Óðinn - 01.01.1924, Blaðsíða 36

36
ÓÐINN
Hjer á eftir skal með fáum orðum skýrt frá stofn-
un Eimskipafjelagsins og störfum þess fram að síð-
ustu áramótum.
Gullfoss.
lagður traustur hornsteinn öllum atvinnuvegum. Sje hjer
eigi ofmælt, mun öllum koma saman um, að þá hafi
Islendingar stigið gæfuspor þegar þeir tóku þá ákvörð-
un »að standa eigi lengur sem gestir á leigðri gnoð«.
Seinlæti hefur löngum þótt þjóðareinkenni Islend-
inga. Svo gæfusamlega tókst samt til þegar hafist var
handa um stofnun Eimskipafjelagsins, að þá var út af
því brugðið. Fyrir tíu árum áttum við enga fleytu til
millilandaferða eða hringferða um landið. Hversem ferð-
ast vildi, hvort sem farið var til útlanda eða með strönd-
um fram, varð að leita á náðir útlendra með farið. Eins
fór með flutning á öllum vörum. Þar vóru það erlend
skip, sem unnu verkið — og fengu flutningsgjaldið.
En á þessu varð breyting skjótari og betri en flestir
þorðu að vona. Nú gengur með ströndum fram nýtt
og vandað skip, eign landsmanna sjálfra og skipað
íslenskum mönnum. Milli landa sigla mörg skip, vand-
aðri og betri en þau sem við áttum að venjast hjá
hinum útlendu útgerðarfjelögum. I höfuðstað landsins
hefur verið reist vandað stórhýsi og þaðan er útgerð
skipanna stjórnað. Og enn er ótalið það sem mestu
varðar. Það kom í ljós þegar á þurfti að halda, að
við áttum völ margra góðra manna til þess að stýra
fjelaginu og sigla skipunum. Kæmi nú engum til hug-
ar að segja um Islendinga það sama og Jónas forð-
um, að »enginn kunni að sigla«.
Goðafoss.
Fyrstu tildrög að stofnun Eimskipafjel. íslands —
þegar undan eru skildar greinar í blöðum og tímarit-
um — má telja, að í marts 1913 sendu um sextíu
Reykvíkingar — mest kaupsýslumenn — út um land
umburðarbrjef, þar sem almenningi var boðin þátttaka
í stofnun hlutafjelags, er hefði það hlutverk, að halda
uppi skipaferðum milli Islands og útlanda og með-
fram ströndum landsins. Var lagt til að byrja skyldi
með tveim millilandaskipum. Skyldi annað einkum
halda uppi ferðum til Reykjavíkur og Vestfjarða, en
hitt sigldi til hafna víðsvegar um landið, en þó einkum
á Austur- og Norður-landi. Nauðsynlegt fje til að byrja
með var talið ca. 880,000 kr. og væri þar af minst

Lagarfoss.
385,000 kr. hlutafje, hitt fengið að láni gegn veði í
skipunum.
Forgöngumennirnir kusu fyrirtækinu bráðabyrgða-
stjórn til að annast framkvæmdir til væntanlegs stofn-
fundar, og vóru þessir kosnir: E. Claessen, Jón Djörns-
son, Jón Gunnarsson, Jón Þorláksson, Ó. G. Eyjólfs-
son, Sveinn Björnsson og Thor Jensen.
Þótt eigi væri það beint tekið fram í hlutaútboðinu,
var auðsjáanlega til þess ætlast, að hið væntanlega
fjelag hjeti Eimskipafjelag íslands.
Það kom bráðlega í ljós að undirtektir almennings
um land alt urðu hinar besíu. Sama var að segja um
Islendinga búsetta vestan hafs — en þangað var
leitað með söfnun hlutafjárins. Og þegar nægilegu
fje var lofað til þess að byggja mætti tvö skip, fór
bráðabirgðastjórnin að leita fyrir sjer um tilboð
í byggingu þeirra. Var fengið talsvert af álitlegum
tilboðum áður en stofnfundur var haldinn. Enn fremur
var búið að tryggja fjelaginu útgerðarstjóra.