Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1928, Side 89

89
en í Litlu-Klofaey að eins lítill runni. — Fram-af Ferjufit er löng
dæld eða slakki í hrauninu, sem heitir Leirdalur. Suður-af honum eru
þéttir melhólar, sem heita Kinnar. Þangað var sóttur heyskapur
(melgras) frá Galtalæk fyrir 40—50 árum. Suður-af Kinnum er Vala-
fell — algróið —. Þar sem það nær lengst til norðurs eru smáskút-
ar undir björgum, sem heita Tónhellar. Fyrir framan þá er stór kriki
eða bugur inn í fellið og gróið undirlendi norðurundir; það heitir
Trippafit. — Þar var trippum áð, þegar þau voru rekin á Þóristung-
ur, sem mun hafa tíðkast fram yfir 1880. Vestan-við krikann er Hrúta-
gil, og Áfangagil er spölkorn þar fyrir framan. Þar er áfangastaður
fjallmanna fyrstu og síðustu nóttina. Þar er sæluhús. Þar var fram
yfir síðustu aldamót smákofi borghlaðinn úr kökkum, en nú hlaðinn
úr grjóti og torfi og með járnþaki. Rani vestur úr Valafelli, sunnan-
við Áfangagil, gróðurlaus að sunnan og ofan, er kallaður Aldan. Fyr-
ir sunnan Valafell eru Valahnúkar — háir hnúkar við veginn —.
Klofningar er svæðið kallað með fram veginum fyrir vestan hnúk-
ana. Vestarlega í þeim er smáalda sunnan-við veginn, sem
heitir Skjaldbreið. Þá kemur stórt, grasi vaxið hraun þar vestur-af,
sem kallað er Söloahraun, en heitir réttu nafni Saluararhraun. Það
var vaxið skógi fram á síðustu öld og sannar sagnir eru um það,
að þar hafi verið gjört til kola um og eftir hana miðja. Nú sjást þar
ekki aðrar minjar en kolagrafir á víð og dreif um hraunið. Nyrzt í
hrauninu og ofarlega er stór hraunklettur, sem heitir Arnórsklettur.
Afréttarmörk að framan eru úr Ófærugili í foss í Þjórsá þar beint á
móti, sem heitir Tröllkonuhlaup. Upp úr fossinum standa 3 stein-
stöplar; á þeim á tröllkonan, sem bjó í Búrfelli, að hafa stiklað yfir
ána, þegar hún fór að finna systur sína í Bjólfelli.
Svæðið fyrir innan Tungnaá, sem tilheyrir Landmannaafrétti, er
einu nafni nefnt Örcefi. Það nær frá Tungnaá að Blautukvísl og inn
fyrir Litlasjó. Þegar þangað er farið, er farið yfir Tungnaá á Bjalla-
vaði, skammt fyrir austan Tungnaárfell; dregur það vað nafn af fjöll-
um innan-við ána, sem heita Vestur-Bjallar. Þegar komið er yfir ána,
er farið yfir Bjallana, — annars staðar ekki fært —, og niður svo-nefnt
Klif að austan; er þá komið niður á öldóttan, gróðurlausan sand,
sem heitir Vatnaöldur, og haldið til austur-landnorðurs. Þegar komið
er dálítið inn í »öldur« er ölduhryggur á vinstri hönd; norðan-undir
honum er Blautakuísl, sem rennur í Tungnaá. Annar ölduhryggur er
á hægri hönd, lengri og hærri; austan-undir honum rennur Vatna-
kuisl, einnig í Tungnaá. í miðjum Vatnaöldum, — þ. e. miðja vega
á milli Bjalla og Vatnakvíslar, þar sem farið er yfir hana — er lítil