Morgunblaðið - 20.08.2000, Síða 18

18 SUNNUDAGUR 20. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ

LISTIR
HRATT
FLÝR
STUND
Morgunblaðið/Halldór B. Runólfsson
Fánar eða Tvö málverk frá 1973 -1978, eftir Daniel Buren eru dæmigerð fyrir listamanninn.
MYNDLIST
Kjarvalsstaðir
BLÖNDUÐ TÆKNI UM 60
ALÞJÓÐLEGIR LISTA-
MENN
Til 8. október. Opið daglega frá kl.
10-18. Aðgangur kr. 400.
TÍMI, fresta för þinni - eins og
sýningin Time Suspend Your
Flight hefur verið nefnd á íslensku
- er ekki fyrsta sýningin sem sett
er upp um tímann á þessu herrans
ári. Eflaust er hún heldur ekki sú
síðasta. En ef hún er miðuð við
Tíminn, undir eins! - Le Temps,
vite! - sem Daniel Soutif setti upp í
Pompidou-miðstöðinni í París á út-
mánuðum með hátt á tólfta hundr-
að verkum frá öllum tímum og
heimshornum - einnig nýjasta nú-
tíma - er hún harla smá í sniðum
og þröngt hugsuð.
A sínum eigin forsendum og
samanburðarlaust er hún hins veg-
ar prýðileg og býsna vel úr garði
gerð. Hún snýst að vísu helst til
mikið um lítinn hóp Nýraunsæis-
manna og listamenn af Fluxus-
kynslóðinni, auk hugmyndlistar-
manna frá sjöunda og áttunda ára-
tugnum, og lætur sér oftast nægja
eitt verk eftir hvem svo gestir
verða helst að þekkja til listamann-
anna til að skilja stöðu þeirra gagn-
vart hugmyndinni. Fyrir vikið verð-
ur Tími, fresta för dulítið of
safnkennd. Listamennirnir eru of
margir miðað við verkin.
Sem dæmi hefði mátt hugsa sér
mun fleiri verk eftir Kristján Guð-
mundsson á þessari sýningu, því
hafi einhver listamaður fengist við
tímann þá er það einmitt Kristján.
Það er rýrt að kynna mann með að-
eins einu, litlu verki sem búið hefur
til hljóðfráar teikningar, lýst ferli
jarðar um sólu og lengstu nótt á
íslandi, sýnt hraðamun með muldu
og sæbörðu grjóti og látið blek
drjúpa ofan í pappír í takt við tím-
ann.
Svo eru aðrir listamenn sem
varla er hægt að flokka nema
óbeint sem tímatengda listamenn,
svo sem Daniel Buren, þótt randa-
línur hans taki tíma eru þær öðru
fremur rýmisráðandi. Mun nær-
tækara hefði verið að velja verk
eftir Pol Bury eða jafnvel Alberto
Burri, ef menn voru á höttunum
eftir listamönnum með samstæð-
unni bur í nafni sínu. Eins og Burri
hefði Yves Klein - en báðir reyndu
að mála með eldfærum - mátt vera
á þessari sýningu, og auðvitað einn-
ig Piero Manzoni, en varla Buren.
En sá franskur listamaður sem
auðvitað hefði sómt sér hvað best á
sýningu helgaðri tímanum er Soph-
ie Calle, listakona sem árið 1979
bauð 45 manneskjum að sofa í rúm-
inu sínu, einni af annarri, í átta
tíma hvem og skráði allar vaktirn-
ar með textum og ljósmyndum.
Aftur hefur Daniel Soutif vinn-
inginn, því á sinni sýningu sýndi
hann gjörla hve margir ítalskir
listamenn hafa fengist beinlínis við
tímann í einni eða annarrri mynd,
en sú þjóð er fjarri góðu gamni á
Kjarvalsstöðum. Soutif valdi meðal
annarra Giovanni Anselmo með kál-
höfuðið sem heldur höggmyndinni
saman, Mario Merz með Fibonacci-
krókódílinn og Giuseppe Penone
með Andardráttinn sinn úr leir.
Og auðvitað leiðir það hugann
aftur að íslenskum listamönnum á
borð við Magnús Pálsson og Lend-
ingu Síkorský-þyrlunnar, en það er
einmitt í eigu Listasafns Reykja-
víkur svo hægari gátu heimatökin
ekki verið. Af hverju var Magnús
ekki á sýningunni og hví var Steina
Vasulka ekki valin, listamaður sem
nálgast hefur tímahugtakið frá
óteljandi hliðum?
