Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1962, Page 40

46
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
Verður að telja eins líklegt, að efnið hafi verið ýft með sérstökum
hefðbundnum hætti, írskum.49
Annars munu Forn-írar hafa borið ýmist röggvaðar eða óröggv-
aðar skikkjur, brat. Fyrir daga Normanna á frlandi (þ. e. fyrir
1169) virðast þær hafa verið ferhyrndar, ef til vill með lykkjum eða
augum á hornunum svo að auðveldara væri að næla þær saman. Þær
voru venjulega bryddar borðum eða kögurböndum, corrthar, er oft
voru öðruvísi á lit en skikkjurnar; voru þau ofin sér og saumuð við
skikkjurnar eftir á. Skikkjurnar voru notaðar sem ábreiður um
nætur. Síðar á miðöldum urðu skikkjurnar hálfhringlaga, en frar
báru röggvaðar og kögraðar skikkjur a. m. k. fram á 17. öld.50
Klæða með nafni, sem skylt er íslenzka orðinu feldur,51 er getið
í Gesta Hammdburgensis eftir Adam frá Brimum, sem ritað er um
1070. Eru það svonefndar faldones, ullarflíkur, sem hinir heiðnu
Prússar vildu kaupa af Söxum fyrir marðarskinn.52 Gerð þeirra er
ekki lýst, en gera má ráð fyrir, að hún hafi verið sérstæðum hætti,
eða flíkurnar mjög vandaðar, úr því að hægt var að skipta á þeim
og dýrum og eftirsóttum loðskinnum. Talið er, að faldones hafi
verið flíkur, framleiddar af Söxum, Frísum eða Flæmingjum.53
En sú tilgáta hefur einnig verið sett fram, að faldones hafi verið
íslenzkir vararfeldir og að fyrrgreind frásögn sýni, hve víða hafi
verið markaður fyrir þá.54
Annað orð skylt íslenzka orðinu feldur kemur fyrir í heimild um
Irland frá síðari hluta 12. aldar, ritaðri á latínu. Segir þar, að Irar
noti phalinga úr ull í staðinn fyrir skikkjur, og mun þar átt við
röggvaðar yfirhafnir (orðið brat er ekki notað í þeirri heimild).
Phalinga er sama og írska orðið falaing, sem þýðir teppi (e. rug) ;55
það er einnig skrifað fallainn og er sagt dregið af enska orðinu
falding,56 einnig skylt íslenzka orðinu feldur.57 Orðsins falding
finnst þó ekki getið fyrr en í talsvert yngri heimildum.58 Mætti
því ef til vill fremur búast við, að það væri dregið af írska orðinu,
en ekki öfugt, og írska orðið runnið beint frá íslenzkum varar-
feldum, sem eins vel hefðu getað verið verzlunarvara á írlandi
eins og í Saxlandi.
Aðeins fáar heimildir til viðbótar fundust um flosvefnað í Vest-
ur-Evrópu fyrir aldamótin 1200. Vitað er, að teppagerð var með
miklum blóma á Spáni þegar fyrir 1100; voru þar framleidd, einn-
ig til útflutnings, marglit munstruð teppi með snöggu, þéttu flosi,
hnýttu með spænskum hnút.59 Þá var um 1200 í klaustri einu í