Heimskringla - 25.09.1946, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 25. SEPT. 1M6
CONGRATULATIONS to HEIMSKRINGLA
on this its 60th Anniversary
September 25th 1946
Home Securities Limited
REALTORS & INSURANCE AGENTS
Leo E. Johnson, A.I.I.A., Pres. & Mgr.
468 Main Street, Winnipeg — Phone 23 377
HEILLAÓSKIR til HEIMSKRINGLU
á sextíu ára afmæli hennar
25. september 1946
The Watch Shop
Carl K. Thorlakson
699 Sargent Ave. Winnipeg, Man.
CONGRATULATIONS to HEIMSKRINGLA
on this its 60th Anniversary
September 25th 1946
GILLIES FOOD SERVICE
CHOICE GROCERIES, FRUITS, MEATS
PHONE 30 308
1114 Portage Ave. (at Greenwood Place)
Einlæg' bón
Dauði minn! hvað dvelur þig?
dokaðu ekki lengur,
komdu senn að sækja mig —
sértu góður drengur.
Ungur hræddist eg þinn mátt
ógn og skelfing þína,
nú hef eg við þig samið sátt
og sendi beiðni mína.
Engin þó mig þjái kvöl,
þá er störfum lokið;
iðjuleysið er mitt böl,
öll í skjólin fokið.
Hendur skjálfa, hugsun dauð,
hef ei mátt að skrifa,
en hjá mér skrimtir skoðun “rauð”
sköpuð til að lifa.
Þó eg eygi ekkert land;
eftir daginn liðinn,
örvænti samt ekki grand,
ánægður með friðinn.
Ef mín skdðun reynist röng;
ráfa eg um með hinum,
til að hlýða á sálna söng,
sunginn af horfnum vinum.
Dauði gamli legg mér lið —
læknum öllum meiri,
setjir þú á signetið,
sækja þarf ei fleiri.
* *
Láttu enda lífs míns ról,
langa styttu daga,
gef mér aðeins eitthvert ból
úti í grænum haga.
Jónas Pálsson
ÖLDIN
Eftir H. E. Johnson
CONGRATULATIONS to HEIMSKRINGLA
on this its 60th Anniversary
September 25th 1946
Mundy’s Barber Shop
G. J. Johnson, proprietor
643 Portage Ave. Winnipeg, Man.
Phone 31 131
Þegar núverandi ritstjóri
Heimskringlu fór þess fyrst á leit
við mig, að skrifa nokkur orð í
þetta afmælisblað, kom mér fyrst
tig hugar að semja dálitla ritgerð
um blaðamensku Jóns Ólafsson-
ar. Þótti mér það fyrir margra
hluta sakir maklegt og viðeig-
andi. Hann var einn af fyrstu
ritstjórum blaðsins og, að margra
dómi einn af beztu ritstjórum
þess. Hæfileikar þessa fjölhæfa
manns og ritsnilllings nutu sín
hvcrgi betur en í ritstjóra sessi
enda tel eg hann með ritslyng-
ustu ritstjórum þjóðar vorrar.
Hann var að eðlisfari vakningar-
maður með brennandi áhuga fyr-
ir þeim málefnum, sem hann að-
hyltist. Mér dylst ekki að við
eigum honum mikið að þakka og
áhrifa hans gætti lengur en rit-
stjóm hans varaði við Heims-
kringlu.
, Alls þess vegna hefði eg als-
hugar feginn viljað rita nokkuð
ítarlega um blaðamensku Jóns,
en þegar til kom var enginn kost-
ur að afla sér nauðsynlegra upp
lýsinga um það atriði á skömm-
um tíma. Varð mér því sá kost-
urinn vænstur, að takmarka efn-
ið við “Öldina“ eina. Þetta tíma-
rit var fylgiblað Heimskringlu
um nokkur ár. Má óhætt fullyrða
að ekkert tímarit væri þá útgefið
á íslenzkri tungu, sem merkara
mætti kalla fyrir margra hluta
sakir. Jón Ólafsson var fyrsti
ritstjóri “Aldarinnar”, og stofn-
ari og hans stefnu fylgdi hún
undir hinni ágætu ritstjórn
Eggerts Jóhannssonar, eftir að
Jón hvarf frá Heimskringlu.
Til þess að öðlast fullkominn
skilning á menningarlegri þýð-
ingu þessa tímarits þarf maður
fyrst og fremst að gera sér grein
fyrir andlega ástandinu hérna
megin hafsins í þátíðinni.
