Tölvumál - 01.10.1991, Blaðsíða 36

Október 1991
A næstu misserum stendur von
til þess, að umhverfisvænn hug-
búnaður taki í auknum mæli að
hasla sér völl á hinum víðlendu
nýlendum tölvuvæðingarinnar.
Slflcur hugbúnaður mun treysta á
tölvuskjáinn fremur en prentarann
við framsetningu á efni. Skjáir
með fleiri litum og jafnvel fínni
upplausn en við eigum nú að
venjast, verða orðnir sjálfsagðir
á hvers manns borði innan fárra
ára. Þar með munu opnast mögu-
leikar á að birta hvers kyns myndir
með mun betri gæðum en bestu
sjónvörp ráða við í dag. Jafnframt
munu geymslumiðlar fyrir tölvu-
gögn verða stórtækari og öflugri,
auk þess sem nýjar aðferðir við
gagnaþjöppun munu gera geymslu
myndefnis mun hagkvæmari en
hún er ídag. Samþætting mynda
og texta á tölvuskjá verður ein-
faldari en áður og möguleikar
munu opnast á að hefja útgáfu
"raunverulegra" tölvubóka, þ.e.
bóka sem lesnar eru af tölvuskjá
en ekki af pappír. Við erum
þegar farin að sjá fyrstu skrefin
stigin í þessa átt, t.d. með nýlegri
útgáfu Time Magazine á efni
blaðsins frá árinu 1989 ásamt
völdu efni ff á fyrri árum. í þessari
tölvuútgáfú var allt efnið fært
yfir á geisIadisk(CD-ROM) ásamt
tilheyrandi hugbúnaði,
sem var sérstaklega
hannaður til að
auðvelda lestur textans
frá hinum ýmsu
sjónarhornum.
Bókin eins og við
þekkjum hana í dag
hefur lítið breyst
sfðustu árhundruðin.
"Tölvubækur" munu
hins vegar opna fjöl-
marga nýja möguleika,
t.d. stigskipt efhis-
yfirlit með út-
línumöguleikum (e.
outline), lifandi teng-
ingar við orðskýringar, sjálfvirka
merkinu leitarorða í texta, ffjálsa
Ieit í texta, og beinar tengingar
milli kafla eða efnisatriða
(e.hypertext) sem leyfa lesand-
anum að "valhoppa" vítt og breitt
um efnið án þess að týna
þræðinum. Tengingar við myndir
verða jafhframt mun fjölbreyttari
en við eigum að venjast. Hægt
verður að skoða sömu myndina
frá fleiri en einu sjónarhorni og
jafnvel tengja inn lifandi
myndskeið ásamt tilheyrandi tali
eða tónum. Almiðlun
(e.multimedia) og "valmiðlun"
(e.hypermedia) eru hugtök sem
nátengd verða "tölvubókum"
framtíðarinnar.
Á nýliðinni ráðstefnu Skýrslu-
tæknifélagsins, Tölvunotkun í
námi, var í erindum og umræðum
m.a. fjallað um ffamsetningu efnis
með tölvum. Á sýningu í
tengslum við ráðstefnuna vakti
athygli nýr íslenskur hugbúnaður,
sem á einfaldan og fljótvirkan
hátt má nota til að setja upp efni
sem ætlað er til birtingar á
tölvutæku formi. Þessi hugbún-
aður nefnist BJARG, enda upp-
haflega hugsaður til að bjarga
tölvunotendum úr vandræðum
með einfaldri framsetningu á
skýringarefni. BJARG byggir á
nýjustu hugmyndum sem uppi
eru um gerð hjálpartexta og kynn-
ingarefnis, svo sem beinum
tengingum milli efnisatriða
(e.hypertext), og má m.a. nota
til að setja upp "tölvubækur"
eins og lýst var hér að framan,
hjálpartexta fyrir önnur forrit,
og reyndar hvers kyns kynn-
ingarefni þar sem texti er í
aðalhlutverki. BJARG hefiir sem
sagt fjölþætta notkunarmögu-
leika, en skortir þó umffam allt
eina aðgerð, þ.e. að geta prentað
á prentara. BJARCí er því dæmi
um umhverfisvænan hugbúnað.
Rétt er að taka ffam, að BJARG
er að stórum hluta hugarfóstur
greinarhöfúndar og er málsgrein-
inni hér að ffaman því öðrum
þræði ætlað að vera lauflétt
kynning. Greinarhöfúndur veitir
nánari upplýsingar ef óskað er,
en einnig má senda fýrirspumir
til Þulu hf., P.O.Box 3037, 123
Rvk.
Lesendur eru að lokum hvattir til
að fylgjast vel með þróun um-
hverfisvænna "tölvubóka" á næstu
misserum. En til að spara pappírs-
birgðir heimsins verður þessi
grein ekki lengri.
36 - Tölvumál