Morgunblaðið - 24.11.2000, Side 38

38 FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2000 39
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Framkvœmdastjóri: Hallgrímur B. Geirsson.
Ritstjórar: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
EVRÓPUHER
/
AFORM Evrópusambandsins
um sameiginlegan herafla
hafa vakið upp miklar um-
ræður og jafnvel deilur. Brátt verð-
ur liðið ár frá því að leiðtogar ESB
ákváðu á fundi í Helsinki að setja á
laggirnar sérstakar hraðsveitir er
skipaðar verða að minnsta kosti 60
þúsund hermönnum. Markmiðið er
að sveitunum verði hægt að beita
þegar deilur eins og á Balkanskaga
koma upp og er miðað við að hægt
verði að senda sveitirnar innan 60
daga frá því að ákvörðun er tekin um
aðgerðir og í allt að fjögur þúsund
kílómetra fjarlægð frá miðri
Evrópu.
Verkefni hraðliðsins er fyrst og
fremst að koma í veg fyrir átök og
stunda friðargæslu en ekki grípa til
beinna hernaðaraðgerða.
A fundi í byrjun vikunnar ákváðu
varnarmálaráðherrar ESB að leggja
sveitunum til nauðsynlegan mann-
afla og búnað. Segir í yfirlýsingu
þeirra að það skipti „höfuðmáli fyrir
trúverðugleika hinnar evrópsku
öryggis- og varnarstefnu, að geta
sambandsins til að grípa inn í á neyð-
arstundu sé aukin, hvort sem það er
gert með eða án samvinnu við
NATO“.
Ekki eru hins vegar allir jafnsann^
færðir um ágæti þessara áforma. I
Bretlandi hefur gætt efasemda urn
þessi áform þótt vissulega megi
segja að það sé fyrst og fremst með-
al þeirra afla sem alla jafna eru mjög
tortryggin í garð alls þess er frá
Evrópusambandinu kemur. Þannig
hefur Margaret Thatcher, fyrrum
forsætisráðherra, lýst því yfir að
hún telji áform ESB ógna Atlants-
hafssamstarfinu. Þá ritar Caspar
Weinberger, fyrrum varnarmála-
ráðherra Bandaríkjanna, grein í The
Daily Telegraph í gær, þar sem hann
segir að einu gildi hverju sé haldið
fram, það veiki NATO ef hersveitir,
er eyrnamerktar eru bandalaginu,
eigi jafnframt að vera hluti hinna
nýju hraðsveita. Hann telur jafn-
framt að þessi áform ESB geti leitt
til þess að draga muni úr stuðningi
Bandaríkjamanna við NATO.
Auðvitað er ekkert óeðlilegt við
það, að Evrópuríkin, sem nú þegar
eiga mjög náið efnahagslegt og póli-
tískt samstarf, stilli saman strengi
sína í auknum mæli á öryggis- og
varnarmálasviðinu. Raunar má segja
að það hafi verið ákveðið vandamál
hversu sundurleit Evrópuríkin hafa
verið í þessum efnum, líkt og kom í
ljós við upphaf Bosníudeilunnar.
Bandarískir ráðamenn hafa líka ver-
ið iðnir við að hvetja Evrópuríkin til
að axla auknar byrðar í varnarmál-
um enda erfítt að réttlæta að banda-
rískir skattgreiðendur beri hitann og
þungann af öryggismálum í Evrópu
rúmri hálfri öld eftir lok heims-
styrjaldarinnar síðari, þegar þessar
sömu þjóðir eru á ný orðnar meðal
ríkustu þjóða heims.
Á hinn bóginn er það ekkert laun-
ungarmál að innan Evrópusam-
bandsins er að finna sterk öfl sem
hefðu ekkert á móti því að brestir
kæmu í tengslin yfir Átlantshafið. I
augum þessara afla eru áformin um
sameiginlegan herafla einungis
skref í þá átt að mynda Evrópuher,
er tekið gæti við skuldbindingum
NATO í Evrópu.
