Morgunblaðið - 24.11.2000, Page 56

56 FÖSTUDAGUR 24. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÁBÆJR JÓLAGJÖF
»Heaven Scent*
Iheilsu
PUEN
I- meðjurtaefnum

Heitur sem kaldur bakstur;
hitaður í örbylgju eða bakaroíhi,
eða kældur í frysti, - alit eftir því
sem við á.
>Heaven ScenH
Einstakt lag heilsupúðans gerir
að verkum að hann situr velog
)étt að hálsinum og er
)ægilegur við léttari störf eða í
ívuaarstöðu.
*Heaven Scent■*
Frábœr lausn gegn margskonar
verkjum og varwðan, t.d.
höfuðverkjum, mígreni,
vöðvabólgu, liðagigt, hálsng,
stressi o.n.
FHeaven Scent*
Aðeins náttúruleg efni;
Hörfræ og 12 aðrar mismunandi
jurtategundir gefa mismunandi
heilsusamlega virkni.
Fæst í helstu apótekum.
Gott úrvaljólagjafa.
F
cHeimilistœkjaverslun
Gramsvegur 13 -108 Reykjaiú - Sími533 2222
Veffang: mw.pfaff.is
GRACE
ROSNER
Kvensíðbuxur
þrjár skálmalengdir
mikið úrval
Suðurlandsbraut 50, sími 553 0100,
(bláu húsin við Fákafen).
Opið virka daga 10-18, laugard. 10-16.
UMRÆÐAN
,, Sáttagj örðin“
I UMRÆÐUM á
AJþingi um stefnu-
ræðu forsætisráð-
herra 3. okt. sl. komst
undirritaður m.a. svo
að orði: „Með tillögu
sinni um veiðigjald
varðaði auðlindanefnd
veginn fyrir ríkis-
stjórnina að gera
þjóðareign sjávarauð-
lindarinnar að endan-
legri þjóðargjöf til ör-
fárra útvaldra."
í leiðara Morgun-
blaðsins 10. þ.m. segir
svo:
„Þótt menn láti ým-
is ummæli falla um
skýrslu auðlindanefndar fer tæpast
milli mála, að með þeim tillögum,
sem þar eru lagðar fram og sam-
staða náðist um innan nefndarinn-
ar, er lagður grundvöllur að friði
um fiskveiðistjórnarkerfið."
Á bls. 43 í álitsgerð auðlindan-
efndar er rætt um þær tvær leiðir
sem nefndin bendir á varðandi
greiðslu fyrir afnot auðlindarinnar
og eru meginatriði úrlausnar henn-
ar. Síðan segir:
„Tekið skal fram að einstakir
nefndarmenn hafa mismunandi
skoðanir á því hvora þessara leiða
sé æskilegra að fara, þ.á m. hvern-
ig orða skuli 3. mgr. laga um stjórn
fiskveiða. Nokkrir telja aðeins aðra
leiðina ásættanlega. Einnig eru
skiptar skoðanir um hversu hátt
veiðigjald eða fyrningarhlutfall eigi
að vera enda hljóti það að lokum að
ráðast af stjórnmálalegu mati, þar
sem m.a. verði tekið tillit til af-
komuskilyrða sjávarútvegsins."
Þegar Morgunblaðið hamrar á
því að samstaða hafi náðst innan
auðlindanefndar hlýtur það að vera
gert í þeirri trú og vissu að menn
lesi ekki álitsgerðina vegna þess að
hún greinir frá margátta afstöðu
nefndarmanna til aðalatriða máls-
ins eins og tilvitnun að framan
sannar auk þess sem sérstakir full-
trúar sægreifa rita undir með fyr-
irvara. Á hinn bóginn er það degin-
um ljósara, þegar fiskveiðikafli
álitsgerðarinnar er brotinn til
mergjar, að í því efni hafa nefndar-
menn orðið sammála um að halda
galopinni leið fyrir ríkisstjórn og
lénsherra L.Í.Ú. að ná fram vilja
sínum um óbreytt kerfi. Það kallar
leiðarahöfundur Morgunblaðsins
að „leggi grundvöll að friði um
fiskveiðistjórnarkerfið“! Lítum
nánar á „friðargrundvöllinn".
