Fréttir frá fulltrúaþingi(nu) í Hróarskeldu viðvíkjandi málefnum Íslendinga - 01.01.1840, Page 57

57
fráraunalega [ningbæref jarðarhundraÖiS er raetiS á 50 spes-
íur; sama er að segja ura lausafjártiundina, og þanii skatt
er gjalda ætti af lausaie eptir uppástúngu höfundarins,
ef álögur þessar ætti aö fara eptir réttu verÖi þess.
Ekki finnst raér þaÖ, sem höfundurinn hefir sagt,
hrekja efasemdir þær, er eg iét í Ijósi, ura liagkvæmni
aðferöar þeirrar, sem höfundurinn hefir uppá stúngiÖ aÖ
liafa skyldi viÖ saraningu iiýrrar jaröabókar; satt er þaÖ,
aöferö þessi yröi ekki eins ísjárverö á Islandi og hér í
Danraörku, og veldur það því, aö ástandiö þar er ööru-
vís, og einkum sá hlutur, að verð jarðanna er þar aÖ
mestu koraið undir fjölda skepnanna, sem á þeira veröa
Iiafðar; en þó nienn geti búizt við raikilli ráðvendni af
sýslumönnum, prestuin og hreppstjórura, er samt hætt við,
að þeir muni verða hneigðir til, að meta jarðirnar of lít-
ið, og gjöri eg ekki ráð fyrir, að þeir rauni leita i því
hagnnðar sinni sveit, Iieldur gjöri það til þess liún verði
ekki ofrajög fyrir áiögum í samanburði við aðrar sveitir.
[>egar verið var að ráðgast um, hvort greiða skyldi lausa-
fjártíund af innstæðukúgilduin, rainnir mig að höfundur-
inn, sem þá var amtmaður á Islaudi, væri á því, að hún
væri goidin, en hinir amtmennirnir og yfirdómeuduriiir
héldu auuað, og gæti verið það sé á réttum rökum bygt;
þu' innstæðukúgildin liafa sjálfsagt frá alda * öðli verið
talinttil jarðanna, svo að menn hafa haft þau í huga, þegar
fasteignatiundin var ákveðin. þ>á var það og ieidt í ljós,
að það er iands venja, að lausafjártíund er ekki goldin af
innstæðukúgildum , þegar jörðin er öðruin bygð, en búi
eigandi sjálfur á jörð sinni geldur hann hana sumstaðar;
en mönnum þótti ekki fullgildar ástæður fyrir, að gjöra
þann mun á réttindum túmdatakenda, að þeir fengi lausa-
fjártíund af kúgildum þessum hjá leiguliðum, en ekki hjá
sjálfseignarbændum. Eg veit ekki heldur til, að raenn hafi
kvartað yfir, að lögleidt var í tilskipan dags. 14 Maí 1834,
að ekki skyldi gjalda tiund af jarðarkúgildum, þótt eig-