Það er full ástæða til að taka þær
raddir alvarlega er vara við því að
áform ESB kunni að veikja NÁTO ef
ekki er rétt staðið að málum. Sam-
starf Evrópu og Bandaríkjanna inn-
an NATO er einstakt í heiminum.
Það hefur tryggt öryggi aðildarríkj-
anna og haft þau áhrif að pólitísk og
menningarleg tengsl þjóðanna
beggja vegna Atlantshafsins hafa
eflzt. Að mörgu leyti er NATO límið
í samstarfi Evrópu og Bandaríkj-
anna og má færa rök fyrir því að
þessi nánu tengsl hafi komið í veg
fyrir að pólitísk eða viðskiptaleg
togstreita hafi gengið of langt.
Kjarni málsins er þó sá, að það
hlýtur að vera hlutverk Evrópuríkj-
anna að takast á við og leysa þau
vandamál, sem koma upp á þeirra
heimaslóðum. Bosníudeilan varð
ekki leyst án atbeina Bandaríkja-
manna. Það varð bæði áfall og niður-
læging fyrir Evrópuríkin. Lofthern-
aður Átlantshafsbandalagsins í
Júgóslavíu byggðist nánast að öllu
leyti á hernaðarmætti Bandaríkja-
manna, þótt hann færi fram undir
merkjum Atlantshafsbandalagsins.
Þetta er óviðunandi ástand bæði
fyrir Bandaríkin og Evrópuríkin.
Þess vegna er eðlilegt að Evrópurík-
in axli ábyrgð á því og hafí bolmagn
til að stunda lögregluaðgerðir á sín-
um heimavígstöðvum. Það á að vera
hægt að gera án þess að samstarfinu
innan Atlantshafsbandalagsins sé
ógnað. Það eru hagsmunir Evrópu-
ríkjanna sjálfra að búa þannig um
hnútana. Ríkin sem gátu ekki stillt til
friðar í Bosníu og hefðu ekki haft bol-
magn til þess að sjá ein um lofthern-
aðinn í Júgóslavíu mundu ekki hafa
afl til þess að tryggja eigið öryggi að
óbreyttu ef kaldir vindar blésu á ný í
samskiptum þeirra og Rússa.
Þess vegna hafa Evrópuríkin sjálf
ríka hagsmuni af því að samstarfið
innan Atlantshafsbandalagsins
verði þróað í alhliða öryggiskerfi
fyrir Evrópu alla en að Evrópuríkin
sjálf annist þær lögregluaðgerðir,
sem kunna að verða nauðsynlegar í
nágrenni þeirra.
Bandaríkjamönnum hættir til að
vilja halda og sleppa. Þeir hafa í
fjölda mörg ár krafizt þess, að
Evrópuríkin tækju aukinn þátt í
kostnaði við eigin varnir en þeir hafa
líka viljað halda öllum þeim áhrifum,
sem fylgt hafa hinu fyrra fyrirkomu-
lagi. Bandaríska risaveldið er eigin-
gjarnt eins og flestar þjóðir heims
hafa kynnzt af eigin raun, ef eitthvað
hefur á bjátað í samskiptum og það á
ekki síður við um okkur íslendinga
en aðra.
Þess vegna má segja, að ákveðinn
tvískinningur sé í þessum umræðum
á báða bóga. Hann má hins vegar
ekki verða til þess að menn missi
sjónar á því, sem máli skiptir, sem er
bolmagn þessara ríkja til að tryggja
eigið öryggi og setja niður deilur
nágrannaþjóða.
s
Stjórnvöld ætla að stórauka þátttöku Islands í alþjóðlegri friðargæslu
Listi imniim
með 100 manns
í Islensku frið-
argæslunni
Hálf öld er liðin frá því að íslendingar
komu fyrst nálægt friðargæslustörfum.
Þátttaka í friðargæslu hefur aukist jafnt
og þétt frá árinu 1994 og nú áforma stjórn-
völd stóraukið framlag til málaflokksins.
