Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1907, Blaðsíða 25

27
við landslagið. Þó er það örnefni nú gleymt. Er hugsanlegt að
bærinn hafi heitið Síða. En um það er ekkert hægt að vita.
II.
Austur við Stóruvallalæk þar sem bærinn Fellsmúli var settur,
er hann var færður undan sandfoki 1882 (Árb. '98 bls. 3) hét áður
Hólmengi. Er auðséð á gömlum farvegi, að þar hefir hólmi verið í
læknum áður. I þeim hólma hafa menn nýlega tekið eftir fornum
rústum, mjög niður sokknum. Þær skiftast í 2 flokka og er svo sem
20 faðma bil á milli. I þeim flokknum sem ofar er með læknum,
eru 6 tóftir að meðaltali um 7—8 fðm. langar. Eru 3 samhliða og
snúa austur og vestur, við austurenda þeirra eru tvær er snúa norð-
ur og suður, hvor af enda annarar og þó ekki samfastar. Austur
af þeim, næst læknum, er ein sem snýr austur og vestur og er hún
óglöggust þeirra allra. I hinum flokknum, neðar með læknum, eru
þrjár tóftir samhliða og snúa frá norðaustri til suðvesturs. Sú sem
fjærst er læknum, er styzt um 4 faðmar, miðtóftin um 8 faðmar en
sú sem næst er læknum alt að 16 faðmar, og mismunar lengd þeirra
til suðvesturs, hinir endarnir virðast jafnir. í millibilinu milli flokk-
anna, nálega jafnnærri þeim báðum, er kringlótt tóft, um 5 faðmar
í þvermál og virðist hún dálítið upphækkuð. Eigi er tóftin svo
glögg að skil sjáist fyrir dyrum á henni.
Hvaða bygging hefir hér verið? Mér sýnist tvent til sundur-
dráttarrétt eða þingstaður. Sundurdrdttarrétt hefði þó trauðla verið
sett út í hólma. Enda bendir skipun tóftanna ekkí á það, og eink-
um að »almenning« vantar, því kringlótta tóftin er of lítil til þess.
En hafi hér verið þingstaður þá hafa Landmenn einir háð það þing
og þá er það að líkindum eldra en ÞmgáoZfs-þingstaðurinn (sjá Árb.
’92 bls. 60). Sá þingstaður virðist valinn fyrir Land- og Holtamenn
í sameiningu. Gæti hann verið fluttur þangað héðan í því skyni.
Og enn fornlegri eru þessar rústir en Þingholtsrústirnar. Eg bendi
að eins á þetta.
III.
Rúst Skarfaness hins forna er að vísu ekki nýfundin. Þó skal
nú líka minnast á hana. í Árb. ’98 bls. 6, er Skarfaness hins forna
getið, og bent á að þar muni á sínum tíma hafa verið bænahús og
kirkjugarður, því þar hefði blásið upp mannabein. í það sinn fann
eg þar þó aðeins 2 hauskúpur og huldi þær. En oft höfðu þar áð-
ur blásið upp bein, ávalt samt sundurlaus og óvíst hvernig þau
höfðu legið. Þau gátu því ef til vildi, verið frá heiðni. í því skyni