Dagblaðið Vísir - DV - 29.12.1981, Blaðsíða 14

14
DAGBLAÐID& VÍSIR. ÞRIÐJUDAGUR 29. DESEMBER 1981.
frjálst, áháð dagblað
Útgéfufélag: Frjáb fjöbnlðkin hf.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: Sveinn R. Eyjólfsson.
FramkvœmdastjóH og útgáfustjóri: Hörður Einarsson.
Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Ellart B. Schram.
Aðstoóarritstjóri: Haukur Haigason.
Fróttastjóri: Sœmundur Guðvinsson.
Auglýaingastjórar: Páll Stsfánssón bg Ingóffur P. Stainsson.
Ritstjóm: Síðumúla 12—14. Auglýsingar: Siðumúla 8. Afgreiðsla, éakriftir, smáauglýsingar, skrifstofa:
Þverhoiti 11. Sfmi 27022.
Sfmi ritstjómar 88611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: Hílmir hf., Siðumúia 12.
Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 10.
Áskriftarverð á mánuðf 100 kr. Vorö í iausasöiu 7 kr. Helgarhiað 10 kr.
Maóurársins
Jólahaldið gekk um garð með friðsæld og hátíðar-
brag eins og vera ber. Væringar þjóða í milli eru í lág-
marki þessa stundina og andi hinnar helgu hátíðar var
ekki kæfður með hergný og vopnaskaki eins og svo oft
áður. En þótt allt sé með kyrrum kjörum á yfirborðinu
er síður en svo ástæða til að telja friðvænlegt fram-
undan. Skuggi átakanna í Póllandi grúfir yfir Evrópu
og þar eru veður öll válynd.
Meðan við átum jólasteikina og ornuðum okkur við
birtu jólanna, sátu þúsundir Pólverja hnípnir í fangels-
um, héldust við í óupphituðum tjöldum og skulfu sér
til hita. Á annað þúsund námamenn hafa lokað sig af
niður í dimmum og köldum námagöngum. Milljónir
Pólverja sitja við nauman kost og pólitíska ofsókn.
Pólska þjóðin fékk frelsissviptingu í jólagjöf.
Mannréttindabarátta Pólverja er öllum kunn. Af
ótrúlegri þrautseigju, viljafestu og kjarki hafa Pólverj-
ar þokast í átt til frelsis, smokrað af sér fjötrum
kommúnismans. Margar fórnir hafa verið færðar, en
engin þeirra hefur verið svo stór, að Pólverjar hafi ekki
fúsir lagt þær á sig til að endurheimta stolt sitt og
manndóm í krafti frelsis og mannréttinda.
Einn maður hefur orðið tákn þessarar baráttu. Það
er Lech Walesa, verkalýðsforinginn smávaxni, sem
áunnið hefur sér heimsfrægð, aðdáun og virðingu fyrir
forystu sína og framgöngu. Máttur hans er ekki fólg-
inn í hnefanum heldur huganum, styrkur hans er ekki
herlið heldur þjóðin öll.
Nú er þessi maður lokaður inni, hnepptur í fjötra
þagnar og einangrunar. Frelsisást hans var of sterk,
heimskommúnisminn þolir ekki dagsbirtu og tjáning-
arfrelsi.
Það fer svo sannarlega vel á því, að Walesa sé kjör-
inn maður ársins. Enginn hefur borið frelsiskyndilinn
af meiri dirfsku, enginn hefur afhjúpað jafn rækilega
falskenningar kommúnismans. Walesa er persónugerv-
ingur pólsku þjóðarinnar, tákn þeirrar frelsisbaráttu,
sem mannkynið mun enn og ævinlega heyja gegn kúg-
un og valdbeitingu. Rödd Walesa er kæfð, en hugsjón
hans hljómar.
Og hver er sú hugsjón? Hún er sú, að frelsið er dýr-
mætara en friðurinn. Betra er að vera dauður en rauð-
ur. Sú kenning mætti vera áminning og aðvörun til
þeirra heybróka, sem hæst tala um frið með því að
hörfa undan einræðinu og ógnarstjórninni.
Vissulega er friður eftirsóknarverður en hvaða verði
skal hann keyptur? Skyldi pólska þjóðin fagna þeim
friði, sem yfirvöld þar í landi hamast við að auglýsa?
Skyldu námamennirnir loka sig af niður í námunum af
einskærum fögnuði yfir friðnum í landi þeirra? Skyldu
marséringar hermannanna í Póllandi hljóma friðsam-
lega í eyrum verkalýðsins, sem sviptur er frelsi og rétti?
Atburðarásin í Póllandi hefur tekið geigvænlega
stefnu. Enginn sér fyrir endann á þeim örþrifaráðum
sem valdstjórnin og kommúnistaflokkurinn kann að
grípa til.
Hitt skal vera ljóst, að ekkert fangelsi, hversu stórt
sem það kann að vera, engin valdstjórn, hversu
grimmdarleg, sem hún reynist, getur hneppt frelsis-
þrána i fjötra. Þess vegna mun Walesa og frelsishug-
sjón hans sigra að lokum, þess vegna er lífið þess virði
að lifa því.