Björn Jóhann Björnsson kynnti sér
skýrslu sem starfshópur fjögurra ráðu-
neyta vann nýlega um friðargæslu Islend-
inga og ræddi við íslenska lögreglumenn
sem voru á átakasvæðum.
HALLDÓR Ásgrímsson
utanríkisráðherra sat
fundi í Brussel í vikunni
með ráðherrum
Evrópuríkja, bæði innan og utan
Evrópusambandsins, þar sem við-
komandi ríki kynntu hvað þau eru
reiðubúin að leggja af mörkum til
sameiginlegra varna Evrópu. Hall-
dór kynnti þar áform íslenskra
stjómvalda um aukna þátttöku í al-
þjóðlegri friðargæslu. Stutt er síðan
Halldór lagði fram skýrslu um utan-
ríkismál á Alþingi. Þar kom fram að
á næstu tveimur til þremur árum er
stefnt að því að 25 íslendingar starfi
við friðargæslu en með aukinni
þátttöku og reynslu gæti sá fjöldi
farið í allt að 50 manns.
Við skýrslu sína studdist utanrík-
isráðherra við tillögur starfshóps
sem skipaður var sl. sumar vegna
aukinnar þátttöku í friðargæslu.
Eins og ráðherra kynnti á Alþingi
lagði starfshópurinn til að þátttak-
an yrði efld með það fyrir augum að
ísland gæti, þegar þörf krefur, lagt
af mörkum og kostað ákveðinn
fjölda starfsfólks til friðargæslu-
verkefna á hverjum tíma. Starfs-
hópurinn mat það svo að til greina
kæmu menn úr ýmsum starfsstétt-
um, s.s. lögreglumenn, læknar og
hjúkrunarfræðingar, lögfræðingar,
stjórnendur og tæknimenntað
starfslið. Stai'fshópurinn lagði einn-
ig til að eftir auglýsinga- og kynn-
ingarstarf yrði komið upp skrá eða
lista yfir allt að 100 manns, undir
heitinu „íslenska friðargæslan“,
sem væru tilbúnir að fara til starfa
með stuttum fyrirvara. í þeim hópi
yrði einnig sérsveit á borð við þá
sem fór til björgunaraðgerða eftir
jarðskjálftana í Tyrklandi í fyrra.
Af fleiri tillögum hópsins má nefna
að friðargæslunni verði komið var-
anlega fyrir í stjórnsýslunni í því
skyni að hægt sé að standa sem best
að ráðningu, þjálfun og tengslum
við friðargæsluliða, sem og stofnan-
ir sem tengjast málefninu, innlend-
ar og erlendar. Þá lagði hópurinn til
að hugað yrði að nauðsyn á laga-
setningu í tengslum við Islensku
friðargæsluna, hún yrði fastur liður
á fjárlögum ríkisins og framlög
tækju mið af verkefnum á hverjum
tíma.
Breytt eðli friðargæslu
í skýrslu starfshópsins kom fram
að tillögumar gera ráð íyrir víð-
tækri skilgreiningu á friðargæsl-
unni. Framlag íslands gæti falist í
því að leggja til hjúkrunarfólk,
lækna, lögreglumenn og verkfræð-
inga, sem og starfslið sem aðstoðar
við að halda uppi allsherjarreglu,
byggja upp dómsvald, löggjafar-
vald og framkvæmdavald. Jafn-
framt gætu verkefnin verið á sviði
uppbyggingar eða endurskipulagn-
ingar innan stjórnsýslu, rekstrar
heilbrigðiskerfis eða gerð sam-
göngumannvirkja. Verkefnin gætu
einnig tengst mannúðaraðstoð eftir
atvikum. I skýrslunni segir að ljóst
sé að ísland hefur hæft starfsfólk á
þessum sviðum.
Gunnar Gunnarsson sendiherra
fór fyrir starfshópnum en í honum
sátu einnig Albert Jónsson, deildar-
stjóri í forsætisráðuneytinu, Björn
Friðfinnsson, ráðuneytisstjóri í
dómsmálaráðuneytinu, og Davíð Á.
