Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1928, Síða 83

83
hestum leitarmanna áð á meðan sjálft Gilið er smalað. Skammt
norðan-við Hatt er Uppgönguhryggur; dregur hann nafn af því, að
þar var féð rekið upp og norður í Laugar, en aðrir hryggir þar ekki
færir. Þegar kemur enn suður í Gilið skiftist það í tvennt, en öldu-
lagaðir hryggir, með nokkrum gróðri, eru á milli botnanna; þeir heita
Hnausar. Vesturbotninn nær nokkuð lengra fram í jökulinn, og þegar
komið er nokkuð fram í hann, skiftist hann aftur í tvennt, og er
vestari botninn nefndur Kaldaklof. Þar sem kvíslar þessara botna
koma saman er grasbrekka norðan-við kvíslina, sem heitir Uppgöngu-
torfa. Undir henni fara fjallmenn af baki og ganga þar upp, en hesta-
maður fer með hestana út í Hattver. Upp-af Uppgöngutorfu eru
margir stórir hverir við jökulrönd. Þeir eru kallaðir einu nafni Háu-
hverir. Nokkuð norður-af þeim er Litla-Hamragil. Sunnan-við það,
niður-undir kvíslinni, er Sauðanef (grasi gróið nef) og grónar brekk-
ur þar inn-af heita Rótabrekkur. í landnorður af Litla-Hamragili er
Stóra-Hamragil, — að vísu ekki stærra, en ógengt með öllu. Kvisl-
ar renna eftir báðum Hamragiljum, er draga nafn af þeim, — renna
i Jökulgilskvísl. — Sé farinn Uppgönguhryggur og norður í Laugar
og nokkuð eftir að upp er komið, er farið með löngu og dýpkandi
gili, sem heitir Litla-Brandsgil, en vestan-við það er Stóra-Brandsgil;
koma þau og kvíslar þeirra saman neðst og nyrzt og mynda hrika-
legt gljúfur; það heitir Brandsgilskjaftur. Sagt er að gil þessi séu
kennd við Brand bónda á Merkihvoli, en hvers vegna veit ég ekki').
Vestan-við »Kjaftinn« er há nafnlaus alda, en norðvestur-af henni eru
öldur með giljum á milli. Gilin heita Vondugil, en austasta aldan
Brennisteinsalda. Þar eru hverir með brennisteini í kring; hafa fjall-
menn oft tekið hann í vetling sinn og haft til sótthreinsunar á fjár-
húsum og jafnvel bæjar. — Smákvislar úr Vondugiljum renna niður að
Laugahrauni; sameinast þar og renna svo norður og austur með því í
Jökulgilskvísl. Það er Námskvísl. Fjallið norðan-við hana er Suður-
Námur. Norðan-undir honum er Frostastaðavatn og Frostastaðaháls
austan-við það1 2). Vegurinn liggur austan-við Nám, yfir hálsinn, norðan-
1) Föður eða afa Magnúsar blinda.
2) Frá Frostastaðavatni er þessi saga sögð: Veiði var i vatninu. Þeir, er
stunduðu hana síðast, höfðu með sér konu til matreiðslu og þjónustu. Svo vildi
tíl, að konan feldi ástarhug til eins mannsins, en hann vildi ekki við henni líta.
Þegar hún var vonlaus um ást hans, náði hún i loðsilung — sennilega úr vatn-
inu —, sauð hann og ætlaði manni þessum; en maðurinn var sendur eftir vatni
á meðan skammtað var, en fólkið hafði drukkiö seyðið og var allt dautt, þegar
pilturinn kom heim aftur. — Veiðín á að hafa horfið úr vatninu við þetta —.
Lík þessara manna eiga að vera siðustu líkin, er grafin voru f Næfurholtskirkju-
6* '