Morgunblaðið - 20.08.2000, Qupperneq 50

50 SUNNUDAGUR 20. ÁGÚST 2000
MORGUNBLAÐIÐ
-*
i.
i
HUGVEKJA
Morgunblaðið/Kristinn
Frá kristnihátíð á Þingvöllum.
Umræðan um
kristnihátíð
Sjö vikur eru liðnar frá kristnihátíð á
Þingvöllum, Stefán Friðbjarnarson
staldrar við kristnihátíðarumræðuna.
UTTUGASTA öldin er
bjartasti tími gjörvallrar
Islands sögu - eftir land-
náms- og þjóðveldisaldir. Á henni
hvílir þó áratugarskuggi, skuggi
kreppunnar miklu, 1930 til 1940.
Þá var víða skortur í búi. Mikið
atvinnuleysi og strjálar tekjur
sniðu heimilum þröngan afkomu-
stakk, að ekki sé fastar að orði
kveðið. Fjölskyldur þurftu
bókstaflega að velta hverri krónu
í hendi, áður en henni var eytt.
En þrátt fyrir fátækt og fámenni
þjóðarinnar á þessum tíma hélt
hún upp á þúsund ára afmæli Al-
þingis árið 1930 með eftir-
minnilegum hætti. Þjóðhátíðin á
Þingvöllum 1930 er í minnum
höfð fyrrir glæsibrag. En þó íyrst
og fremst sem vitnisburðar um
vitund fámennrar og fátækrar
þjóðar um mikilvægi sögu sinnar
og menningararfs. Aðfinnslu-
raddir á „sóunarnótum" um Þing-
vallahátíð 1930 vóru fáar ef
nokkrar. Slíkar raddir hafa á hinn
bóginn látið á sér kræla í tengsl-
um við kristnihátíð annó 2000 - á
mestu hagsældartímum íslands-
sögunnar.
Asgeir Ásgeirsson, síðar forseti
íslenzka lýðveldisins, komst svo
að orði í ræðu á Þingvöllum árið
1930: „Tíu alda saga talar til vor í
þessu heilaga musteri undir blá-
um himni. Það hitar um hjarta-
ræturnar. Tign fjallanna, niður
ánna, grænka jarðarinnar og
blámi himinsins rennur saman við
minning Ingólfs og Úlfljóts,
drengskap, manndóm, löggjöf og
bókmenntir, - allt rennur það
saman í eina mynd, mynd hinnar
ættgöfgu Fjallkonu, dóttur ís-
lerizkrar náttúru og norræns eðl-
is. Varðveitum þá mynd í brjóst-
um okkar meðan ævin endist. -
ísland lifi!“
Þingið og þjóðin komu á nýjan
leik saman á Þingvöllum 17. júní
árið 1944, á stofndegi íslenzks
lýðveldis. Þá var sól í sinni mann-
grúans, sem þar var saman kom-
inn, þótt hellirigndi á völlunum.
Þúsund ára landnáms var síðan
minnzt á þessum stað árið 1974
og fimmtíu ára lýðveldis árið
1994, enda Þingvellir staður
stórra stunda í þjóðarsögunni.
Það kom bókstaflega ekkert ann-
að til greina en að fagna þúsund
ára kristni í landinu á þessum
þjóðhelga stað, þar sem trúin var
lögtekin á Jónsmessu skírara árið
1000.
Kristnihátíðin á Þingvöllum fór
fram með miklum glæsi- og
menningarbrag í sól og blíðu. AU-
ir, sem þar vóru þessa tvo daga,
fóru heim með fagrar og ljúfar
ininningar, sem lifa í huga meðan
ævi endist. Talið er að um 30 þús-
und íslendingar hafi mætt á
Þingvöllum hátíðardagana. Þeir
vóru þó umtalsvert færri en vonir
stóðu til. Hvers vegna? Ástæður
vóru nokkrar. I fyrsta lagi var
þjóðin rækilega minnt á umferð-
aröngþveiti Þingvallahátíðai-
sumarið 1994 í fjölmiðlum vikurn-
ar fyrir kristnihátíð. í annan stað
skóku jarðskjálftar Suðurlands-
undirlendið þessar sömu vikur. í
þriðja lagi vóru flestir atburðir
kristnihátíðar sýndir í sjónvarpi,
þá þeir fóru fram, og fjölmargir
kusu að fylgjast með þeim í róleg-
heitum heima við. Þetta eru meg-
inástæður þess, að mati pistlahöf-
undar, að færri fóru á kristnihátíð
á Þingvöllum en vonir stóðu til.
