Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Árgangur

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1907, Blaðsíða 34

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1907, Blaðsíða 34
B6 að því vísu, aðra skýringu á þessu bæjarnafni hafa menn ekki getað hugsað sér. En nú hefir dr. Björn M. Olsen skýrt mér frá því, að í Norvegi séu mörg staðanöfn mynduð af orðinu váll, sem er »rjóð- ur í skógi myndað við bruna« og »þar sem stofnar standa eftir af brendum skógi«, og þar af sé myndað í smækkaðri merkingu orðið »væla«, sem er lítið brunarjóður. Og þar eð Vælugerðismýri var skógland fyrrum, þá hyggur hann, að bæjarnafnið sé myndað af slíku brendu smárjóðri. Þessa skýringu fellst eg á. Þó það hafi að líkindum ekki tíðkast hér á landi að ryðja skóg með bruna, — þess þurfti ekki, — þá gat það þó komið fyrir af atvikum, t. a. m. af eldi úr kolagröf, eins og sagt er frá um ölkofra. Það er því frem- ur ástæða til að taka upp þessa skýringu, sem mjög er hæpið að halda sér við viðurnefni Arnar. Það er ekki að finna í fornritun- um og eg hefi ekki séð það nema í einu handriti Flóamannasögu, heldur nýlegu, en raunar með fornlegri stafsetningu. Mundi eg hafa lagt minni áherzlu á viðurnefnið, ef eg hefði fyr þekt orðið »væla«, og er mér nú einna næst skapi að hafa »endaskifti á efninu« og hugsa mér viðurnefnið myndað af bæjarnafninu fyr eða síðar á thn- um. Er eg dr. Birni M. Olsen mjög þakklátur fyrir þessa leiðbein- ingu, eins og margar fleiri. X. Á bls. 28 hefi eg tekið það fram, að bæjarnafnið Kaldárholt bendi á, að þeim megin hefði Þjórsá í fyrstu verið kölluð Kaldá. En nú hefi eg séð í Eornbréfasafni II. 87, að i Oddamáldaga er sá bær nefndur Kallaðarholt (= Kallanarh.). Og sé það rétt, er málið fallið. En nokkur ólíkindi eru á því, að það sé rétt. Orðið »kall an« í bæjarnafninu á víst að tákna ferjukallan. Og ekki er ómögu- legt, að hæfur ferjustaður hafi fyrrum verið á ánni hjá Kaldárholti; hún gat þá runnið í einu lagi fram með túninu, þó nú sé hún í mörgum kvíslum. En sé "staður kendur við ferjukallan, þá er það af því, að menn standa þar, er þeir kalla ferju. Ferjubærinn verð- ur þá að vera hinum megin við ána og ekki oflangt frá henni. En á öllu svæðinu móts við Kaldárholtsland eru bæirnir vestanmegin svo langt frá ánni, og hafa altaf verið, að eigi er ætlandi, að ferjað hafi verið frá neinum þeirra. Kaldárholt sjálft hefði orðið að vera ferjubærinn, og þá þurfti ekki að kalla ferju þeim megin, heldur hinum megin. Annars eru bæjanöfn í máldaganum eigi höfð réttari en svo, að naumast er fjarstæða að efast um áreiðanleik þessa bæjar- nafns, þar eð likurnar eru á móti því.-
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.