Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.1982, Blaðsíða 15

DV. ÞRIÐJUDAGUR 7. SEPTEMBER 1982.
15
Frjálshyggja
gegn lýöræði
Frjálshyggjumenn hafa ævinlega
taliö frelsi mikilvægara en lýðræði og
engan veginn útilokað, að önnur stjórn-
arform en lýðræði gætu tryggt þegnun-
um frelsi.
Af framansögðu ætti ekki að koma
neinum á óvart, þótt frjálshyggjumenn
vilji draga úr valdi þjóðkjörinna full-
trúa og takmarka möguleika kjósenda
á aö taka ákvarðanir um efnahags- og
stjórnskipan.
Hayek vill lögbinda markaðskerfið,
koma ákvæðum í stjórnarskrá þess
skrá. Þannig yrði valfrelsi almennings
á stjórnmálasviðinu takmarkaö í
draumaríki frjálshyggjunnar.
Að sjálfsögöu eru til þau svið mann-
lífsins, sem ber að vernda gegn
almannavaldi. Það gildir fyrst og
iö, ráöstöfun framleiðslutækja er ekki
einkamál eigenda. Flytji atvinnurek-
andi fyrirtæki sitt milli landa verður
hann að reka starfsfólk sitt, og beitir
það þannig þvingunum.
Það er því rangt að vernda efnahags-
• „Það eru því viss innri tengsl milli frelsis
og lýðræðis, en kenningin um, að lýðræðið
ógni frelsinu byggir á þeirri skoðun, að svo sé
ekki,” segir Stefán Snævarr.
„Hayek vill lögbinda markaðskerfið...”
efnis, að ekki megi hrófla við markaðs-
skipaninni. Neytandinn hefur alltaf á
réttu að standa, kjósandinn aldrei!
I svipuðum dúr eru draumsjónir
peningamagnssinna um að taka stjórn
peningamála úr höndum stjórnmála-
manna. Hver á þá að stjórna þeim?
Markaösdýrkendur?
Einhvers staöar segir Hayek, að at-
vinnurekendur séu verstu óvinir
markaðarins, þeir leitist við að tak-
marka samkeppni, ekki síst með full-
tingi ríkisins.
Af þessu leiðir röklega, að eina leiðin
til að tryggja frjálsa samkeppni er að
banna ríkinu í eitt skipti fyrir öll að
skipta sér af efnahagslífinu.
Það segir sig sjálft, að verði hugsjón-
ir frjálshyggjunnar framkvæmdar
veröur harla lítiö eftir af því sem við
köllum „lýöræði”. Kjósi almenningur
yfir sig vinstristjórn getur hún bók-
staflega ekkert gert nema að leitast
við að breyta hinni hayeksku stjórnar-
fremst um einkalífiö, öðru fólki kemur
ekkert við hvernig ég nota minn tann-
bursta, hversu lýðræðislega sem þaö
greiðir atkvæöi um notkun hans.
En öðru máli gegnir um efnahagslíf-
lífið alfarið gegn almannavaldi, hag-
kerfið hefur millistöðu milli einkalífs
og opinbers lífs.
Frelsi frjálshyggjunnar
Frjálshyggjumenn telja einstakl-
ingsfrelsi nauðsynlega forsendu
lýðræðis, en ekki öfugt. Frelsi skil-
greina þeir sem „skort á hömlum”
(absence of coercion), fólk sé frjálst
gerða sinna, svo fremi það hefti ekki
frelsi annarra eða skaði þaö á annan
hátt.
En hér stendur hnífurinn í kúnni,
strangt tekið getur hver einasta athöfn
manns skaöaö aðra, fólk deilir enda-
laust um hvaða athafnir einstaklinga
séu öörum skaölegar og hverjar ekki.
Og með því aö skilgreina hugtökin
„skaði” og „frelsishöft” nógu vítt má
nota þessa frelsishugmynd til að rétt-
læta hatrömmustu takmarkanir á
persónufrelsi.
Eg er því efins um ágæti þeirrar
skoðunar Isiaha Berlin og fleiri, að
erfitt sé að misnota hina „neikvæðu”
frelsisskilgreiningu. En hvaö sem því
líður gefur augaleið, að líkur á mis-
notkun á þessari frelsishugmynd eru
meiri í einræðis- en lýðræðisríki.
Spurningunni um hvaða gerðir fólks
skaöi aöra og hverjar ekki verður best
svarað af hlutaðeigandi, með opinni
umræðu og lýðræðislegri ákvarðana-
tekt.
Það eru því viss innri tengsl milli
frelsis og lýöræöis, en kenningin um,
að lýðræöiö ógni frelsinu byggir á
þeirri skoðun, aö svo sé ekki.
Stefán Snævarr.

Smáauglýsingadeildin er
íÞverholti 11
og síminn þar er27022
Útgerðarmenn -
skipstjórar
Til sölu línuútgerð.
Einnig dráttarkarl og afgoggari.
Upplýsingar í síma 97-5661.

INNRÓMMUN SIGURJONS
Armula 2? Sim»31788
ALRAMMALISTAR
MIKIÐ
■Æ ÚRVAL AF
RflMMA-
Borgny Rusten uppeldisfræðingur heldur erindi
um
sérkennslu einhverfra og fé-
lagslega þjónustu við for-
eldra þeirra
í Norræna húsinu miðvikudaginn 8. september kl.
20.30.
Umsjónarfélag einhverfra ! Landssamtökin Þroskahjálp
Styrktarfélag vangefinna Félag íslenskra sérkennara
Sáifræðingafélag tslands Félagsráðgjafafélag íslands
Þroskaþjálfaf élag tslands.
Auglýsing
um tollafgreiðslugengi í september
1982.
Nýtt tollafgreiðslugengi var skráð 1. september
1982:
Sala
Bandaríkjadollar USD 14,334
Sterlingspund GBP 24,756
Kanadadollar CAD 11,564
Dönskkróna DKK 1,6482
Norsk króna NOK 2,1443
Sænsk króna SEK 2,3355
Finnskt mark FIM 3,0088
Franskurfranki FRF 2,0528
Belgískur franki BEC 0,3001
Svissneskur franki CHF 6,7430
Holl. gyllini NLG 5,2579
Vestur-þýskt mark DEM 5,7467
ítölsklíra ITL 0,01019
Austurr. sch. ATS 0,8196
Portug. escudo PTE 0,1660
Spánskur peseti ESP 0,1279
Japanskt yen JPY 0,05541
írskt pund IEP 20,025
SDR. (Sérstökdráttarréttindi) 15,6654
Tollverð vöru sem tollafgreidd er í september
skal miða við ofanskráð gengí. Hafi fullbúin toll-
skjöl borist tollstjórum fyrir lok september skal
þó til og með 8. október 1982 miða toliverð þeirra
við tollafgreiðslugengi septembermánaðar.
Auglýsing þessi er birt með þeim fyrirvara að í
september komi eigi til atvik þau er um getur í 2.
mgr. 1. gr. auglýsingar nr. 464/1982 um tollaf-
greiðslugengi.
Hafi tollskjöl komið fullbúin til tollstjóra fyrir
lok ágústmánaðar skal tollverð varnings reilmað
samkvæmt tollafgreiðslugengi er skráð var 23.
ágúst 1982 til og með 8. september 1982.
Fjármálaráðuneytið,
3. september 1982.