Eimreiðin


Eimreiðin - 01.10.1919, Side 34

Eimreiðin - 01.10.1919, Side 34
226 BISMARCK FURSTI IEIMRE1ÐIN eagan sinn líka. Auövitaö varö paö með þeirri illu takmörkun, að hinir nýju framleiðslumöguleikar ekki á neinn viðunandi hátt hófu verkalýðinn til vegs, nema að því er snertir mannfjölg- unina og meðvitundina um manngildi hans (o: verkalýðsins). Pað var ekki Bismarck að þakka, að enskt tímarit, The Quarterly Review, þegar árið 1826, er kanslarinn tilvonandi að eins var ellefu ára gamall, gat lýst yflr því, að framleiðslu- möguleikar mannkynsins vegna gufuvélarinnar væru orðnir 160 sinnum meiri, heldur en þeir áður voru. Ekki var það heldur Bismarck fursta að þakka, að frjálslynd stjórnmálasnild í Eng- landi lögbauð hina frjálsu verslun árið 1850 og gerði með því hinni miklu framtakssemi þýsku þjóðarinnar mögulegt, á næstu 64 árum, alt til uþþhafs þessarar stvrjaldar, að lyfta Þýskalandi svo mjög upþ, að það varð eitt með mestu útflutningslöndum jarðarinnar, og að það vann sér stöðu í heimsversluninni, sem að vissu leýti var hagkvæmari en staða Englands. Pví, að vísu er England óumræðilega miklu stærra nýlenduríki og sjálf- stjórnarnýlendurnar hafa á siðustu timum veitt því talsverð- an hagnað með tollívilnun í þakkar skyni fyrir það, að þeirra vörur voru tollfrjálsar í Englandi. En Þýskaland hafði með verndartollum sínum hlaðið um sig háan múr gegn innstreymi erlendra verksmiðjuvara, þar sem Bretlandseyjar áttu sér engar slíkar varnir, og gátu þess vegna, þegar i harðbakka sló, orðið dumping ground (aftökustaður) fyrir þýskan vöruafgang, sem seldur var ódýrar, heldur en breskar vörur. Hinn geysilegi eignavöxtur þýsku þjóðarinnar er að þakka miklum starfsdug hennar, en þó ekki eingöngu honum, heldur honum í sambandi við þær mikilsverðu menningargjafir, sem þjóðin fekk frá Engilsöxum, sérstaklega frá Bretum: gufuvél, frjálsa verslun og siglingaleiðir um heimshöfin, sem á siðustu timum voru »lagðar« og trygðar með hafnabyggingum, sem Bretar framkvæmdu manna mest. Engu að siður fór svo, að efnahagsvöxtur þýsku þjóðarinnar varð svo mjög til þess að auka ljómann yfir lífsstarfi Bismarcks, að mörgum sýndist þessi vöxtur vera afleiðing af stjórnvisku hans; og það þrátt fyrir það, að tollapólitíkin, sem var skil- yrðið fyrir skjótum efnalegum framförum, hafði borið sigur úr býtum þegar árin 1834 og 1842. Ef ríkjasambandsstarfi þýsku þjóðarinnar hefði verið haldið áfram með sannfærandi aðferð, en ekki verið lamið fram af Bismarck með »blóði og járni«, eins og hann sjálfur orðaði það, þá er það alls ekki óhugsandi, að tollsambandið hefði einnig getað náð til Austurríkis löngu fyrir yfirstandandi tíma, og að ríki Habsborgaranna, til hags- muna fyrir þjóðernishugmyndina og hugmyndina um frjálsan sjálfsákvörðunarrétt þjóðanna, ^hefði hætt við hin óeðlilegu

x

Eimreiðin

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Eimreiðin
https://timarit.is/publication/229

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.