Neikvæð umræða um kristni-
hátíð hefur verið nokkur, bæði
fyrir og eftir hátíðina, m.a. um
kostnaðarhliðina. Að sjálfsögðu
eiga allir, líka þeir neikvæðu, sinn
skoðana- og tjáningarrétt. Og
ekki er heldur hægt að setja allar
gagnrýnisraddir undir einn og
sama hatt. Sumar vóru hógværari
og málefnalegri en aðrar. En
nokkrar vóru neikvætt nöldrið
uppmálað. Morgunblaðið hitti,
sem oftar, naglann á höfuðið í for-
ystugrein 9. júlí sl., þar sem um
þessa gagnrýni er fjallað:
„Það er rangt, sem haldið hefur
verið fram, að peningum al-
mennings hafi verið sóað með því
að efna til kristnihátíðar á Þing-
völlum... Þeir fjármunir, sem
lagðir voru til þessara hátíða-
halda, skila sér bæði í beinum
verklegum framkvæmdum og
menningarlegri arfleifð. Vega-
framkvæmdir standa áratugum
saman og koma landsmönnum til
góða þótt langt verði liðið frá
kristnihátíð. Ritun kristni sögu er
merkur menningarviðburður svo
að dæmi sé nefnt. Hið sama á við
um hátíðahöldin 1974 og 1994. -
Þegar efnin voru lítil gátu íslend-
ingar sameinast á hinum stóru
stundum sögu sinnar. Þegar
fjöldi landsmanna hefur tvöfald-
ast og þjóðin er orðin ein af rík-
ustu þjóðum heims rísa upp ein-
staklingar, sumir vel menntaðir,
og ráðast af þröngsýni og lágkúru
á þessi hátíðahöld."
Þetta eru sannyrði. En lágkúr-
an og þröngsýnin falla fyrir tím-
ans tönn. Eftir stendur að kristni-
hátíð var í alla staði vel heppnuð
og hin glæsilegasta. Hún varð í
raun og sann hluti af Islands
sóma. Var og verður sverð og
skjöldur kristins menningararfs
þjóðarinnar, sem er dýrmætust
eign hennar. Þeir sem að stóðu á
vegum ríkis og kirkju eiga skilið
þjóðarþakkir. Sem og allir þeir
fjölmörgu einstaklingar og sam-
tök, víðs vegar um landið, sem
lögðu hönd að góðu verki. Fyrir
þeirra tilverknað varð kristnihá-
tíð að dýrmætri perlu á festi sög-
unnar um háls Fjallkonunnar.
ÍDAG
VELVAKAMDI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Glöggt er
gests augað
ÞAÐ gæti ef til vill vakið
okkur aðeins af dvalanum
hvemig aðrir sjá okkur í
umferðinni.
Eftirfarandi gerðist ný-
lega þegar spænsk fjöl-
skylda, hjón og tvö börn,
voru hér á ferðalagi.
Það var leigður bíll og
haldið á vit náttúru Islands,
ekið byggð úr byggð, margt
skoðað og vakti ferðin
mikla lukku, hvað sérstaka
náttúru varðar og hve mikl-
ar andstæður, stórfengleg
víðátta og fegurð voru víða.
Það yrði of langt mál að
fara út í hörgul með lýsingu
þessara hjóna á reynslu
þeirra í þessari ferð, hitt er
staðreynd að þegar þau
luku ferð sinni og gistu á
hóteli síðustu 2 nætumar
hér í Reykjavík þá hafði
fjölskyldufaðirinn sérstaka
þakkargjörðarbænastund í
herbergjum þeirra þar sem
þau þökkuðu guði fyrir að
hafa vemdað þau í þessari
ferð þar sem fæstir sem þau
þurftu að aka innan um og
með í umferðinni virtust
virða nokkurn skapaðan
hlut sem heitir umferðar-
reglur eða hraði, sem og
margt, margt annað sem
þau upp töldu. Ekki var
gaman að hlusta á þessar
þó einlægu athugasemdir
ón þess að finna til skömm-
ustutilfinningar fyrir okkar
hönd.
Eitt sögðu þau að þeim
fyndist meðal margs annars
mjög skrýtið hér og það er
að þau skynjuðu að þegar
þau voru að aka gegn
grænu umferðarljósi þá var
eins og allir ykju hraðann
til mikilla muna svo þegar
yfir á ljósinu var farið á
þeysiferð var það oftar en
ekki orðið rautt, alla vega
mjög rauðleitt. Þetta bara
gátu þau alls ekki skilið,
hvers vegna fólk getur bara
ekki notað þessa stuttu
stund sem rautt ljós er til að
slaka á og njóta augnabliks-
ins.
Auðvitað fréttu þau af
þessum miklu bílslysum
sem yfir okkur hafa dunið
að undanförnu og bar þau á
góma í samtölum okkar.
