorodd-
sen náttúrufræðings um þetta efni í
„Lýsingu íslands“ sem gefin var út
árið 1919.
í bók Þorvaldar segir: „Eins og
vér höfum séð, eru hér engin ákveð-
in kúa- eða nautpeningskyn, að því
er búfræðingar segja, alt hefur
ruglast saman á fyrri öldum, ef á
annað borð ýmis afbrigði nautpen-
ings hafa komið hingað með land-
námsmönnum. Oft hefur verið talað
um það fyrir löngu, að nauðsyn væri
á að bæta kúakynið, en engin fram-
kvæmd varð úr því önnur en sú, að
menn við og við á 18. og 19. öld
fengu sér útlendar kýr. Hina veiga-
mestu tilraun í þessum efnum gerði
Magnús Stephensen, fékk rauðar
kvígur frá Sjálandi 1816 og 1819 af
konungsbúum og danska bola; kvíg-
ur þessar reyndust vel, komust í 18-
20 merkur; segist Magnús hafa
breytt nautakyni sínu mjög til hins
betra á þennan hátt, það orðið
stærra og mjólkað betur. Kýr af
þessu danska kyni komust að Hvít-
árvöllum og í Hjálmholt. Fyrir
miðja 19. öld voru danskar kýr all-
víða fluttar til landsins eins og sjá
má af sóknalýsingum."
XXX
ESSI frásögn er athyglisverð
fyrir margra hluta sakir. í
fyrsta lagi telur Þorvaldur hæpið að
tala um að íslenski kúastofninn sé
sérstakt kúakyn heldur sé _ hann
samsettur úr ýmsum áttum. í öðru
lagi er ljóst að erlendar kýr hafa
verið fluttar til landsins í einhverj-
um mæli. í bók Þorvaldar eru
nokkrir bæir taldir upp þar sem vit-
að var að voru erlendar kýr. I þriðja
lagi virðist ljóst að samtímamenn
töldu reynslu af þessum innflutningi
almennt góðan. Þess má geta að
flestar tilraunir til innflutnings á er-
lendu sauðfé tókust illa og höfðu
sumar skelfilegar afleiðingar þar
sem með fénu bárust alvarlegir
sauðfjársjúkdómar. I fjórða lagi er
ljóst að það er ekki rétt sem haldið
hefur verið fram að íslenski kúa-
stofninn hafi verið ræktaður ein-
angraður hér á landi í 1000 ár.
xxx
ÍKVERJI er einn þein-a sem
lengi hafa klórað sér í höfðinu
yfir skattseðlinum. Á honum er að
finna ýmsar tölur og orð, en Vík-
verji hefur alla tíð átt erfitt með að
skilja samhengi þeirra. Af hverju er
ekki hægt að setja upplýsingar um
skatta fram með einföldum og skýr-
um hætti? Það sem Víkverji er
óánægðastur með er hvað upplýs-
ingar um endurgreiðslur og bætur
eru óskýrar. Víkverji fékk t.d. nokk-
ur þúsund krónur endurgreiddar
vegna „oftekinnar staðgreiðslu“.
Ekkert er útskýrt hvers vegna. Eru
þetta vaxtabætur, barnabætur, end-
urgreiðsla vegna bifreiðar, endur-
greiðsla vegna lægri útsvarsprós-
entu eða hvað? Víkverji hefur sterkt
á tilfinningunni að í þessu efni sé
hann alfarið undir náð og miskunn
skattayfirvalda kominn. Þau ein
vita hvað er verið að endurgreiða og
hvers vegna og skattgreiðandinn
getur nánast ekki gert annað en
treyst því að réttsé reiknað.