Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1907, Blaðsíða 28

30
II.
Á bls. 5, þar sem lokið er að ræða um landnám Lofts gamla,
hefði ef til vill verið ástæða til að setja fram dálitla tilgátu. Svo
stendur á, að hjá bænum Rútsstöðum, — sem er í landnámi Lofts, —
rennur lækur eigi alllítill og þaðan suðaustur í Vörsabæjarlæk. Á
nokkrum spöl, suðaustast í Rútsstaðalandi, er þessi lækur kallaður
Þorleifslœkur og þar heitir Þorleifshóll hjá læknum. Nær hólnum
liggur alfaravegur yfir lækinn og er þar brú á honum, — annars
er hann þar ófær. Sú brú heitir Þorleifsbrú. Nær hún þvert yfir
um dælardrag það, er lækurinn rennur eftir. Yfir þá brú hefi eg
oft átt leið, ungur og gamall. Man eg vel, er eg sá hana fyrst,
hve tilkomumikil mér þótti hún fram yfir aðrar smábrýr, er eg hafði
áður séð. Hún líktist mest hryggmynduðum grasbala. Hún var hér
um bil axlarhá um miðjuna og á að gizka 5 ál. breið að neðan, en
fláði svo uppeftir, að gatan, sem cftir henni lá, var ekki nógu breið
fyrir 2 hesta samsíða. En hún var ávalt góð yfirferðar, beinhörð
og bleytulaus þó rigningatíð væri og var aldrei að sjá, að hún hefði
verið endurbætt eða þyrfti viðgjörðar við.
Þá er farið var að gjöra vegabætur eftir nýjum vegalögum,
var Þorleifsbrú rifin niður og henni breytt: hún var gjör lág og
flöt og svo breið ofan, að hestar gátu mæzt á henni. Yfir vatns-
auganu (læknum sjálfum) var gjör timburfleki. Svo voru aðrar
brýr, sem þá voru gjörðar. Síðan hefir hún líka þurft stöðugt við-
hald, eins og þær, sem ekki er tiltökumál. Fleiri brýr eru nú þar
skamt frá á öðrum lækjum, en á sama veginum, líkar henni. Því
dettur mér í hug að óttast fyrir, að hún kunni að týna nafni þá er
fram liða stundir. Því skal það aftur tekið fram, að Þorleifslækur
rennur hjá Rútsstöðum, er þar bæjarlækur.
Það er Þorleifs-nafnið, sem hér vakti eftirtekt mína. Sturlunga
getur þess þar, sem hún segir frá örlygsstaðafundi, að þá er Sunn-
lendingar, fylgdarmenn Gissurar, riðu neðan frá Jökulsá, féll maður
af baki og hlógu menn að. þessi maður er nefndur Þorleifur spaði
frá Rútsstöðum.
Það er nú tilgátan. sem eg talaði um að setja fram, að Þorleif-
ur spaði kunni að vera sami maðurinn sem sá, er brúna gjörði og
örnefnin eru kend við. Hann bjó á Rútsstöðum, og brúin er ein-
mitt á Rútsstaðalæknum, þó fjær bænum sé nokkuð. Hann virðist
eigi hafa verið mikill hermaður eða reiðmaður og hefir naumast
»átt heima« í þeim flokki, eða því ferðalagi, sem hann var þá í.
Menn hlógu að er hann féll af baki. Það bendir ekki á, að þeim
hafi þótt mjög undir um hann. En ef viðurnefni hans, spaði, þýðir