Walesa er maður ársins. En nafn hans mun lifa um
ókomin ár sem tákn um þau sannindi að friður verður
aldrei keyptur með frelsi.
ebs.
Hugmyndirnar
aðbaki
f rjálsu útvarpi
í Noregi
íslendingar eru einu til tveimur
árum á eftir Norðmönnum í þróun
útvarpsmála. Nýlega leyfði norska
ríkisstjórnin 40 aðilum að hefja út-
varpsrekstur í tilraunaskyni. Ekki er
við því að búast að slíkt skref verði
stigið hér á landi fyrr en á næsta eða
þarnæsta ári. En það verður stigið.
Að vissu leyti hafa Norðmenn búið
við sömu aðstæður í útvarpsmálum
og íslendingar. Ríkið hefur rekið eina
hljóðvarpsstöð og eina sjónvarps-
stöð. Báðar stöðvarnar hafa sætt
gagnrýni, eins og gefur að skilja
þegar um svo fáa valkosti er að ræða.
Innan norska Hægriflokksins
hefur vilji verið fyrir hendi í mörg ár
til að gefa útvarpsrekstur frjálsan,
þ.e. leyfa fleiri aðilum en ríkinu að
spreyta sig á honum. Þess ber að
gæta að Norðmenn geta náð til ótal
margra útvarpsstöðva á meginlandi
Evrópu og danskra og sænskra
sjónvarpsstöðva. En áhuginn hefur
verið áað fá fjölbreytt innlent efni.
Svipuð með- og
mótrök og hér á landi
Nefnd á vegum Hægriflokksins
gerði ítarlega skýrslu um þróun út-
varpsmála í Noregi og kannaði
einnig ástand útvarps í öðrum
löndum Nefndin tók saman helstu
rök á móti afnámi einkaréttar ríkisút-
varpsins og helstu rök fyrir afnám-
inu. Flest þessi rök hafa heyrst af
vörum þeirra sem berjast með eða
móti frjálsu útvarpi hér á landi.
Helstu rökin gegn afnámi einokun-
ar norska ríkisútvarpsins eru af
menningarpólitískum toga spunnin.
^ „Ekki er viö því aö búast, að slíkt skreí
veröi stigið hér á landi fyrr en á næsta
eða þarnæsta ári. En þaö verður stigið,” segir
Ólafur Hauksson, sem telur íslendinga geta
lært af reynslu Norðmanna í útvarpsmálum.
Þjóðfélags-
fræði
eðarauð-
liðaáróður?
Er þjóðfólagsfrœði til?
Nokkur umræða hefur nýverið
skapazt um kennslu í þjóðfélags-
fræði í skólum landsins. Þykir sum-
um sem rauðliðar hafi í frammi áróð-
ur í opinberum kennslustundum og
skrifi og noti kennslubækur, sem séu
í hæsta máta ávísindalegar og aðal-
lega áróður.
í 2. hefti tímaritsins „Frelsið”
1980 gagnrýna þeir Þorvaldur Búa-
son, eðlisfr. og Hannes H. Gissurar-
son, sagnfræðingur, tvær kennslu-
bækur, sem notaöar eru í framhalds-
skólum landsins. Þar er um að ræða
„Samfélagsfræði” eftir Gísla Páls-
son og „Samfélagið” eftir Joachim
Israel (í þýðingu Auðar Styrkársdótt-
ur). Nýlega mátti lesa í blöðum, að
vafasamt námsefni í félagsfræði
hefði verið notað í Menntaskólanum
við Hamrahlíð, en rektor skólans
lýsti því yfir, að það kennsluefni
hefði verið notað án sinnar vitundar,
og yrði það að endurskoðast.
Það er skemmst frá því að segja,
Kjallarínn
Jónas Bjamason
að þróun þjóðfélagsfræði — kennslu
við evrópska háskóla hefur verið með
stormasömum hætti. Sumir háskólar
eru svona rétt búnir að jafna sig eftir
þá áróðursbylgju, sem hófst á
sjöunda áratugnum og sem tókst
næstum því að eyðileggja suma af
rótgrónum og frægari háskólum
Vestur-Evrópu. Nú hefur aldan liðið
hjá, en það er fyllsta ástæða fyrir ís-
lendinga til að vera á varðbergi, en al-
kunna er, að evrópskar hugmyndir
berast gjarnan hingað með verulegri
seinkun. — Án þess að afstaða sé tek-
in hér til hugmyndafræði rauölið-
anna, sem er mál út af fyrir sig, má
segja, að það séu vinnubrögðin, sem
séu fyrst og fremst áhyggjuefni.
Áróðurshyggja og hópsálardýrkun
eru andhverfur heilbrigðs háskóla-
starfs, sem líður undir lok, ef visinda-
legri þáttagreiningu (analysu) og
sönnunarbyrði er sleppt.
„There is no sociology”: sagði
hinn frægi N. Parkinson á fundi á
Hótel Sögu fyrir nokkrum árum.
„Þjóðfélagsfræði er ekki til”; sagði
hinn aldni húmoristi bæði í gamni og
alvöru. Það er augljóst, að það er
mikil freisting fyrir suma, a.m.k., að