Skírnir - 01.08.1908, Blaðsíða 76

268
lónas Lie.
varð af alhuga henni fylgjandi. Fór hann eins og önnur
skáld um þær mundir að ræða ráðgátur lífsins og leita
úrlausnar á þeim. Verða hér að eins taldar nokkrar hinar
helztu skáldsögur hans frá þeim árum og drepið ofur-
stuttlega á efni þeirra.
I »Familien paa Gilje« lýsir hann lífi embættismanna
til sveita og fjölskyldna þeirra og talar þar drengilega
máli dætranna og húsmæðranna. Bókinni var mæta vel
tekið, og Arne Garborg telur í minningarriti sínu um
Jónas Lie, að með skáldsögu þessari hafi Jónas fyrst náð
föstum tökum á almenningi og orðið eftii’lætisskáld hans.
Vera má þó, að Garborg taki nokkuð djúpt í árinni. I
»Kommandörens Dötre« lýsir skáldið æfiferli tveggja systra.
Þær bera skarðan hlut frá borði lífsins, af því að tildrið
og tizkan bannar þeim að njóta manna þeirra sem þær
unna. Niðurlag bókarinnar er einkar hjartnæmt og yndis-
fagurt. Líður það trauðla þeim úr minni, sem hafa einu.
sinni lesið það.
»Et Samliv« greinir frá hjúskap einna hjóna. Þau lifa
saman eins og fólk flest, en hjónaband þeirra er að eins
líkamleg sambúð, en ekkert sáluneyti. Á silfurbrúðkaups-
degi þeirra opnast loks á þeim augun og þá skiftast þau
á þessum alvöruþrungnu orðum:
»Hjónunum er eins farið og dýrunum,« segir hús-
freyja, »drottinn hefir varriað þeim málsins. Þau geta
orðið til hvort við annars hlið!«
Og bóndi hennar svarar eftir stundarbið: »Vera má
að eg hafi verið — flón — sannkallað flón . . . Þú hefir
ekki átt sjö dagana sæla hjá mér, vesalingur, það er öðru
nær; eg sé það nú . . . En, — eg kom svo oft með harm
eða hlátur í huga, til þess að halla höfði að barmi þínum
og gera þig hluttakandi í hrygð minni eða kæti, — en þú
varst þá vant við látin eða áttir ýmsum öðrum störfum að
gegna. — Með því móti venst maður við að fara einförum
. . . Og þá er nú úti um samlífið.«
I skáldsögunni »Niobe« lýsir Jónas Lie hinni uppvax-
andi kynslóð, eins og hún kom honum þá fyrir sjónir.