Heimskringla - 25.09.1946, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 25. SEPT. 1946
HEIMSKRINGLA
S.SIÐA
Kristinn Stefánsson og fleiri. Eg
man það en hvað hugfangnir við
unglingarnir lásum kvæði Steph-
ans heima á Islandi í Öldinni,
hvernig hún gekk bæ frá bæ
milli þeirra, sem áhuga höfðu
fyrir fögrum bókmentum. 1 fá-
sinnis-drunganum var hún ,okk-
ur sem vekjandi lúðurhljómur,
sem boðaði til framsóknar með
lífsins töfrandi hergöngulagi.
Hver var hann annars þessi
Stephan G. Stephansson, þessi
rammi íslendingur með útlend-
ingslega nafnið, þessi snillingur
sem lék jafn frábærilega á ótal
strengi. Við ályktuðum að hann
myndi vera tröllaukinn að vexti
og öðrum mönnum fegri en eiga
sér bústað í krystals kastala, í
gulleplagarði einhverstaðar vest-
ur í Vínlandinu fagra. Það datt
alveg ofanyfir okkur þegar Jón
Ólafsson uppfræddi okkur á því,
að hann hefði verið smaladreng-
ur eins og við og stundaði nú bú-
skap sinn eins og afdalakarlam-
ir heima, að hann ætti heima í
fátækri nýlendu vestur við
Klettafjöll. Það er langtum eðli-
legra fyrir unglinga á fermingar
aldri, að lifa í heimi hugdraum-
anna en hins kaldhæðna virki-
leika.
Hvað um það, Jón Ólafsson gaf
okkur Stephan Klettafjallaskáld-
ið og fyrir það á hann eilífar
þakkir skilið. Eg er hálf hrædd-
ur um að það hefði getað orðið
nokkur bið á því, að okkur hefði
gefist kostur á að kynnast skáld-
inu ef við hefðum orðið að bíða
eftir því, að hinir latínulærðu
leiddu hann útá sjónarsviðið.
Einn vestur-heimskur prestur
sagði eitt sinn við mig: “Stephan
G. er bara yfirborðsmaður og
næsta þunnur”. Við getum nú
hlegið að svona heimsku, en við
getum hlegið af því við vitum
betur, af því skáldinu var ekki
meinað máls og af því hann átti
góðan málsvara í Jóni Ólafssyni,
sem kendi okkur að meta skáldið.
Lærðy mennimir á Fróni, voru
nærri því búnir að hæða Jón
Trausta í hel og ef Jóns Ólafs-
sonar hefði ekki notið Við
hefði þeim kanske tekist að
þagga niður í Stephani. Enginn
maður hér vestra hefir lagt sig
svo fram um að gefa ungum
skáldum og óreyndum tækifæri
til að æfa list sína sem Jón Ólafs-
son bæði í Heimskringlu og þó
einkum í Öldinni. Heimskringla
fylgdi líka þeirri venju lengi en
of mikið má þó af öllu gera og
gæta verður þess, lesaranna
vegna, að ofþyngja ekki blöðin
með lélegum skálcfskap. Mikið
hvílir hér á herðum ritstjóranna,
en ef smekkur þeirra er ábyggi-
legur og fordómslaus geta blöð-
in unnið mikið gagn einmitt með
því að leiða unga en efnilega
höfunda fram á ritvöllinn.
Stephan G. var engan veginn
sá eini hér vestra, sem naut góðs
jaf drenglyndi og bókmentaviti
Jóns Ólafssonar. Hin minni
skáld vor hafa tíðum fölnað í
frægðarljóma stórskáldsins en
alþýðuskáld vor þola fullkom-
lega samanburð við heimalning-
ana þótt Stephani sé slept, en
hann skipar bekk með höfuð-
skáldunum bæði hér og heima.
HEILLAÓSKIR til HEIMSKRINGLU
á sextíu ára afmæli hennar
25. september 1946
Arni Helgason
Ræðismaður lslands
CHICAGO
ILLINOIS
Svo getið sé aðeins fárra má, til
dæmis, nefna Kristinn Stefáns-
son, Þorskabít, K. N. og marga,
marga fleiri. Var það hinn mesti
skaði að maður með jafn næman
listasmekk og jafn laus við for-
dild og hlutdrægni sem Jón
| Ólafsson, gat ekki gefið sig við
\ því í tíma að safna vestur-ís-
lenzkum alþýðu kveðskap og rit-
gerðum í heildarsafn. Það myndi
J óhætt sýna sig að hér hafa búið
; hugsandi menn, sem gjaman
. höfðu getu til að klæða hugsanir
sínar í viðeigandi búning.
Þetta var þó aðeins ein hliðin
á blaðamenskustarfi Jóns Ólafs-
sonar.
^ Frjálsræði í hugsun, lífsskoð-
unum og trúmálum voru hugð-
arefni hans — að minsta kosti
meðan hann dvaldi hér vestra.
Hann var ákveðinn únítari og
hélt þeim skoðunum fram með
djörfung og festu. Má óhætt
telja hann einn af atkvæðamestu.
brautryðjendum þeirrar hreyf-
ingar meðal Islendinga. Hann
var aldrei trauður að taka mál-
stað þeirra, sem almenningur
fordæmdi og misskildi. Má til
sanninda nefna hina vönduðu
ræðu únítara prestsins M. J.
Savage um Robert Ingersoll, sem
Jón þýddi í Öldinni. Þekki eg
enga ritgerð, sem leggur sann-
gjamar mat á Ingersoll en þessa.
