Óðinn - 01.07.1920, Blaðsíða 23

ÓÐINN
71
manna fróöastur í sagnafræði og ættfræði, hefur
ritað annál allfróðlegan frá 1740 — 1794 o. m. fl.;
einnig eru eftir hann góðar afskriftir af ýmsum
eldri annálum. Margt myndarlegt bændafólk í
Húnavatnssýslu er frá Tómasi stúdent komið. Einn
sonarson hans var Jónatan Jósafatsson í Miðhópi
faðir Jósafats alþm. á Holtastöðum föður Jónatans,
er þar býr nú.
t móðurætt er síra Jóhannes af dönsku bergi
brotinn, því að móðurfaðir hans Jóhannes Lárus
Lynge, er hann heitir eftir, var al-
danskur að faðerni, sonur Rasm-
usar Lynge verslunarstjóra á
Akureyri (-[- 1817 í Krossanesi
við Eyjafjörð) og fyrri konu
hans1) Guðrúnar Einarsdóttur
(f 1799). Jóhannes Lynge lærði
prentverk í Leirárgörðum, bjó
síðar 20 ár (1803 — 1823) á
Hurðarbaki í Svínadal, en flutti
þaðan (1823) út á Akranes og
andaðist þar 1834, 54 ára gamall.
Hann var tvíkvæntur og voru
börn hans með síðari konunni:
Sigurður Lynge barnakennari á
Akranesi, greindur maður og
fróður, og Arnbjörg móðir síra
Jóhannesar.
Þá er Jóhannes var 6 ára
gamall andaðist faðir hans (9.
des. 1865), en móðir hans hætti
búskap vorið eftir (1866) og
fór að Hvítárvöllum, en Jóhannes að Hálsum
í Skorradal, og þaðan að ári liðnu að Miðfossum
í Andakíl, og þá um vorið (1867) andaðist móðir
hans eftir langa legu, svo hann var orðinn föður-
og móðurlaus á 8. árinu. Og sakir þess, að hin
eldri hálfsystkin hans annaðhvort vildu eða
gátu ekki tekið hann ólst hann upp á Miðfossum
á kostnað sveitarinnar. Bar snemma á því, að
pilturinn væri fremur hneigður til bóknáms en
stritvinnu, en húsbóndanum geðjaðist lílt að
slíkum hugmyndum hjá sveitarbarninu og bældi
það alt niður, hjelt að bókvitið yrði ekki látið
í askana, og hafði við orð, að hann þyrfti
aldrei að hugsa til að verða skólagenginn, en
Jóliannes Lárus Lynge Jóhannsson.
1) Meðal liarna Rasmusar Lynge og siðari konu lians (Rannveigar
Ólafsdóltur) var Soffia Dorótea kona Pórðar Jónassonar háyíirdómara.
Síra Jóhanncs er þvi þremenningur við böi n Ó. Finsens póslmeistara
og frú Soífiu Claessen konu Fggerts Claessens liæstarjettarmála-
færslumanns.
húsmóðirin tók jafnan málstað hans, hver sem
í hlut átti og ljet hann hafa nóg til fata og matar.
Vorið 1873 var hann fermdur með besta vitnis-
burði af síra Páli Jónssyni á Hesti, er var ágætur
barnafræðari. Hrósaði hann piltinum við húsbænd-
ur hans fyrir fyrirtaks kunnáttu í kristnum fræð-
um. Pá er síra Pórður þrófastur Þórðarson í
Reykholti vísiteraði á Hvanneyri sama snmarið,
þótti honum Jóhannes svara svo vel spurningum
sóknarprestsins, að hann Ijet kalla hann fyrir sig
á eftir og gaf honum 4 krónur.
Nokkru síðar fór Jóhannes á
fund móðurbróður síns Sig-
urðar Lynge á Akranesi og bað
hann um að koma sjer fyrir í
Reykjavik til að nema handiðn,
því að liann bjóst þá ekki við
að geta gengið skólaveginn. Kom
Sigurður honum þá fyrir til að
læra prentiðn hjá Einari prent-
ara Þórðarsyni, og skyldi náms-
tíminn vera 5 ár, en kaup ekkert
nema föt og fæði. Fór þá Jó-
hannes alfarinn frá Miðfossum
til Reykjavíkur vorið 1877. Vann
hann í prentsmiðjunni á daginn,
en á kveldin fjekk hann sjer
ýmsar bækur til lesturs, og
voru hinar fyrstu þeirra rit-
reglur og málmyndalj'sing Hall-
dórs Friðrikssonar. Er einkenni-
legt að veita því eftirtekt, að
bækur þær, sem námgjarn og gáfaður unglingur
fær fyrst handa á milli í fyrstu æsku, og honum
er ekki þröngvað til að lesa, verða oft til þess að
leiða hann á vissa braut að því viðfangsefni, er
honum verður svo hjartfólgnast alla æfi, er eflaust
stafar af því, að öll hugsun unglingsins er þá svo
móttækileg fyrir alla fræðslu og gleypir þá í sig
svo undurfljótt fyrstu undirstöðuatriðin í þeirri
fræðigrein, er fyrst verður fyrir manni, og sannast
þar máltækið, að snemma bej'gist krókurinn til
þess, sem verða vill, og hvað ungur nemur gamall
temur. Það er almælt, að fyrstu ástirfyrnist seint,
og svipað mun því varið með fyrstu árifin, er
áhugainikill og námfús unglingur verður fyrir, þá
er hann sjálfur velur sjer fyrstu viðfangsefnin í
einhverri fræðigrein, svo að þangað hneigist hugur-
inn æ meir og meir, hvort sem það er af tilviljun
eða ekki. Og víst er um það, að síra Jóhannes