Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1955, Page 83

ELLEN MARIE MAGER0Y:
ISLENZKUR TRÉSKURÐUR 1 SÖFNUM
Á NORÐURLÖNDUM
i
GRIPIR í NORDISKA MUSEET, STOKKHÓLMI
FORMÁLI
íslenzka þjóðin getur litið yfir allt að því þúsund ára þróun inn-
lends tréskurðar, alla leið aftur til landnámsaldar, og helzt hún óslit-
in og í fullu fjöri næstum því fram á vora daga. Hundruð útskorinna
trémuna eru enn þá til og geta gefið upplýsingar um sögu tréskurð-
arins í landinu. Mest af því, sem varðveitzt hefur, virðist vera bænda-
eða alþýðulist, frístundavinna á heimilunum. Verk eftir lærða tré-
skera eru tiltölulega fágæt. Að undanteknum einstöku hlutum til-
heyrandi byggingum (eins og t. d. þilfjalir og vindskeiðar) og mörg-
um kirkjugripum, eru hlutir þeir, sem skreyttir voru með útskurði,
húsgögn heimilanna og aðrir hlutir til daglegrar notkunar. Mestur
hluti þeirra er frá síðari tímum, einkum 17., 18. og 19. öld. En
einnig eru varðveittir mjög merkilegir hlutir frá miðöldum.
Maður getur með vissu gengið út frá því, að flestir þeirra gripa,
sem varðveittir eru, séu nú í söfnum. Eins og vera ber á Þjóðminja-
safn íslands mestan fjölda þessara muna — yfir 900 — og utan ís-
lands eru flestir í söfnum í Svíþjóð, Danmörk og Noregi.
Svíþjóð ein á í dag — Nordiska Museet í Stokkhólmi — um það bil
225 útskorna íslenzka muni, það er að segja fleiri en öll dönsk og
norsk söfn samanlagt. Það er ætlunin, að eftir skrá með lýsingum
yfir alla þessa muni fylgi tilsvarandi skrá yfir gripi í Danmörku og
Noregi, og komi hún út í Árbókinni síðar. Skráin er hluti af undir-
búningsvinnu við þegar byrjaða stílsögulega rannsókn á íslenzkri
skrautlist í tréskurði. En fyrir þá, sem fyrst og fremst vilja fá