Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1928, Page 34

34
jörð úti á Hólmslöndum, eða Þráinn hafi átt þar land undir til bú-
færslu handa honum. Þetta nafn mun gömul getgáta og hefir loðað
við síðan.
Hrafnár tvær, Hrafnatungur tvær og Hrafnatangi eru þarna á
móti, og heyrt hefi ég fleiprað með Hrafnatættur; úr þessu gat
myndazt Hrappstættur, jafnvel Hrappsstaðir. Því miður hafði ég aldrei
skoðað þessar rústir, að eins rennt þeim auga, og er viðbúið að þær
hverfi í aurinn áður en fæst ákveðið um afstöðu þar til bústaðar
Starkaðar. Uppdráttur af þessum tóttum hjá Brynjúlfi Jónssyni hefir
mér eigi þótt fallegur.
Þá er þriðji bærinn, nálægt aU klukkustundar gang, innar og
hærra; það er Rauðnefsstaðir, hvar Þorsteinn rauðnefur bjó; þar er
áin í skorðum í grösugu gili og bærinn tæpast á brúninni. Hraunið
er þar allstaðar upp úr, og túnið mjög takmarkað, innilukt hraun-
bríkum, og útsýni skammt; blótfossinn í ánni eigi ófríður, en lítið
áberandi. Þetta er innst í Hólmslöndum og hafa sauðir allir verið
innar, sem rak í fossinn. Hólmslönd hafa þá öll verið hrjóstrug og
vatnslaus, hvergi slægja og því hvergi bæjarstæði. Þorleifsstaðir er
bær, spöl framar, í suðurbrún hraunsins og heldur áin sér þangað;
byggður síðar úr Rauðnefsstöðum. Þessir bæir nýta hálsana alla að
vestan til beitar og slægna, svo langt, að sjá má til ríðandi manns
heiman frá. Hrólfur rauðskeggur nam Hólmslönd og bjó að Fossi,
Landn. 1909, bls. 207. Ekki sézt getið, að þeir feðgar hafi flutt sig
fremur enn að bærinn hafi breytt nafni. Foss er bær fast við Rangá
vestanvert, í vestur af Rauðnefsstöðum, styttra frá en hálftímagang.
Bærinn stendur á fögrum velli, undir háu hraunnefi, og steypir foss-
inum þar niður, skínandi björtum. Sjálfsagt veit enginn aldur þessa
bæjar, og samkvæmt mörgum dæmum kæmi það í engan bág við
landnám Hrólfs, þó búið hefði fyrst á þessum stað.
Heyrt hef ég getið býlis undan syðsta horni Þríhyrnings, austan-
megin Fiskár, og þá allt komið í ána. Það er inn af Engidal, inn
af Bresthól, sem er innst í dalnum, nærri móti Holti. Sé hér að tala
um annað en ágizkun eina, kæmi hvergi betur út býli Starkaðar. Afi
hans, Þorkell bundinfóti, bjó undir Þríhyrningi og nam land umhverfis
hann. Engjar hans hafa verið dalurinn allur og hann hefir nýtt Geila-
stofna vestur í gil sín megin. Enginn taldi þá feðga með Fljótshlíðing-
um; þeir hafa því verið vestanmegin.
Baugur nam Fljótshlíð alla ofan um Breiðabólstað og bjó á
Hlíðarenda, en Ketill hængur á Hofi hafði undir sig lönd öll fyrir
austan Rangá ena eystri og Vatnsfell til lækjar þess, er fellur fyrir
utan Breiðabólstað, og fyrir ofan Þverá (líklega nýrra nafn), það er