Þá eru nánast engir Norður-
landabúar á sýningunni á Kjarvals-
stöðum, en fjölmargir framúrskar-
andi listamenn úr þeim heimshluta
hafa einmitt verið að fást við tíma-
hugtakið með frumlegum og óvænt-
um hætti á allra seinustu ánim. Má
þar nefna Danann Joachim Koest-
er, sænsku listakonuna Ann-Sophie
Sidén, Norðmanninn Torbjprn
Rpdland og fmnsku listakonuna
Eiju-Liisu Ahtila. Sömuleiðis vant-
ar yngri listamenn frá meginlandi
Evrópu og Norður-Ameríku, auk
asískra og suður-amerískra full-
trúa, en tímahugtakið hefur verið
mjög áleitið í báðum síðarnefndu
álfunum.
En er þá engin glæta í sýning-
unni á Kjarvalsstöðum? Vissulega,
og eins og áður var bent á þá fylgir
sýningin prýðilega eftir kynslóð
listamanna sem var að fóta sig í
nýjum miðlum og nýjum listhug-
myndum á sjöunda, áttunda og
níunda áratugnum. Af eftirtektar-
verðum listaverkum má til dæmis
Elektrónískt skilti úr myndröð-
inni Lustmord, frá 1993 - 94, eft-
ir Jenny Holzer.
benda á hið yfirgripsmikla verk
Tehcing Hsieh, One Year Outdoor
Piece - Eins árs utandyraverk -
frá 1981 til 1982, á miðgangi Kjar-
valsstaða. Listamaðurinn lagði á sig
að lifa sem utangarðsmaður í heilt
ár án þess að koma heim til sín, og
lýsa afstöðukort á veggnum stað-
setningu Hsieh í New York alla þá
tólf mánuði sem hann dvaldi fjarri
íbúð sinni. Þá sýna gagnsæir kass-
ar fatnaðinn sem hann íklæddist
sem utangarðsmaður.
Annað sláandi verk er ljósaskil-
vinda Jenny Holzer, eða rafknúinn
stafabh-tir úr myndröðinni Lust-
mord - Lostamorð - frá 1993 til
1994.
Þetta innrauða galdratæki bregð-
Lyktarorgel Dieter Roth er
komið í sitt upprunalega form.
ur upp óhugnanlegri sögu með orð-
um sem líða upp og hverfa jafnóð-
um. Þá er kærkomin kynning
sýningarinnar á pólsk-franska hug-
myndlistarmanninum Roman Op-
alka sem er þekktur fyrir að mála
tölurnar sem hann telur til að fylgj-
ast með tímanum. Jafnframt lætur
hann taka af sér mynd frá degi til
dags svo ekki fari milli mála hvern-
ig hann breytist með aldrinum.
Sannleikurinn er sá að málverk Op-
alka eru sláandi fögur í grátónum
sínum og mun líflegri en hugmynd-
in hljómar.
Þá er stórkostlegt að sjá aftur
Lyktarorgel Dieter Roth í upp-
runalegri mynd, en það er búið til
úr pappahólkum og bundið saman
eins og panflauta. Um tíma var
þetta verk fellt inn í grámálaðan
kassa og missti við það allan sinn
upprunalega karakter. Nú má sjá
hve gott þetta verk er, sem flæmdi
á sínum tíma burt sýningargesti
vegna pestarinnar sem af því lagði.
Nú fælir það ekki frá lengur enda
er ódaunninn úr sögunni en eftir
stendur fallegt og frumlegt verk
sem hvergi á sinn líka.
Einn helsti fengur sýningarinnar
er verkið Eitt ár - One Year - frá
1972, eftir páfa Fluxushreyfingar-
innar, George Maciunas. Þótt rað-
imar af appelsínusafadósunum
minni óneitanlega á málverk Andy
Warhol af Campbell’s súpudósun-
um hefur það merkilega nálægð og
allt aðra en verk poppmálarans. Þá
er Identical Lunch - Alveg eins
matur - Alison Knowles, frá 1973 -
silkiþrykkt og máluð myndröð -
einstaklega upplýsandi og fersk.
Vissulega má bæta við fjölmörg-
um öðrum itemum - til dæmis Sól-
arbrunamyndröð Charles Ross, frá
1972, sem kallast á við Weybourne
nr. 7, eftir Roger Ackling, sem
brennt er með stækkunargleri - en
það yrði of plássfrekt. Það er því
enginn svikinn af því sem hann
finnur á sýningunni, þótt eflaust
sakni margir annarra verka sem
þar eru ekki.
Sýningarskráin er ágætlega úr
garði gerð og margt fróðlegt að
finna í henni þótt ef til vill sé það
galli að ekki skuli vera smáyfirlit
yfir lífshlaup hvers listamanns.
Skráin er þó alltént til kynningar,
ekki satt? En hvað sýninguna Tími,
fresta för varðar þá ætti enginn að
láta hana fram hjá sér fara. Til
þess hefur hún of mörg merkileg
verk að geyma.
Halldór Björn Runólfsson
KVC LD
immmrn
Haustönn 2000
Iðnskólinn í Reykjavík,
sem er stærsti framhaldsskóli
landsins, býður fram fjölbreytt,
spennandi og hagnýtt nám
í kvöldskóla