Þeir Islendingar er vestur
fluttu voru nálega undantekn-
ingarlaust af alþýðustétt, þ. e. a.
s. lítt eða ekkert skólagengnir.
Latínu-lærðir íslendingar báru
þá — og reyndar oftast — litla
virðingu fyrir andlegu atgerfi
alþýðunnar og löttu verkamenn
og bændur frá því, að gefa sig
að skáldskap og skriffinsku. —
Kváðu slíkt ekki við ólærðra
hæfi. Alment létu menn sér
segjast við þessar fortölur og
töldu sér sæmra og nauðsyn-

H HAGBORG FUEL CO. ★ H *
1 Dial 21 331 no.^Í) 21 331

næstum því algerlega bundinn
en ýrkja í hendingum. Á síð-
ustu áratugum nítjándu aldar
innar kom naumast nokkurt
hljóð frá íslenzkum alþýðu-
manni svo það næði eyrum þjóð-
arinnar
Það lifnaði heldur yfir íslend-
ingum við vesturförina. Nú voru
þeir slopnir undan konungs
stjóm og kirkjuaga að mestu.
Þeir voru frjálsir menn í frjálsu
landi; en hvað áttu þeir með
frelsið að gera mættu þeir ekki
láta skoðanir sínar óhikað
ljósi? Uppveðrungs gljáinn þurk-
aðist brátt af Latínuskóla lær
dómshrokanum í Vesturheimi.
Landneminn skynjaði furðu
fljótt, að skólamentunin heima
væri furðulega einhæf og lítt til
liðveizlu í hinum nýja heimi.
Lærdómur íslendinga var þó
við hið umliðna. Mentamenn-
irnir kunnu graut í latínu og
lítið eitt í grísku en rituðu ís-
lenzkuna stirðlega yfirleitt. Þeir
gátu greint frá ártölum í annála
ritum fornaldar en kunnu lítil
skil á lífssveiflum sinnar sam-
tíðar. Þeir kunnu heilar drauga-
sögur utanbókar, íslenzkar eða
hebreskar, en voru sem böm i
náttúmvísindunum. Þeir ortu
legra að aka skarni á töðuvelli ^tanglokukvæíi um fomkappana
en þeim sast yfir lifsmerkm a
landnámsöldinni nýju, bseði
hérna og heima.
Landnámið héma vakti menn
til umhugsunar um marga hluti
og viðtengingin við nýja þjóð-
menningu örfaði þá til andlegra
átaka. Þeir tóku að yrkja ljóð,
semja sögur og gagnrýna við-
teknar og vanbundnar skoðanir.
1 þessu andlega andrúmslofti
fæddist tímaritið öldin og lét
brátt til sín taka um öll þessi
mál. Hún gaf alþýðumanninum
tækifæri til að koma fram a
sjónarsviðið og hún fræddi hann
jafnframt til að mæla af viti um
marga hluti.
Jón Ólafsson uppgötvaði ís-
lenzku alþýðuskáldin hér vestra
og í Öldinni komu þeir fyrst
fram á sjónarsviðið: Stephan G.,
CONGRATULATIONS to HEIMSKRINGLA
on this its 60th Anniversary
September 25th 1946
from
Oxford Hotel
“Meeting Place for Icelanders in Winnipeg”
★
VICTORIA HOTEL LTD.
Joseph Stepnuk, Pres.
S. M. HENDRICKS,
Manager
HEILLAÓSKIR til HEIMSKRINGLU
á sextíu ára afmæli hennar
25. september 1946
Halldór Sigurðsson
CONTRACTOR & BUILDER
594 Alverstone St. Winnipeg, Man.
CONGRATULATIONS to HEIMSKRINGLA
on this its 60th Anniversary
September 25th 1946
O. K. Hanson & Co..Ltd.
PLUMBING & HEATING
163 Sherbrook St. Winnipeg, Man.
CONGRATULATIONS to HEIMSKRINGLA
on this its 60th Anniversary
September 25th 1946
PertKs
★ Cleaners ★ Launderers ★ Furriers
WINNIPEG
CONGRATULATIONS to HEIMSKRINGLA
on this its 60th Anniversary
September 25th 1946
Canada Bread Company Ltd.
Winnipeg ★ Phone 37144
Frank Hannibal, Mgr.
Alsip BricK Tile & CO. LTD. Lumber
537 PORTAGE AVE.
WINNIPEG
• •
EVERYTHING FOR YOUR BUILDING
•
Phone 37 164