Þau kváðu það dýru verði
keypt að vera með þetta
augsýnilega stress við akst-
ur og þeim þótti leitt að
þurfa að segja, eftir þessa
annars yndislegu reynslu
að koma hingað til lands, að
það væri bara alveg aug-
ljóst að við ættum við mik-
inn vanda að stríða, þar sem
svo margir virðast alls ekk-
ert tillit taka til annarra í
umferðinni og þau voru í
raun ekki hissa á hve upp-
skera okkar er dapurleg
þegar öll þessi slys bar á
góma.
Það var þeirra skoðun að
eitthvað meira en lítið væri
að hér hvað varðar aga og
sjálfsagða kurteisi og töldu
þau að taka myndi mörg ár
að bæta úr þessu, sérstak-
lega þótti þeim ungir öku-
menn vera ótrúlega sjálf-
umglaðir, og frekir í mörgu
tilliti, eins og þeim væri
bara ekki orðið ljóst að þeir
væru farnir að aka alvöru
bílum, en virtist ekki ljóst
að þeir bæru nokkra
ábyrgð. Þau vildu meina að
það bara hlyti að vanta stór-
lega í ökukennsluaðferðum
hér á landi, annað væri ekki
að sjá.
Að lokum sögðust þau
gjarnan vilja koma aftur
síðar en þá myndu þau ein-
göngu nota rútur ef ekki
væri verkfall og ferðast
með stórum og sterkum bíl-
um.
Þau báðu landi og þjóð
blessunar en sögðu grafal-
varlegt mál, umferðar-
ómenningu okkar, það bara
yrði að segja eins og er. Þau
treysta því að yfirvöld í
þessu landi kaupi það ekki
dýrara verði en orðið er að
gera veigamiklar breyting-
ar á ökulögum, stórhækka
sektir og sennilega að
hækka aldurstakmark
þeirra sem taka bílpróf og
það strax í lágmark 18 ár ef
ekki 19.
Bestu kveðjur með ósk-
um um að við náum áttum
og fáum aukna hugarró.
Hugleiðingar frá
Antonio F. Diaz.
Harmonikkan
vinsælasta hljóðfærið
FYRIR nokkru var haldin
alþjóðleg harmonikkuhátíð
í Reykjavík og var hún hluti
af dagskrá menningarborg-
arinnar Reykjavíkur árið
2000.
Hátíðin var á vegum hins
landskunna harmonikku-
leikara og tónlistarkennara
Karls Jónatanssonar og
sona hans.
Næsta hljótt hefur verið
um þessa ágætu hátíð í
fjölmiðlum en hún hlaut
verðskuldaða athygli al-
mennings og góðar viðtök-
ur. Þarna komu fram fjöl-
margir harmonikku-
leikarar, erlendir og
innlendir og á ýmsum aldri,
m.a. á tónleikum í Grafar-
vogskirkju, Norræna hús-
inu, Broadway og á útitón-
leikum í Laugardal,
Bankastræti, Árbæjarsafni
og víðar svo og á harmon-
ikkudansleikjum.
Flutt var mjög fjölbreyti-
leg tónlist og var áhugavert
að heyra hversu flytjendur
voru færir og virtust hafa
mikinn metnað fyrir hönd
harmonikkunnar, þessa sí-
vinsæla og undraskemmti-
lega hljóðfæris, sem gefur
svo mikla möguleika til
túlkunar margs konar tón-
hstar. Einkar ánægjulegt
var að sjá og heyra hversu
ungt fólk hefur náð glæst-
um árangri í harmonikku-
leik.
Komið hefur fram við
skoðanakönnun meðal nem-
enda í tónlistarskólum á Is-
landi að harmonikkan er
orðin vinsælasta hljóðfærið.
Mætti Ríkisútvarp allra
landsmanna, bæði hljóð-
varp og þá ekki síður Sjón-
varp, ásamt Tónlistarskól-
anum í Reykjavík, draga af
því nokkurn lærdóm.
Ekki er þess kostur í
stuttum pisth að geta neitt
þeirrar viðamiklu dagskrár
sem fram fór né einstakra
flytjenda en að lokum eru
Karli Jónatanssyni og son-
um hans færðar sérstakar
þakkir fyrir þetta frábæra
framtak, sem varð bæði
þeim og flytjendum öllum
til sóma og mun vonandi
enn auka á vinsældir har-
monikkunnar.
Áhugamaður um
harmonikkuleik.
Tapad/fundið
Armband
í óskilum
Karlmannsarmband með
áletruninni Haraldur
fannst um miðjan júlí á
Snorrabrautinni. Upplýs-
ingar í síma 581-3396.
Gleraugu
í óskilum
GLERAUGU með lituðum
glerjum fundust í byrjun
júlí á Ránargötu. Upplýs-
ingar í síma 552-1250.
