Óðinn - 01.01.1930, Blaðsíða 34

34
ÓÐINN
legu ve!gjör?akonu, frú Maríu í Vinaminni. — Sneri
jeg heim til R ykjavíkur au?gaður af þessu öllu. —
Þetta vor fluttum við mamma frá »Geysi« og
fengum gott húsnæði í Grjótagötu 12. Það hús leigði
mjer Bjarni ]ón<;son trjesmiður. Bjarni var hinn mesti
myndarmaður í allri umgengni og kona hans, Guðný,
ekki síður. Þau fluttu þá úr þessu húsi í annað
stærra, er þau höfðu bygt sjer næst fyrir vestan við
sömu götuna. Fyrir framan húsið, sem jeg bjó í, var
fallegur, lítill en blómlegur garður, girtur mjög vel
úr hlöðnu höggnu grjóti og með dálitlu lystihúsi.
Þótti mjer þar afarskemtilegt. Við höfðum strax
alt húsið, nema tvær stofur, eða stofu og herbergi,
sem verslunarmaður Karl Hemmert hafði leigðar, og
fengum við þær seinna, er hann flutti þaðan. Ekki
gat jeg samt kent þar, til þess var of lítið rúm. Þar
stofnaði jeg smádrengjadeild, fyrir drengi innan 12
ára að aldri, og höfðum við stundum fundi úti í garð
inum, er gott var veður. Ein starfsemi ný byrjaði
þar. Það var starf meðal sjómanna. Samt hafði jeg
lítil fundarhöld með þeim þá, vantaði samkomustað.
En bæði um lokin og um Jónsmessu, þegar þilskipin
lágu inni, þá starfaði jeg mest meðal þeirra úti og
var það mest bindindisstarfsemi, fólgin í því að verja
þá drykkjuskap. Var jeg oft á vornóttunum úti og
kyntist jeg við það mörgum sjómanni, ágætum drengj-
um víðsvegar að. Samt var þetta nú ekki neitt reglu-
bundið starf, og mjer var ekki einu sinni ljóst að
það væri starf, heldur hafði jeg yndi af þessu fyrir
sjálfan mig og ekkert fast áform með því.
Við einn dreng komst jeg í kynni þá um vorið,
sem jeg varð mjög hrifinn af. Hann var einn af
fermingardrengjum þess vors og átti heima á Þor-
móðsstöðum við Skerjafjörð. Hann hafði gengið í
barnaskólann á Seltjarnarnesi, og hafði Sigurður
skólakennari þar miklar mætur á honum. Kom Sig-
urður eitt sinn heim til mín að tala um hann við
mig og sagði mjer mikið um gáfur hans, siðprýði og
framfarir. Jeg varð mjög fýkinn í að kynnast þessum
pilti. Jeg þekti hann í sjón, því hann hafði gengið
inn í fjelagið þá um fermingarleytið. Jeg tók mig því
til og fór suður að Þormóðsstöðum og fjekk þar á-
gætar viðtökur. Svo, er jeg hafði tafið þar litla stund,
fylgdi Árni, svo hjet drengurinn, mjer heim að kirkjugarði
yfir melana. Jeg fór að grafast eftir, hvað hann ætl-
aði fyrir sjer. Hann kvaðst ætla að fá sjer atvinnu
eða leggja fyrir sig sjómensku. Jeg spurði, hvort
hann langaði ekki til að ganga skólaveginn, en hann
sagði: »Jeg læt mig aldrei langa í það, sem ómögu-
legt er«. Jeg hef aldrei gleymt því »stóiska« svari.
Jeg spurði, hvaða vankvæði á því væru. Hann sagði
að foreldrar sínir væru farnir að reskjast og hefðu
engin ráð til að kosta sig. — Svo vildi jeg ekki
fara Iengra út í þá sálma og skyldum við svo, en
einn af næstu dögunum hitti jeg föður hans. Hann
sagði að sig langaði mjög til að láta Arna sinn læra,
en hann treysti sjer ekki til að gjöra það kostnaðar-
ins vegna undir skóla. Væri hann kominn í skóla,
væri öðru máli að gegna, þar sem bæði væri kaup-
laus kensla og góður styrkur fyrir fátæka pilta, sem
stæðu sig vel.
Jeg bauðst til að kenna honum undir skóla og það
varð að samningum með okkur, að jeg kendi hon-
um næsta vetur, og kæmum við því svo fyrir að það
yrði kleift fyrir hann. Hlakkaði jeg mjög til að hafa
svo gáfaðan dreng að lærisveini.
Jeg komst líka þá um vorið, eftir að jeg kom frá
Stykkishólmi, í kynni við annan pilt, sem mjer hefur
altaf þótt vænt um að jeg kyntist. Hann var austan
úr sveit og kom til bæjarins á leið austur á land til
sjóróðra, en lagðist veikur í lungnabólgu, að mig
minnir. Hann lá hjá ömmu sinni í Skálholtskoti og
kom hún til mín, er hann var kominn á bataveg, að
vita, hvort jeg gæti lánað honum eitthvað að lesa, og
sagði að hann væri mjög gefinn fyrir bækur. Jeg
heimsótti hann svo og fann að hann var mjög gáf-
aður piltur með sterka mentaþrá. Veikindi hans höfðu
gjöreyðilagt atvinnu hans um sumarið. Hann var
lengi að ná sjer. Svo 2. ágúst fór hann að læra
undir skóla og byrjaði á latínunni. Hann las svo
þessa tæpa tvo mánuði með mesta dugnaði og komst
um haustið inn í lærða skólann; þó mátti það ekki
tæpara standa, sem von var. En við næstu röðun
var hann orðinn efstur, eða með þeim efstu. Jeg
hafði sagt Dr. Ð. M. Ólsen rektor frá piltinum og
öllum kringumstæðum, og sá rektor um að vægilega
var að honum farið. Seinna um veturinn sagði rektor
við mig, að hann sæi sannarlega ekki eftir að pilt-
urinn hefði komist inn, því hann liti út til að verða
»mesta lærdómsljós*. Það varð hann líka, því að nú
er hann sjálfur doktor og einna stórvirkastur rithöf-
undur landsins, dr. Páll E. Ólason.
Eitt af mínu mesta yndi þá um sumarið var það,
að hafa útileiki við »smádrengjadeildina«.
Oft fórum vjer út á mela, því þar var hægt að
hreyfa sig. Þar höfðum vjer ýmsa leiki, en mest þótti
drengjunum koma til ýmissa »heræfinga«. Oft voru
á annað hundrað drengja og höfðum vjer liðinu skift
niður í herdeildir og æfðu þeir sig í hergöngu og
hermannaleikjum. Allir lofuðu þeir að vera hlýðnir