Á bls. 30 í álitsgerðinni segir svo:
„Nytjastofnar innan efnahags-
lögsögu: Um stjórn fiskveiða gildir
þegar víðtæk löggjöf sem byggð er
á áratuga reynslu. Hefur nefndin
fjallað rækilega um þennan þátt
auðlindabúskapar Islendinga og er
3. kafli þessa nefndarálits helgaður
því viðfangsefni. Jafnframt því að
vísa til þeirra raka og tillagna sem
þar er lýst er rétt að það komi hér
fram að nefndin er þeirrar skoðun-
Sverrir
Hermannsson
Kaupauki frá Clinique
Ef þú kaupir Clinique
snyrtivörur fyrir 3.000 kr. eða
meira, þá er þessi kaupauki
þinn án endurgjalds.
Ráðgjafi verður í versluninni
í dag föstudag frá kl. 12-17.
Lyf&heilsa
0 T E K
AUSTURSTRÆTI 12,
SÍMI 562 9020
ar að byggja eigi
stjórn fiskveiða áfram
í meginatriðum á nú-
verandi grunni."
Aðlaðandi sáttaboð
atarna!
Á bls. 33 er rætt um
að „Reynslan af sókn-
ardagakerfi þessi síð-
ustu 25 ár hefur ekki
verið góð“. Þetta er
órökstuddur sleggju-
dómur sem t.d. Fær-
eyingar hafa afsannað
með öllu. Og áfram
segir svo:
„Af þeim sökum tel-
ur nefndin að fiskveið-
um eigi ekki að
stjórna með þeim hætti. Þess í stað
telur nefndin að byggja eigi stjórn
fiskveiða áfram á aflamarkskerfinu
en í því felst að heildaraflamarki
hvers árs er skipt á milli þeirra er
ráða yfir aflahlutdeildum og þeim
síðan eftirlátið að veiða kvóta sinn
á sem hagkvæmastan hátt. Afla-
markskerfið ýtir undir hagræðingu
og stuðlar að vel skipulögðum
rekstri en mest hagkvæmni næst í
kerfinu ef gildistími úthlutunar
aflahlutdeildanna er sem lengstur
og framsal aflaheimilda frjálst."
Skyldu menn þá halda að sátta-
bikarinn væri skekinn og fleytifull-
ur. En svo er ekki. Borð er skilið
eftir fyrir þá breytingu að lyfta af
því þaki, sem sett var á hámark
kvótaeignar einstakra eða skyldra
aðila, enda telur þessi sérkennilega
sáttanefnd að ekki séu óyggjandi
rök fyrir því að
„kvótakerfið væri aðalorsök
samþjöppunar í rekstri sjávarút-
vegsfyrirtækja og að í henni (sam-
þjöppuninni, aths. höf.) væri fólgin
hætta á byggðaröskun og yfir-
drottnun fárra aðila.“ (bls. 50 efst).
Þá vita menn það. Sjálfir spá
stærstu sægreifarnir því að innan
Kvótinn
Auðvitað er ekki minnzt
á Færeyinga sem búa
við sömu skilyrði og við
Islendingar að öllu leyti,
segir Sverrir Her-
mannsson, heldur vitn-
að til þjóða þar sem fisk-
veiðar eru brotabrot af
efnahagskerfínu.
áratugs hafi 5-7 fyrirtækjum tekizt
að sölsa undir sig allar veiðiheim-
ildir á Islandsmiðum.
Á bls. 34 segir svo:
„Þokkalega hefur einnig tekist
til með uppbyggingu sumra nytja-
stofna."
Staðreyndir:
Afli í þúsundum tonna 1992 Spá 2001 Mism.
Þorskur 267 236 31
Annar botnfiskur 318 239 79
Ýsa 46 34 12
Ufsi 78 30 48
Karfi 94 60 34
Steinbítur 16 13 3
Gráðlúða 32 20 12
Skarkoli 11 4 7
Síld 123 110 13
Rækja 47 31 16
Þess má geta, að fyrir daga
kvótakerfisins árin 1952-1972 var
þorskafli á Islandsmiðum að með-
altali 438 þúsund tonn á ári, eða
nær helmingi meiri en spáð er fyrir
um á næsta ári.