Grá læða týndist
SUNNUDAGINN 6. ágúst
sl. týndist læða frá Baldurs-
götu 25. Hún er 8 mánaða,
grá að ht með smádrappht-
uðum hárum. Hún var með
gyllta ól með bjöllu og gult
merki sem á stendur Snúlla
DúHa, Baldursgötu 25.
Hugsanlega hefur merkið
dottið af. Hún gæti hafa
lokast inni og er fólk beðið
um að kíkja í skúra og
geymslur í nágrenninu.
Hennar er sárt saknað.
Ef einhver hefur séð til
hennar eða getur gefið upp-
lýsingar þá vinsamlega haf-
ið samband í síma 552-5859,
865-9967 eða 861-7837.
Víkverji skrifar...
*..
IOLLU því flóði auglýsinga sem
dynur yfir landslýð á degi
hverjum hefur ein auglýsing vakið
athygli Víkverja síðustu daga. Sú
er frá Símanum GSM og hefur
birst sem heilsíðuauglýsing í dag-
blöðunum í þeim tilgangi að kynna
tiltekna tegund farsíma sem þetta
stórfyrirtæki í eigu þjóðarinnar
hefur að bjóða í verslunum sínum.
Stór mynd af farsíma prýðir um-
rædda auglýsingu og í glugga sím-
ans má lesa skilaboð sem að mati
Víkverja eru hreint og beint frá-
munalega ósmekkleg: „Misþyrmið
mér“!
XXX
ÍKVERJI áttaði sig að vísu á
því við nánari skoðun að hér
er Landssíminn að gera lýðum
ljóst hversu höggþolinn viðkom-
andi símtegund er. Af auglýsing-
unni að dæma má hreinlega „mis-
þyrma“ blessuðu símtólinu, eflaust
þar til það gefst upp og fólk verður
að kaupa sér annað í staðinn. En
það breytir ekki þeirri staðreynd
að hér er um afar ósmekklegan
auglýsingatexta að ræða, að mati
Víkverja, og fyrirtækinu alls ekki
til framdráttar að bera hann á
borð á tímum aukins ofbeldis í
þjóðfélaginu. Eflaust hefur einhver
slagorðasmiðurinn ætlað sér að
vera sniðugur með þessum orðum.
Það mistókst gjörsamlega.
xxx
NOKKUR ládeyða hefur verið í
kvikmyndahúsum borgarinn-
ar upp á síðkastið, enda tími „sum-
armyndanna" sem gera minna út á
gæði og listfengi, en meira út á
hasar og stundargaman. Bestu
myndirnar í síðarnefnda flokknum
geta vissulega verið á sinn hátt
frábærar, en fátt jafnast þó á við
þá tilfinningu að horfa á virkilega
góða kvikmynd þar sem eru í fyrir-
rúmi góður leikur, vitsmunalegt
handrit og tækniúrvinnsla af bestu
gerð. Kvikmyndir sem kalla fram
slík viðbrögð eru því miður ekki
daglegt brauð, en Víkverji getur
þó ekki stillt sig um að benda á
eina kvikmynd sem sýnd var í
kvikmyndahúsum hér á landi og er
síðan komin út á myndbandi. Sú
heitir Innanbúðarmaðurinn, eða
Insider á ensku, og skartar A1
Pacino og Russell Crowe í aðal-
hlutverkum. Þar er á ferðinni ein-
hver besta kvikmynd sem Víkverji
hefur séð í háa herrans tíð; mynd
sem vekur sterk hughrif, margar
spurningar og fær áhorfendur í
orðsins fyllstu merkingu til að lifa
sig inn í þá atburði sem fyrir augu
ber.
xxx
INNANBÚÐARMAÐURINN er
byggð á atburðum sem áttu sér
stað í Bandaríkjunum fyrir fáum
árum og vöktu þá mikla athygli,
enda komu við sögu afar öflugt
stórfyrirtæki á sviði tóbaksfram-
leiðslu annars vegar og fjölmiðlun-
ar hins vegar. Segir myndin af
manni nokkrum sem býr yfir upp-
lýsingum um framleiðslu tóbaks
sem komið gætu tóbaksfyrirtækj-
unum afar illa og tilraunum frétta-
skýringaþáttarins 60 mínútna til
að fá hann til segja sögu sína.
Óhætt er að segja að saga þessi er
æsispennandi og varpar ljósi á
margt í bandarísku þjóðfélagi, en
ekki síst er hún lærdómsrík fyrir
þá sem starfa við fjölmiðlun og að
heill almennings, að einhverju
leyti.
Víkverji vill ekki fyrir nokkra
muni ljóstra frekar upp um sögu-
þráð myndarinnar, heldur nota
tækifærið og hvetja lesendur til að
sjá þessa kvikmynd. Þeir verða
ekki fyrir vonbrigðum.