Jón Ólafsson skildi langt um
betur en við, að únítarisminn á
fótfestu sína í fræðimenskunni, í
vísindunum. Nú er okkur að
verða bölvanlega við fræði-
mensku talsvert alment og hróp-
um i andvana ákafa: “að hennar
sé ekki framar þörf”. En seg
mér ef únítarisminn á að verða
að “dogmu”, í hverju er hann þá
öðmm trúarbrögðum frábrugð-
inn; hvað, hefir hann þá framar
sér til ágætis sem trúarskoðun
verðandans? Ef hann hræðist
hiklausa rannsókn um stjóm-
mál, náttúruvísindi, biblíu krit-
ik, samanburðar-trúfræði, sögu
þjóðanna og breyti-þróunina á
öllum mannlífs vettvangum á
•hann ekkert erindi framar til
þeirra sem leita að nýjum og
greiðari leiðum upp í “guðsrík-
ið”.
Jón Ólafsson lét sér einkar ant
um að fræða íslenzkan almenn-
ing um viðleitni og niðurstöður
vísindanna. Hann ritaði langa,
ítarlega en þó alþýðulega rit-
gerð um breytiþróunar-lögmálið.
4 HEILLAÓSKIR til HEIMSKRINGLU
á sextíu ára afmæli hennar
25. september 1946
I
Salome Halldorson
TRANSCONA, MAN.
MESSUR og EUNDIR
i kirkju Sambandssafnaðar
Prestur, sr. Philip M. Pétursson,
Ph.B., B.D.
640 Agnes St. Sími 24 163
Messur: á hverjum sunnudegi
Kl. 11 f. h. á ensku
Kl. 7 e. h. á íslenzku.
Safnaðarnefndin: Fundir 1.
föstudag hvers mánaðar.
Hjálparnefndin: Fundir fyrsta
mánudagskveld i hverjum
mánuði.
Kvenfélagið: Fundir annan
þriðjudag hvers mánaðar,
kl. 8 að kveldinu.
Ungmennafélagið: — Hvert
sunnudagskveld kl. 8.30.
Skátaflokkurinn: Hvert mið-
vikudagskveld kl. 6.30.
Söngœfingar: Islenzki söng
flokkurinn á hverju föstu-
dagskveldi
Enski söngflokkurinn -.
hverju miðvikudagskveldi.
Sunnudagaskólinn: Á hverjum
sunnudegi, kl. 3 e. h.
Eftir að Eggert Jóhannsson
tók við tímaritinu fylgdi hann
dyggilega stefnu fyrirrennara
síns. Hver fræðiritgerðin kom
annari betri. Jón Ólafsson hélt
áfram að rita um breytiþróun
líftegundanna. Þýdd var ritgerð
eftir Herbert Spencer um líkams-
bygginguna og dr. Bertel Högni
Gunnlaugsson reit, af mikilli
fræðimensku, um Indland hið
forna. Ritgerðir birtust um
“Vöggu mannkynsins í Mexikó,
um nútíðar skáldsögur á lslandi
eftir Carl Kuchler, um Buddhis-
man í Japan eftir Kishimoto,
landeignarrétt eftir Thomas
Huxley og margar fleiri jafn
fróðlegar greinar.
Svo lífguðu ágætar sögur, eft-
ir bæði útlenda og vestur-ís-
lenzka höfunda upp lesmálið. —
Hin ágæta saga herlæknisins eft-
ri Zacharias Topelius, höfuð-
skáld Finna í snildar þýðingu
Matthíasar Jochumssonar birtist
í öldinni.
1 einu orði sagt Öldin var fyr-
irmyndar tímarit, svo trauðla
hefir annað betra birst á. ís-
lenzku. Það var vel og fjörlega
skrifað, yfirleitt. Það flutti marg-
þættan fróðleik. Það var í orðs-
ins fylstu meiningu frjálslegt en
hófstilt samt. Það gerði alt í
senn: að fræða, skemta og hvetja
vort fólk til mannskaps og dáða.
Við skuldum minningu Jóns
Ólafsson og Eggerts Jóhannsson-
ar miklar þakkir fyrir öldina.
CONGRATUEATIONS to HEIMSKRINGLA
on this its 60th Anniversary
September 25th 1946
^tylc/hop
TWO STORES
tZ
269 PORTAGE AVENUE PORTAGE AT THE MALL
. Phone 93 700 Phone 37 444
HEILLAÓSKIR til HEIMSKRINGLU
á sextíu ára afmæli hennar
25. september 1946
Randver Sigurðsson
GENERAL CONTRACTOR
894 Banning St. Winnipeg, Man.
CONGRATULATIONS to HEIMSKRINGLA
on this its 60th Anniversary
September 25th 1946
*****
Metrapolitcin Theatre
A FAMOUS PLAYERS THEATRE
EDDIE NEWMAN, Manager
HEILLAÓSKIR til HEIMSKRINGLU
á sextíu ára afmæli hennar
25. september 1946
Hannes J. Lindal
103 Grain Exchange
Winnipeg
HEILLAÓSKIR til HEIMSKRINGLU
á sextíu ára afmæli hennar
25. september 1946
Arni Sigurdsson
Seven Sbters Falls,
Manitoba
HEILLAÓSKIR til HEIMSRRINGLU
á sextíu ára afmæli hennar
25. september 1946
Jón Ólafsson
Málmfræðingur
Phone 95 108
Optical 95 650
MITCHELL-COPP LTD.
DIAMOND MERCHANTS
JEWELLERS - OPTICIANS
Portage at Hargrave
Winnipeg, Man.
HEILLAÓSKIR til HEIMSKRINGLU
á sextíu ára afmæli hennar
25. september 1946
VINUR FRA
PINE FALLS, MAN.