Gunnarsson, ráðuneytisstjóri í heil-
brigðisráðuneytinu. Gunnar sagði
við Morgunblaðið að tillögurnar
væru það nýtilkomnar að ekki væri
farið að vinna eftir þeim ennþá.
Verið væri að ýta málinu úr vör og
vonandi gæti þessi vinna hafist inn-
an tíðar á kerfisbundinn hátt, t.d.
vinna við lista yfir 100 manns hjá I s-
lensku friðargæslunni.
Gunnar sagði að eðli friðargæslu
hefði breyst verulega á undanförn-
um árum. Hefðbundin friðargæsla á
árum kalda stríðsins hefði falið ein-
göngu í sér herlið sem setti sig á
milli stríðandi fylkinga, og ekki síst
milli ríkja. Nú væru deilurnar að
mestu innanríkisátök og friðarað-
gerðirnar mun flóknari en áður.
Gunnar sagði að fleiri lönd en ís-
land væru að auka þátttöku
borgaralegs starfsliðs og nefndi
hann Norðurlandaþjóðir og Þýska-
land sem dæmi.
í skýrslu starfshópsins kemur
fram að kostnaður ríkisins af hverj-
um friðargæsluliða hefur verið um 5
til 8 milljónir á ári. Er þá eingöngu
miðað við laun og ferðakostnað.
Annar kostnaður, s.s. vegna rekstr-
ar skrifstofu í tengslum við friðar-
gæslu, starfsmannahalds, þjálfunar
friðargæsluliða, búnaðar eða tækja-
búnaðar er ekki meðtalinn. Að öllu
þessu meðtöldu er kostnaður á
hvern mann áætlaður á bilinu 8 til
10 milljónir króna. Miðað við 25 ís-
lenska friðargæsluliða gæti heildar-
kostnaður ríkisins af friðargæslu-
störfum orðið 200-250 milljónir
króna, og þá allt að helmingi meiri
verði friðargæsluliðum fjölgað í 50
á komandi áram.
Fimmtíu manns frá árinu 1994
Þátttaka íslendinga í friðar-
gæslu á sér hálfrar aldar sögu en
hún hófst á áranum 1950-1951 þeg-
ar tveir íslenskir lögreglumenn
störfuðu á vegum Sameinuðu þjóð-
anna í Palestínu. Frá þeim tíma
hafa íslenskir sérfræðingar starfað
að friðargæslu og uppbyggingar-
starfi á átakasvæðum á vegum ís-
lenskra stjórnvalda víða um heim,
einkum á vegum Sameinuðu þjóð-
anna en undanfarin ár einnig á veg-
um NATO, Öryggis- og samvinn-
ustofnunar Evrópu, ÖSE, og
annarra alþjóðastofnana. I skýrslu
starfshópsins sem kom með tillögur
um aukna friðargæslu kemur m.a.
fram að á undanförnum áram hefur
opinbert framlag til alþjóðlegrar
friðargæslu og uppbyggingarstarfs
á átakasvæðum verið aukið mark-
visst. Frá árinu 1994 hafa yfir 50 ís-
lenskir sérfræðingar starfað á veg-
um íslands í Bosníu og Kosovo.
Nokkur fjöldi íslendinga hefur
einnig starfað við friðargæslu og
mannúðaraðstoð á vegum alþjóða-
stofnana eða frjálsra félagasam-
taka án þess að íslensk stjórnvöld
hafi átt þar hlut að máli. Islenskir
friðargæsluliðar hafa einkum kom-
ið úr röðum lögreglumanna, lækna
og hjúkranarfræðinga. Einnig hafa
farið til starfa verkfræðingar,
fjölmiðlamenn, lögfræðingur, sagn-
fræðingur og bílstjórar, að því er
fram kemur í skýrslu starfshópsins.
