Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1955, Page 121

FLATATUNGA CG BJARNASTAÐAHLlÐ
125
eftir Halldór, frá 1785—1818, en það ár drukknaði Brynjólfur. Þegar
Hólastólsjarðir voru seldar 1802, keypti Brynjólfur Bjarnastaðahlíð,
og var jörðin í eign og ábúð niðja hans og venzlafólks þeirra til
1871. Má því segja, að sama ættin — niðjar Halldórs Jónssonar —
hafi búið þar nokkuð yfir hundrað ár (frá 1760 eða fyrr, til 1871).
— Þegar Brynjólfur Tómasson drukknaði 7. júní 1818, tók við jörð
og búi Brynjólfur sonur hans. Kona hans var Guðríður dóttir Jóns
Einarssonar, sem þá bjó á Tyrfingsstöðum. Brynjólfur Brynjólfsson
dó 16. júní 1821; bjó Guðríður ekkja hans í Bjarnastaðahlíð árin
1821—1824, en giftist þá Guðmundi Jónssyni, og bjuggu þau þar
frá 1824—1850. Sama árið (1821) og Guðríður varð ekkja flutti
Jón Einarsson faðir hennar að Flatatungu, eins og segir frá í kafl-
anum um Flatatungu. Mun hann hafa veitt dóttur sinni Guðríði
allmikinn stuðning í ekkjubúskap hennar í Bjarnastaðahlíð árin
1821—1824. Þegar Guðríður og Guðmundur fluttu frá Bjarnastaða-
hlíð að Sölvanesi vorið 1850, tók Brjmjólfur Brynjólfsson við jörð-
inni, sonur Guðríðar og fyrri manns hennar, og bjó þar til 1871.
Flutti þá að Bjarnastaðahlíð Sveinn Guðmundsson og bjó þar til 1907
og afkomendur hans í karllegg síðan, til þessa dags.
III. Um ,,Tungu“-skálann mikla — staðreyndir og getgátur.
Skáli sá hinn mikli og merkilegi í Flatatungu var í sögum og
sögnum talinn vera byggður af Þórði hreðu. Hvað sem sannleiks-
gildi þess líður, má telja víst, að skálinn hafi verið mjög forn og af
hagleiksmanni gjör; það sýna leifar þær sem til eru af miklum út-
skurði á þiljum skálans. Fjalir þær útskornar, frá Bjarnastaðahlíð,
sem geymdar eru í Þjóðminjasafni fslands, álíta sumir að komnar
væru að Bjarnastaðahlíð úr skálanum í Flatatungu. Enginn veit þó
nein rök fyrir því að svo sé. Helztu líkur fyrir því að svo gæti verið,
eru þessar:
1. Þar eð vitað er, að báðar jarðirnar Flatatunga og Bjarna-
staðahlíð voru eign Hólastóls svo öldum skipti og stólsbú haft mjög
lengi á báðum jörðunum, er ekki ósennilegt, að á siglingaleysis ár-
um, eða tímabilum þégar trjáviðarskortur var tilfinnanlegur, hafi
sá stóri húsbóndi Hólastóll, ef á hefði þurft að halda, látið flytja
nokkrar fjalarspækjur frá einu búi sínu til annars, til viðhalds og
endurnýjunar á bæjarhúsum. Vafalaust er, að Flatatungu-skáli hef-
ur hrörnað eins og önnur (torf)hús, og þá við endurbyggingu máske