Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1928, Side 87

87
stöðuvatn, sem nefnt er eftir fjöllunum, Sauðleysuvatn. Norður-af
Sauðleysum er strýtumyndað fja.ll, nærri gróðurlaust, sem heitir
Hrafnabjörg. Sunnan-undir því er Hrafnabjargavatn. Skarðið á milli
Sauðleysu og Hrafnabjarga heitir Lambaskarð. — Aðalgosið frá 1913
kom úr öldu vestan-við Skarðið; hraunið, sem þá kom, rann yfir all-
stórar grasflesjur þar fyrir neðan, sem hétu Lambafit. Þar var lamba-
rekstrum áð á vorin og reknir í gegnum skarðið beinustu leið í Löð-
mund. Helliskvísl rann fyrir gosið gegnum Lambafit, en þegar hraunið
flæddi þar yfir, rann kvíslin að því og myndaði þar stöðuvatn eða
lón, en nú er hún búin að fylla það með aur og rennur nú vestur-
yfir hraunið og myndar þar lón; að líkindum fyllist það einnig með
tímanum, svo kvíslin kemst sína fornu leið í Tungnaá. Á milli Hrafna-
bjarga og Löðmundar er Herbjarnarfell. Herbjarnarfellsvatn er
sunnan-undir því. Dæld er norðan-undir Herbjarnarfelli, kalla sumir
hana Laufdal, en Laufdalsskarð heitir skarðið vestur-úr dældinni
norðan-undir Hrafnabjörgum. Norðan-við Löðmund er ölduþyrping,
all-vel grasi gróin, sem heitir einu nafni Dyngjur. Skarið á milli
þeirra að austan og Eskihlíðar heitir Dyngjuskarð. Dyngjur ná þaðan
að Laufdalsskarði. Skeifumynduð hvylft gengur inn í Dyngjur að norð-
an á móts við áðurnefnda dæld, kalla sumir hana Laufdal og vatnið,
sem í hvylftinni er, Laufdalsvatn, en klettabeltið efst í brúninni, ber
öllum saman um að heiti Laufdalseggjar. Norður-af Dyngjum taka
við „HrauninNá þau alla leið frá Dyngjum að Tungnaá og niður
með Þjórsá að Rangárbotnum. Innarlega á þeim, á móts við Dyngju-
skarð, er ofurlítið fell eða alda, sem líkist hól tilsýndar og heitir
Einbúi. í vestur af honum er all-hátt fell, en lítið um sig, sem
heitir Melfell. Litla-Melfell er nefnt, en mönnum ber ekki saman um
hvar það er. Telja sumir það grjótöldur norður-af Melfelli, en aðrir
segja það vera hnaus eða litið fell norðan-við Dyngjur, og hygg ég
það réttara. í austur-Iandnorður af Einbúa er Tungnaárfell; það er í
Tungnaá. Norður-af því, með ánni, er Tungnaárkrókur — þar er
skarpur krókur á ánni —. Löng lág alda liggur frá Tungnaá, skammt
fyrir vestan »Krókinn« og vestur fyrir Melfell; heitir Sigalda. Norðan-
við hana hefir landið sigið mikið og er ekki ólíklegt, að sá, sem gaf
öldunni nafn, hafi tekið eftir því. Þegar kemur út fyrir Sigöldu taka
við Hrauneyjar; svo er nefnt bæði eyjar í ánni og graslendi sunnan-
Adð hana, enda er það graslendi með gömlum kvíslafarvegum. Aust-
asta grasflesjan þar með ánni heitir Sigölduver. í vestur af því er
Hrauneyjafell — stakt fell á hrauninu —. í norður af því er hár
foss í ánni, sem heitir Hrauneyjafoss. Kvísl fellur úr ánni ofan-við
fossinn og myndast þá stór eyja í henni; er hún kölluð Hrauneyja-