Á þessu ári hafa um tíu íslend-
ingar starfað í senn í Bosníu og
Kosovo. Þetta era 5 lögregluþjón-
ar, sem starfa á vegum alþjóðalögr-
egluliðs Sameinuðu þjóðanna, tveir
hjúkrunarfræðingar sem starfa
með breska hernum í sveitum
NATO í Kosovo, en tveir hjúkran-
arfræðingar vora fyrr á árinu í
Bosníu. Þá hefur einn verkfræðing-
ur starfað í höfuðstöðvum alþjóða-
sveita NATO í Kosovo. Þar starfaði
einnig upplýsingafulltrúi þar til
nýlega en enn starfar þar lögfræð-
ingur á vegum ÖSE og fyrrverandi
þingkona að málefnum kvenna á
vegum UNIFEM. Venja er að hver
friðargæsluliði fari til starfa í sex
mánuði, með möguleika á fram-
lengingu.
Frá árinu 1994 hafa ríflega 30
læknar og hjúkranarfræðingar
starfað á vegum íslands í Bosníu og
Kosovo, fyrst með norska hernum
en frá árinu 1996 með breska hern-
um. Það ár gerðu íslensk og bresk
stjómvöld með sér sérstakt sam-
komulag um samstarf á sviði friðar-
gæslu í Bosníu sem fólst í því að ís-
lenskt heilbrigðisstarfsfólk fékk
þjálfun í Bretlandi og starfaði í
kjölfarið tiltekinn tíma með breska
hemum í Bosníu. Samkomulagið,
samkvæmt fyrrnefndri skýrslu
starfshópsins, var endurnýjað fyrr
á þessu ári og nær einnig til sam-
starfs í Kosovo.
Frá árinu 1997 í Bosníu og fyrr á
þessu ári í Kosovo hafa hátt í 20 ís-
lenskir lögreglumenn starfað við
friðargæslu á vegum alþjóðlegra
lögreglusveita Sameinuðu þjóð-
anna, IPTF. Lögreglumennimir
Þeir íslenskir lögreglumenn sem hafa farið til starfa í Kosovo hafa þurft að bera vopn. Hér er Guðmundur
Ásgeirsson, lögregluþjónn í Reykjavfk, ásamt franskri friðargæslusveit í Mitrovica.
Störf friðargæsluliða geta verið áhættusöm og því hafa Islendingar,
sem hafa verið á átakasvæðum í Kosovo og Bosníu, fengið að kynnast.
Ljósmynd/Guðmundur Ásgeirsson
Friðargæsluliðar verða fyrir hðtunum þar sem þeir starfa og algengt
að eigur þeirra eru eyðilagðar. Þegar íslenskir lögrelgumenn voru að
störfum í Kosovo fýrr á árinu var kveikt í einni bifreið sveitar þeirra.
Morgunblaðið/Sverrir Vilhelmsson
Friðargæsluliðar vekja forvitni og athygli ungu kynslóðarinnar og
hér er franskur friðargæsluliði umkringdur krökkum í Pristina.
hafa að jafnaði starfað í 6-8 mánuði
í senn og þá innan dönsku lögreglu-
sveitarinnar. Að sögn Gunnars
Gunnarssonar hafa lögregluþjón-
amir starfað á hættusvæðum, t.d. í
Mitrovica og Pristina, og þurft að
bera handvopn þegar við á. Engan
íslending hefur sakað við friðar-
gæslustörf en Gunnar benti á að í
skýrslu starfshópsins kæmi það
skýrt fram að öll störf við friðar-
gæslu fela í sér ákveðna áhættu.
Hann sagði reynslu af starfi íslend-
inganna almennt góða, lögreglu-
þjónarnir hefðu t.d. getið sér afar
gott orð, sem og hjúkranarfólk og
aðrir friðargæsluliðar frá íslandi.
„Við finnum almennt fyrir mikl-
um áhuga fólks á þessum störfum
hér heima, en hann er að vísu mis-
munandi eftir því hvaða störf er um
að ræða. Það segja allir sem í þetta
hafa farið að þeir hefðu ekki viljað
missa af tækifærinu. Störfin geta
verið mismunandi. Ef friður helst
og friðargæsluliðar hafa erindi sem
erfiði þá er ekki mikið að gera en ef
árangurinn er ekki sem skyldi þá
verða aðstæður stundum öðruvísi,"
sagði Gunnar.
