Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1906, Side 7

sem þessi örnefni haldast, hafi bærinn verið þar hjá þeim? Það eí
hægt að hugsa sér: Óþveginstunga hefir lagst í eyði. Laugamenn
hafa eignast landið. Þar hefir síðan verið selför frá Laugum. Og
úr selinu hefir orðið bær þá er fram liðu stundir. Þá var eðlilegt,
að hann héti Laugasel.
7. Hörghus heitir lambhús á Stóru-Laugum í Reykjadal. Það
stendur á hól einum suður á túninu og lítur út fyrir að hafa staðið
þar lengi, — því á Norðurlandi endast byggingar vel. — Engin forn
mannvirki sjást á hólnum og mjög er jarðvegur þar þunnur, svo að,
þó hörgur hafi staðið þar áður, þá hefir hann hlotið að eyðileggjast
og allar menjar að hverfa þá er húsið var bygt. Eru litlar líkur
til að merki hans sæist undir húsinu, þó það væri tekið burtu.
Nokkru austar í túninu er stór forn tóft, eða hringur, sem heitir
Valhöll. Engin sögn fylgir henni og eigi heldur Hörghúsinu. Það
sögðu menn mér, að vestan árinnar, þar á móts við, væri móaflesjar,
er kallaðar eru Hörgur (Hörgurnar), og mundu þær hafa nafn af
því, að þær væri svo harðar og hrjóstugar. Og líkt héldu þeir að
kynni að standa á með Hörghúss-nafnið. En mundi hitt eigi vera
nær sanni, að »Hörgurnar« hafi til forna verið skógi vaxnar, og að
sá skógur hefði verið lagður til hörgsins og ætlaður til eldsneytis?
8. Finnastaðir heitir rúst, skammt norðvestur frá túni á Forna-
stöðum í Ljósavatnsskarði. Hún er nær 14 fðm. löng frá austri til
vesturs, og er auðséð á endatóftunum, að það er forn bæjarrúst. En
um miðjuna hafa síðar verið sett fjárhús ofan á hana og sjást tóftir
þeirra glögglega. Munnmæli segja, að Þorvarður Höskuldsson hafi
búið á Finnastöðum. En samkvæmt Ljósvetningasögu bjó hann
raunar á Fornastöðum. Þar á móti ber nafnið Finnastaðir það með
sér, að það er kent við mann, sem hefir heitið Finni. Finni hét
föðurbróðir Þorvarðs, — annars er nafnið sjaldgæft, — og ef Finna-
staðir væri kendir við þann Finna, þá mætti líta svo á, sem munn-
mælin hefði haft skifti á þeim frændunum. En nú sést það af Ljós-
vetningasögu, að Finni hefir búið undir Felli í Köldukinn, svo það
er nokkuð djarft, að gera ráð fyrir, að hann hafi búið á Finnastöð-
um. Ekki er samt nein fjarstæða að geta þess til, að hann hafi fyr
búið á Finnastöðum, en síðar undir Felli.
9. Fornastaðasel var rúmum stekkjarvegi suðaustur frá bænum.
Þar sjást nú að eins stekkjarrústir. Bær var þar þó áður og hélzt
bygðin svo lengi, að síðasti bóndinn þar var Jón, faðir hinna nafn-
kunnu bræðra Björns í Lundi og Kristjáns á Iilugastöðum, sem uppi
voru á fyrri hluta 19. aldar, og voru báðir atkvæðamenn.
2