Óðinn - 01.01.1930, Blaðsíða 11

ÓÐINN
11
eru þau mörg og merkileg, þessi stórvirki og
listaverk, bæði forn og ný, og mjög lærdómsrík
um forna og nýja hugkvæmni, hagleik og snild,
og um dáð og dug mannanna. En sinn svipur-
inn fanst mjer þó vera á hverjum stað, einkan-
lega á síðari tíma verkum; og sinn blærinn og
bragurinn í hverju landi og fyrir hvern tíma.
Lofuðu öll eða tlest sinn meistara, og sýndu,
eða bentu um leið á mismunanda hugsana og
tilfinningalíf og smekk höfunda sinna. Elstu og
eldri verkin, svo sem höggmyndir, málverk, og
útskurðarlistin í kirkjum og annarsstaðar, sýnd-
ust, eða öllu heldur fanst mjer, vera svipaðra
og skyldara hvað öðru á öllum stöðunum, eða
minna á stælingu almennrar sameiginlegrar fyrir-
myndar. Fanst mjer sjerstaklega höggmyndalistin
hin eldri, og enda öll, sem fyrir augu bar, bæði
eftir Thorvaldsen og aðra, minna mest á grísku
og rómversku fyrirmyndina, og hvergi vera neitt
sjerlega einkennileg eða sjerkennileg fyrir hverja
þjóðina fyrir sig, nema hvað mjer þó fanst
margt af þessu hafa Ijettara svip og mýkri drætti
í Kaupmannahöfn en á hinum stöðunum. En
hvergi tók jeg eftir neinu sjerkennilegu í líking
við t. d. höggmyndaskáldskap Einars Jónssonar.
En um þetta mun nú sitt sýnast hverjum, eins
og fleira, og mun jeg aldrei um það deila. En
auðvitað og eðlilega sá jeg meira og fleira af
þessum mannlegu meistaraverkum í Höfn en
annarstaðar, þar sem skemra var við staðið, og
varð því fyrir meiri áhrifum af þeim þar, þótt
of fljótt væri líka þar yfir farið og sjeð í svipan,
því miður. En eina svo kallaða list eða lista-
verkategund sá jeg þó á einu málverkasaíninu í
Höfn, sem mjer þótti Ijót, og jafnt óskiljanleg
og andstyggileg, hreinasti óskapnaður. Ætla jeg,
að hugsjón eða ímynduð stefna þessa heila-
fósturs og handbragð sje kölluð »futurismi« —.
En um stórhýsin og flest önnur hus, sem jeg
sá í nefndum borgum, verð jeg að segja fyrir
mig, að mjer þótti þau síst vonum stærri, og
ekki neitt sjerlega falleg að formi eða lagi til,
flest eitthvað svo þunglamleg, sum beinlínis
klumpsleg að ulan, og ólíkleg til að vera björt
að innan, og langflest of dökkleit, einkum þó i
Edinborg og Leith; eða þá langt of þjett og jafn-
há, svo að þau skyggja sem mest hvert á ann-
að, líkt og nú er farið að verða og virðist eiga
að verða í Reykjavik, eða þá ofmjög tilbreyt-
ingarlítil, og um of í sama móti steypt, —
Eggert Ðriem í Viðey.
Hann nam ungur búvísindi í Danmörku, eftir að hann
hafði lokið stúdentsprófi hjer heima, keypti síðan höfuð-
bólið Viðey og rak
par búskap í nokkur
ár, seldi svo eyna og
bjó um hríð hjer í
Reykjavík, en keypti
hana aftur og settist
par að á ný. Meðan
hann hafði aðsetur
hjer i Reykjavík var
liann um eitt skeið
formaður Búnaðarfje-
lags íslands. Hann
ræktaði á peim árum
stórt landsvæði hjer
sunnan við bæinn og
stofnaði hjer kúabú,
hið stærsta, sem fram
að peim tíma hafði
verið rekið hjer. Á
stríðsárunum varhann
í nefnd peirri, ásamt
Kl. Jónssyni og Rik. Thors, sem send var til Lundúna
og falið að semja við Englendinga um viðskifti og vöru-
verð. Hann hefur skrifað ýmislegt um hagfræði og við-
skiftamál, og við rannsóknir á fornritum okkar hefur
hann allmikið fengist og skrifað um pau efni merkar
ritgerðir. Skýringar hans á ýmsu fyrirkomulagi hins
forna Alpingis hafa sigrað eldri skoðanir á peim málum.
E. Br. er fæddur 1879, sonar Eiríks prófessors Briem og
Guðrúnar Gísladóttur Hjálmarssonar læknis á Höfða i
Suðurmúlasýslu.
Annars sá jeg sára fátt af steyptum húsum,
en langsamlega flest hlaðin upp af samlímdum
tígulsteinum, rauðleitum, bæði veggir og gaflar,
og auk þess, að minsta kosti í flestum kirkjum,
sem komið var í, einnig milligerðir í þeim,
stoðir og súlur, prjedikunarstólar, ölturu, skírnar-
fontar o. fl. Og þá þótti mjer og eigi síður kirkj-
urnar þunglamalega bygðar, og hver annari of-
likar flestar, að lögun hið ytra. En veglegar eru
þær hið innra flestar, og helgisvipur og til-
beiðslublær leikur um marga helga dóma þar
inni. — Kom mjer oft í hug, er jeg var inni í
einhverju af húsum þessum eða gekk meðfram
háum hliðveggjum og göflum þeirra, hvar sem
farið var, að best væri hent, að jörðin eða undir-
staðan undir þeim stæði kyr, eða hversu myndi
fara um þau og fleira, ef mikinn landskjálfta
gerði. En sem betur íer, þekkjast varla jarð-
Eggert Briem í Viðey.