Áformum íslands vel tekið
Halldór Asgrímsson utanríkis-
ráðherra sagði í samtali við Morg-
unblaðið að sérstaða í slands væri sú
að hafa ekki her. Því gæti landið
ekkert lagt af mörkum á þeim vett-
vangi.
„Hins vegar höfum við verið að
hasla okkur völl í friðargæslu og
höfum ákveðið að auka þátt okkar í
henni, í samræmi við áætlun sem
lögð var fram á Alþingi fyrir
skömmu,“ sagði Halldór.
Hann sagði að áformum íslenskra
stjórnvalda hefði verið tekið vel á
fundunum í Brassel. Vissulega væri
Island smátt í þessum samanburði
en það væri mikilvægt skref að vera
þátttakandi með öðrum Evrópu-
þjóðum, skref sem væri tekið eftir.
Halldór sagði flest ríki vera með
áform um aukna þátttöku í friðar-
gæslunni en aðallega á sviði hernað-
ar með því að leggja til hersveitir og
búnað, jafnt á lofti, láði og legi.
„Okkar þátttaka er eingöngu á
borgaralegum grundvelli, á sviði
löggæslu, heilsugæslu og vissum
sérfræðiverkefnum. Ég tel að við
getum gert mest gagn á sviðum lög-
gæslu og heilsugæslu. Okkar lög-
reglumenn hafa staðið sig frábær-
lega í Kosovo og Bosníu og allt það
hjúkranarfólk sem þarna hefur ver-
ið hefur með sama hætti fengið góð-
an vitnisburð. Við getum hjálpað til
í þessum efnum líkt og aðrar þjóðir.
Áherslur hafa breyst frá hernaðar-
legu framlagi yfir í það að gæta þess
að friður sé haldinn og koma í veg
fyrir vopnuð átök,“ sagði Halldór og
lagði á það áherslu að aukin þátt-
taka íslands í friðargæslu fæli ekki í
sér áform um íslenskan her. Ljóst
væri að sú reynsla sem Islendingar
öðlast í þessum störfum kemur
þeim að gagni í áframhaldandi
starfi heima fyrir.
Á átakasvæðum í Kosovo
Guðmundur Ásgeirsson, til vinstri, í fullum skrúða friðargæsluliða í
Kosovo ásamt islenskum starfsfélaga, Jóni Valdimarssyni frá Akureyri.
ALDREI
ÖRUGGIR UM
LÍF OKKAR
ÖGREGLUMENN hafa
verið meðal íslenskra
friðargæsluliða í Kosovo
og Bosníu. Störf þeirra á
þessum svæðum hafa
verið ólík því í Koso-
vo hafa átökin verið
meiri og friðargæslu-
liðar eina lögreglan á
staðnum. Hafa lög-
reglumenn þurft að
bera vopn þar dag-
lega en í Bosníu hafa
störf þeirra meira
snúist um aðstoð við
og eftirlit með þar-
lendum lögregluyfir-
völdum og engin vopn
notuð til þess. Lög-
reglumenn sem vilja
starfa við friðargæslu
þurfa að uppfylla
ákveðin skilyrði, m.a. þau að hafa
að lágmarki starfað í 8 ár við lög-
gæslu. Þá eru gerðar kröfur um
reynslu af vopnaburði sækist
menn eftir störfum á átakasvæð-
um eins og í Kosovo.
Mögnuð lífsreynsla
Guðmundur Ásgeirsson, lög-
regluþjónn í Reykjavík, var í hálft
ár í Kosovo og kom þaðan sl. vor
ásamt Jóni Valdimarssyni, lög-
regluþjóni á Akureyri. Þeir voru
að störfum í bænum Kosovska
Mitrovica, þar sem ófriður hefur
verið mikill og er enn, og þurftu að
bera vopn allan tímann. Þegar þeir
komu heim fóru aðrir tveir lög-
reglumenn frá íslandi til Kosovo,
en þeir hafa verið í Pristina og
Ijúka störfum í febrúar á næsta
ári.
