Skírnir - 01.08.1908, Qupperneq 54

246
Taugaveiki.
eins og sú, sem þeir sáu, og vilja ekki kannast við veik-
ina, ef hún birtíst þeim síðar i öðrum ham, þræta þá við
lækninn, þykjast vita betur: »það þurfi enginn að segja
þeim að þetta sé taugaveiki, þeir hafi séð hana svo oft.«
Það er því miður óvinnandi verk að lýsa öllum gerv-
um taugaveikinnar, svo að alþýða manna geti jafnan bor-
ið kensl á hana. Læknum veitir það oft fullerfitt að
þekkja veikina; og þó kunna þeir margar rannsóknarað-
ferðir, sem alþýða manna getur ekki haft um hönd.
Þegar veikin er mjög svæsin, liggja sjúklingarnir oft
vikum saman örmagna og rænulausir með svarta skóf á
vörum og tungu, litla eða enga matarlyst, en sífeldan nið-
urgang og fer oft alt í rúmið; þeir fá legusár. Þeir verða
skinhoraðir. Deyja stundum óðara en varir. Ef þeir
komast til heilsu, eru þeir afarlengi að ná sér og margur
nær sér alorei til fulls.
Þegar veikin er vægust, kennir sjúklingurinn lítils-
háttar magnleysis eina viku, eða tvær, eða þrjár; hefir
minni matarlyst en vant er og tregari meltingu; oft er
þá lasleikinn svo lítill, að sjúklingurinn fer aldrei í rúmið,
er einlægt á fótum, og leitar ekki læknis.
Eberth’s-gerlarnir komast jafnan inn í blóð sjúklings-
ins og í því um allan líkamann. Þeir setja úr sér eitur
og þetta eitur veldur sótthita sjúklingsins og magnleys-
inu og skemdum á ýmsum líffærum. En þó að gerlarnir
sveimi í blóðinu um allan líkamann, þá hafa þeir oftast
höfuðaðsetur í einhverju einu líffæri, langoftast í þörm-
unum. Þess vegna fá flestir sjúklingarnir sár í þarmana,
þess vegna eru Eberth’s-gerlar í hægðunum.
En það ber við, að sóttkveikjan hefir aðalaðsetur í
nýrunum og veikin líkist nýrnabólgu, eða í lungunum og
veikin hagar sér sem lungnabólga, eða í heilanum og veik-
in er sem heilabólga (helzt í börnum).
Hvernig sem veikin lýsir sér, þá er orsökin ávalt
hin sama — Eberth’s-gerlar.
Og þó að einn sleppi vel, verði lítið veikur, þá geta