Gefn - 01.01.1872, Síða 35

37
á vorurn tímurn. Menn trúðu almennt að myndan jarðarinnar
hefði deiist í tímabil, eða hefði orðið með hríðum, og í
hverri hríð hefði allt líf dáið út og skapast svo aptur að
nýju; enn fremur trúðu menn lengi fram eptir, að dýr og
jurtir, að minnsta kosti af lægri flokkum, mynduðust af
sjálfum sér, eins og Snorri segir um dvergana, að þeir hafi
»kviknað« sem maðkar í moldu. Á móti þessari »kviknau«
hefir fyrir laungu verið ritað og sannað að hún ekki gæti
átt sér stað á þanu hátt sem menn höfðu hugsað sér. En
engu að síður gátu menn ekki losað sig við þá ímyndun,
að hverr flokkur, jafn vel hvert kyn, hefbi verið skapað út
af fyrir sig, og væri því eiginlega frummynd. Lamark kom
raunar fram með þá kenníngu, að allar lifandi verur væri
samanhángandi festi, samtengd með beinlínis skyldleika eins
og börn og foreldri; en bæði var það að kenníng hans var
nokkuð óljós, og svo voru menn þá enn ekki orðnir færir
um að taka á móti henni; þvert á móti hæddust menn að
heuni og álitu hana sem tóman hugarburð, og emr helstu
náttúrufræðíngar tíðkuðu mjög að líkja náttúruhlutunum við
»möskva í neti« — þeir sýndu þar með, að þeir raunar
höfðu orðið snortnir af kenníngu Lamarks, en þorðu þó ekki
að fylgja henni, en vildu sigla milli skers og báru.
J>essari vísindalegu hálfvelgju sópaði Darwin á burtu
með öruggu viðbragði árið 1859, og brá öllum svo við, að
svo má segja sem skoðanin á náttúrunni þá þegar færi út
af stethu sinni, þeirri er áður hafði hún. Menn fóru að
taka eptir ýmsum hlutum, sem einhvern tíma hefði þókt
óvísindalegir, svo sem til að mynda hvernig mold sú væri
sem hæns rótuðu og flytti með sér — því í henni fundust
frækorn, svo hænsnin fluttu jurtirnar á þá staði sem þær
annars hefði ekki komist — og margt þvílíkt. Aðalgáng-
urinn í keuníngu Darwins er í rauninni sá, að allt sem lifir,
bæði jurtir og dýr, sé komið af einui einustu frummynd,
en hafi tekið ótal breytíngum og ummyndunum í framsókn
aldanna og af ýmsum tilfallandi orsökum, svo þar af hafi