Á bls. 34 segir svo enn fremur:
„Bæði fræðileg rök og reynsla ís-
lendinga og annarra þjóða, svo sem
Ástrala, Nýsjálendinga, Hollend-
inga og Kanadamanna, mæla með
því að aflamarkskerfið verði áfram
hornsteinn íslenskrar fiskveiði-
stjórnunar. Til þess að svo megi
verða þarf að leita allra ráða til að
auka sem mest hagkvæmni aflam-
arkskerfisins og stuðla um leið að
því að sátt ríki meðal þjóðarinnar
um kerfið og úthlutun aflaheim-
ilda.“
Auðvitað er ekki minnzt á Fær-
eyinga, sem búa við sömu skilyrði
og við Islendingar að öllu leyti,
heldur vitnað til þjóða þar sem
fiskveiðar eru brotabrot af efna-
hagskerfinu og enga samleið eiga
með íslenzkum aðstæðum.
Hagkvæmni núverandi kerfis
lýsir sér bezt í skuldaaukningu
sjávarútvegsins, sem nam 80 þús-
und milljónum króna sl. 5 ár, en
heildarskuldir hans stefna í 200
þúsund milljónir króna innan
skamms ef svo heldur fram sem
horfir.
Það er ekki að undra þótt dr.
Davíð fagnaði „sáttagjörðinni" og
kallaði stóratburð. Enda þarf eng-
um blöðum um það að fletta, að all-
ur kafli auðlindanefndar um fisk-
veiðimál er vafalaust frá orði til
orðs saminn að undirlagi ríkis-
stjórnar og L.I.Ú. Enda var búið
fyrir fram að semja um „sáttaleið-
ina“ eins og á daginn kom á blaða-
mannafundi L.Í.U. sem haldinn var
samtímis og auðlindanefndin skil-
aði af sér.
Frá því að kvótakerfið hélt inn-
reið sína í íslenzkan sjávarútveg
undir forystu stórkvótagreifans
Halldórs Ásgrímssonar hefir LÍÚ-
klíkan og Kristján Ragnarsson
ráðið öllu um skipan og fram-
kvæmd þeirra mála eins og fyrr-
verandi forsætisráðherra Steing-
rímur Hermannsson staðfestir
rækilega í æviminningum sínum.
Svo mun enn verða meðan núver-
andi ríkisstjórn situr að völdum
enda er allt hennar „sáttatal“ ein-
skærar blekkingar.
Höfundur er formaður
Frjdlslynda flokksins.
Naggar og neraendur
I ERLI dagsins gríp
ég stundum matvæli á
borð við ýsunagga úr
kæli verslunarinnar og
ofnsteiki þá og ber
gjarnan fram með hrís-
grjónum, hrásalati og
súrsætri sósu. Fljót-
legt og gott. Ysu-
naggamir eru dæmi
um fullvinnslu sjávar-
afurða og auðvitað
leggja margir hönd á
plóginn allt frá því ýsan
er dregin úr sjó uns
hún liggur í kæliborð-
inu í þessum búningi.
Okkur finnst eðlilegt
og sjálfsagt að geta
nálgast slíka lokaafurð og sennilega
hugsum við lítið um framleiðsluferlið
þegar við nörtum í naggana.
Hins vegar myndum við strax
verða vör við það ef einhver hlekkur í
keðjunni slitnaði því þá yrðu engir
naggar á boðstólum.
Háskólamenntaðir einstaklingar
era líka nokkurs konar naggar, loka-
afurð menntakerfisins. Fullunnar
sjávarafurðir era verðmætari en
óunnið hráefni og menntað fólk þá
væntanlega verðmætari starfskraft-
ur en ómenntað fólk. Um þetta þarf
ekki að hafa mörg orð, við Islending-
ar geram menntun hátt undir höfði
og viðurkennum að einstaklingur
sem hefur að baki langt nám á skilið
gott kaup. Þessi einstaklingur kem-
ur seinna en ella út á vinnumarkað-
inn, hann er með námslán og aðrar
skuldir á herðunum og þarf gott
kaup til að geta réttlætt fórnar-
kostnaðinn.
