Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1955, Blaðsíða 64

68
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Veiðivatnasvæðið er á afrétti Landmanna, og smala þeir það einu
sinni á hverju hausti. Er talsvert gróið umhverfis vötnin og í Snjó-
öldu, en minna í Snjóöldufjallgarði. Laugardaginn í 22. viku sumars
1936 gengu þeir Ingvar Árnason í Bjalla og Óskar Jónsson í Holtsmúla
með Tungná austan Snjóöldufjallgarðs. Tóku þeir þá eftir hrossmjöðm
uppi í sandbrekku, og þegar þeir gáðu í skúta, sem kom í ljós ofan
brekkunnar, sáu þeir á hleðslu, sem var þar á kafi í sandi. Inni í skút-
anum lágu bein úr graslam!bi. Seinna fór Óskar þarna um og fann
hann þá .steinker, sem hvolfdi ofarlega í brekkunni.
Ýmsum, ekki sízt Landmönnum, lék hugur á að vita, hvað skútinn
á Snjóöldufjallgarði hefði að geyma. Varð það úr, að við Guðmundur
Guðmundsson tryggingafræðingur fórum með Guðmundi Jónassyni
austur í Veiðivötn í bíl og komum að Tjarnarkoti við Tjaldvatn að
kvöldi þess 20. september 1952. Daginn eftir gengum við austur að
skútanum og fundum hann eftir stutta leit.
Snjóöldufjallgarður er röð móbergstinda og hálsa. Fellur Tungná
víðast upp að fjöllunum og eru þar sandskriður allbrattar upp frá
ánni, en móbergshamrar ofar, undir brekkurótunum rennur áin án
þess nokkurt undirlendi sé, en sums staðar verða þó sandvik á milli
fjalla. Spölkorn sunnar en skútinn er slíkt vik við ána og nær suður
þangað, sem djúpt skarð klýfur fjallgarðinn( sumir telja, að hann
endi þar, en Snjóalda taki við), en austan í skarðsbrekkunni stendur
mjög hár steindrangi, sem nú nefnist „Nátttröllið". Frá „Nátttröll-
inu“ að skútanum mun vera nær hálfs annars klukkutíma gangur.
Skútinn er neðst í allháum kletti, mjög víður, ekki minna en 20 m
fyrir munnann, en grunnur og hár að framan, þar eð bergið slútir
raunverulega nokkuð. Niður frá skútanum er snarbrött sandskriða
með mósteinum og dálitlum mosateygingum á stangli. Útsýnið frá
skútanum er hið stórbrotnasta inn til jökuls yfir Tungná endilanga
og ekki síður þvert yfir ána, þar sem hver móbergstindurinn er öðr-
um undaflegri. HandanTungnár kemur Lónakvísl sunnan úrTungnár-
fjöllum, og ber litla græna fellkeilu í skarðið, sem áin rennur úr.
(Lónakvísl er sama á og Þorvaldur Thoroddsen nefnir Fossá.) Sé
hins vegar gengið með Tungná, er naumast unnt að koma auga á
skútann né kofa, sem í honum kunna að leynast, þar eð bunga ofar-
lega í brekkunni skyggir á.
Það kom brátt í ljós, að rannsókn kofanna var meira verk en svo,
að unnt væri fyrir okkur tvo að ljúka því á einum degi. Við réðumst
því í að rannsaka austurhluta mannvirkisins og komu þar í Ijós lágir