„Þetta var mögnuð lífsreynsla,
erfið en lærdómsrík. Sökum óviss-
unnar í Kosovo var erfitt að taka
ákvörðun um að fara út. En ég
hafði stuðning fjölskyldunnar,
konu og barna, og maður dreif sig
af stað. Auðvitað komu stundir þar
sem hugsaði með sér að betra væri
að vera heima. Þannig lentum við í
því fyrsta daginn að taka lík úr
fjöldagröf. Við vissum lítið hvað
við voram að fara út í og tókum á
þessu dag frá degi. Þegar maður
hugsar til baka sér maður ekki eft-
ir einni mínútu í þessari ferð. Þetta
gefur manni nýja lífssýn,“ sagði
Guðmundur.
Hann sagði átökin hafa verið
mikil, einkum í febrúar, þegar þeir
Jón urðu vitni að árásum, spreng-
ingum og manndrápum. Skotið
hefði verið á hermenn og friðar-
gæsluliðar fengið hótanir í sinn
garð.
„Ég get ekki sagt að við höfum
verið í lífshættu en við gátum
aldrei verið öruggir um líf okkar.
Við urðum að bera vopn, en ís-
lenskir lögreglumenn hafa ekki
gert það áður í þessari friðar-
gæslu. Sem betur fer þurftum við
ekki að beita vopnum," sagði Guð-
mundur.
Eins og kemur
fram hér á síðunni
stendur til að safna
100 manns á lista yfir
hina svokölluðu ís-
lensku friðargæslg,
fólk sem hefur
reynslu af slíkum
störfum og getur farið
á ófriðarsvæði með
stuttum fyrirvara.
Aðspurður hvort hann
væri tiltækur á slíkan
lista sagðist Guð-
mundur vera tilbúinn
að íhuga málið. Að
mörgu þyrfti að
hyggja og þá einkum aðstæðum í
fjölskyldunni.
Lærdómsríkur tími
Jón Sigurður Ólason, aðalvarð-
stjóri í lögreglunni i Reykjavík, var
í níu mánuði við störf í Sarajevo í
Bosníu og kom þaðan í ágúst sl. í
samtali við Morgunblaðið sagði
Jón þetta hafa verið lærdómsríkan
tíma. Að koma út til Sarajevo hefði
verið eins og að fara 30-40 ár aftur
í tímann, borgin rústir einar og
ófriður mikill í landinu. Erfiðast
hefði verið að koma sér af stað frá
íslandi og kveðja fjölskylduna, en
Jón á konu og tvö börn.
„Við lentum aldrei í raunveru-
legri lífshættu en þetta var samt
tæpt allan tímann og við urðum að
fara mjög varlega. Hvergi mátti
stíga út fyrir steypta jörð eða mal-
bik, þá tókum við áhættu á að stíga
á jarðsprengjur. Fólk var að slas-
ast og deyja eftir að hafa stigið á
slíkar sprengjur. Við unnum eftif
ströngum reglum innan dönsku
lögreglusveitarinnar og þurftum
alltaf að tilkynna okkar ferðir,"
sagði Jón Sigurður. Hann sagði
friðargæsluliða hafa þurft að fylgj-
ast náið með störfum lögreglunnar
í Bosníu, þar sem glæpatíðni væri
há og spilling mikil innan lög-
reglunnar, allt frá óbreyttum lög-
reglumönnum til yfirmanna. Meðal
þeirra verkefna sem íslenskir lög-
regluþjónar glímdu við í Bosníu
var umsjón með lögregluskóla og
rannsókn morðs á vararáðherra í
ríkisstjórn Bosníu. Með Jóni í
Bosníu voru Ólafur Egilsson og
Þórhallur Árnason, en sá síðar-
nefndi er þar reyndar enn.
Jón sagðist hafa öðlast dýrmæta
reynslu í Bosníu sem kæmi sér vel
í störfum hans í lögreglunni í
Reykjavík. Hann sagðist hiklaust
mæla með því að fólk prófaði störf
sem þessi hefði það áhuga.
Jón S. Ólason