Hér er ég enn að fjalla um afskap-
lega sjálfsagða hluti. Öll menntun
skilar sér, bæði til manns sjálfs og
þjóðfélagsins. Þetta era punktar
sem maður safnar í stigakerfi lífsins,
hlekkir í framleiðslukeðjunni sem
mun fæða af sér ein-
hvers konar lokaafurð.
En ef einn hlekkur
slitnar þá fáum við ekki
fullmenntað fólk, ekki
frekar en ýsunagga, og
öllum ætti að vera ljóst
að þetta er að gerast
núna í framhaldsskól-
um landsins.
Framhaldsskólinn
býr nemendur undir
háskólanám og þátt-
töku í lýðræðisþjóðfé-
lagi. Framhaldsskólinn
veitir verkmenntun og
Stefán Þdr brautskráir fagfólk.
Sæmundsson Hann er miðstöð góðr-
ar almennrar mennt-
unar og hann veitir einnig endur-
menntun. Framhaldsskólinn er í
sífelldri þróun í takt við þjóðfélags-
Kennarar
Háskólamenntaðir ein-
staklingar eru líka
nokkurs konar ýsunagg-
ar, segir Stefán Þdr Sæ-
mundsson, þ.e. lokaaf-
urð menntakerfísins.
breytingar. Dæmi um þetta eru ný
og stórhuga námskrá, hagnýting
upplýsingatækni og aukin áhersla á
nemendavernd, s.s. námsráðgjöf og
forvarnastarf. Framhaldsskólinn er
vinnustaður og félagsmiðstöð ungs
fólks.
Gagnsemi skólans hlýtur því að
vera hafin yfir vafa en vitanlega er
hann gagnslaus ef ekki eru þar vel
menntaðir stjómendur og kennarar
sem sinna starfi sínu af elju, fram-
sýni og skilningi á þörfum nem-
andans og þjóðfélagsins.
í dag er framhaldsskólinn einmitt
gagnslaus. Framtíðarmarkmiðum
nemenda er stefnt í voða og nauð-
synlegt þróunarstarf í skólanum er
lamað. Ástæðan er sú að ríkisvaldið
hefur ekki viljað leiðrétta kjör kenn-
ara og nú á greinilega að svelta þá til
hlýðni og ala á sektarkennd þeirra til
þess að þeir snúi aftur í skólana -
sem þeir gera þá væntanlega flestir
aðeins til að vinna uppsagnarfrest
sinn.
Skilaboð yfirvalda era skýr: Sum
háskólamenntun er æðri en önnur.
Sumir eru jafnari en aðrir. Þeir sem
mennta sig og fá titilinn framhalds-
skólakennari eiga að fá mun lægri
laun en annað fólk með sambærilega
menntun. Og eins og andblærinn er í
þjóðfélaginu er varla um annað að
ræða en skora á ungt fólk að forðast
ákveðnar menntaleiðir. í guðs bæn-
um ekki gerast kennarar, alls ekki
leikskólakennarar og enn síður
þroskaþjálfar. Þeirri menntun er
kastað á glæ, hún er ekki metin að
verðleikum. Veljið frekar háskólan-
ám sem færir ykkur hátt tímakaup.
En hér er þó einn hængur á. Ein-
hverjir verða að kenna þessum nem-
endum á leið sinni til æðri mennta og
metorða í þjóðfélaginu. Þá eram við
aftur komin að framhaldsskólunum.
Ef ekki fást hæfir framhaldsskóla-
kennarar til starfa hrynur þetta
framleiðslukerfi sem kennt er við
menntun með skelfilegum afieiðing-
um. Til að koma í veg fyrir algjört
hran er aðeins eitt til ráða, að ganga
að kröfum kennara um leiðréttingu
launa þannig að þeir hafi í það
minnsta svipuð kjör og aðrir há-
skólamenntaðir ríkisstarfsmenn.
Höfundur er íslenskukennari og
forvarnafuHtrúi i Menntaskólanum
á Akureyri.