Dagblaðið Vísir - DV - 16.08.1983, Blaðsíða 13

DV. ÞRIÐJUDAGUR16. AGUST1983.
13
Ástandið
aldrei verra
Hér er mikill vandi á höndum. Oft
hafa menn kvartað yfir þvi, að
engum árangri sé hægt aö ná i efna-
hagsmálum vegna óbilgimi
verkalýðshreyfingar og heimsku-
legra kjarasamninga. Nú hefur
verkalýðshreyfingin sýnt dæmafátt
umburðarlyndi árum saman. Kjara-
samningar hafa veriö afnumdir með
lögum jafnóðum og þeir hafa verið
gerðir og engin hreyfing hefur
komist á hreyfinguna. Samt er nú
allt í kalda koli. Astandið segja menn
að hafi aldrei verið verra.
Arangurinn er sem sé í öfugu hlut-
falli viö umburðarlyndið.
Samt bráðvantar að auka
umburðarlyndið. Svo segir ríkis-
stjórnin. Eftir fjórtán kjara-
skerðingar á fjórum árum er
ástandið í efnahagsmálunum oröið
óskaplegt. Nú duga víst ekki minna
en fimmtán kjaraskerðingar til þess
að kippa því í lag. Helst fleiri. Eða
stærri. Jafnvel hvort tveggja.
Svona var ástandið alveg óskap-
legt.
Hreyfing á
hreyfingunni
— (Labour moves)
Og menn bíða í ofvæni. Meðan
Guðmundur joð eins og Grettir sterki
„heldur í feldinn, horfir í eldinn og
hrærist ei. Menn bíða lengi. Mjög
lengi. Ástandið er skelfilegt. Alveg
óskaplega voðalegt.
Fimmtudagur 11. ágúst 1983, og
feldi er lyft. Bjargið bærist.
Hreyfingin hreyfist. Labour
moves).
Svo er nú það og það er nú svo:
Engin lán né laun í skattinn. Lifum
á vorum persónulega efnahag.
Sláum borg um Berta!
Annan boðskap fann ég ekki.
Annar boðskapur var ekki. Þvílíkt
umburðarlyndi! Ja.hérna!
Ekki slítur slíkur hæglætismaður í
sundur lögin. Né friðinn. Né væröina.
Né feldinn.
Þá hvað? Þá ekkert.
Sighvatur Björgvinsson.
Vor persónulegi
efnahagur
Þetta getur ekki endað nema á
einn veg: Eins og hjá honum Albert.
Menn hætti alveg að fá bæði laun og
lán en fari að lifa á sínum persónu-
lega efnahag.
Fyrir þvi berst a.m.k. Guðmundur
joð sl. fimmtudag á ritvelli Þjóðvilj-
ans þar sem hann segir að aldrei séu
veitt verðlaun fyrir drengilegan leik.
Samt er Guðmundur joð alltaf í
Þjóðviljaliðinu. Og leikur aldrei á
útivelli. Dæmafátt umburöarlyndi —
enda frammámaður í hreyfingunni.
Það er nú líkast til, lagsmaður Gróa.
Vitringarnir
svara
Kannski er þetta svrar hinna tíu
vitringa við spurningu Moggans?
Eða voru þeir tuttugu? Kannski
tuttugu og þrír eins og þingmenn
stjórnarandstöðunnar? Þess vegna
hafa þeir verið svona þegjandalegir í
sumar. Náttúrlega verið að hugsa
svarið.
Hvaða svar? Þetta um vorn per-
sónulega efnahag. Hætta barasta
með laun og lán en fara að lifa á
honum. Kominn tími til, að fólk fari
loksins að láta sér líða vel.
Guðmundur goði
Ekki minnist ég þess að hafa í
sumar heyrt eða séð aukatekið orð
talað eða skrifað frá Guömundi joð,
formanni Verkamannasambands
Islands. Ekki þar til hann skrifaði
greinina í Þjóðviljanum þann 11.
þ.m. til vamar vorum persónulega
efnahag.
Eins og Þorgeir Ljósvetningagoði
hefur hann legiö undir feldi. Hugsað
um skelfilegan vanda fólksins. Hið
óskaplega ástand. Hvernig forðast
megi, að landsmenn segi sig úr
lögum hverjir viö aðra (les: efni til
ólöglegs útflutningsbanns) og þing-
heimur berjist (les: átök verði á
vinnumarkaði).
Guðmundur lá miklu lengur undir
feldi en Þorgeir.
Guðmundur hefur þurft miklu
stærri feld en Þorgeir.
bjó í Suðurgötunni, og flögraði um is-
kaldur frá Villa Nova, inn byggðina,
og snjófjúkiö fylgdi honum eins og
maurildi. Hann hljóðaði af sársauka
í kuldanum, eins og við hin, og hann
var óskiljanlegur eins og við.
I sundlauginni var mikið talað um
hagfræði. Menn hafa áhyggjur á
tslandi í dag. Dimmar áhyggjur, því
verðbólgan er hætt að borga
reikningana okkar og ekki er unnt að
troða meiri ríkisskuldum ofan í
bamavagnana eða selja erlenda
víxla í barnaskólanum, eins og leikið
hefur verið í marga áratugi. Eða
með öðrum orðum aö taka að sér að
eyða peningum, sem erfingjar
landsins veröa svo að borga, þegar
við höfum geispað golunni.
Og menn voru sammála um aö
þetta væri allt vondri hagfræði að
kenna og undir volgri sturtunni,
fengum við að heyra það.
Þeir sögðu að hagfræðin hefði orðið
til með einni spurningu, þaö er aö
segja sem fræðigrein, eða svo sagði
gjaldkerinn og gerði sig hagfræðileg-
an á svipinn: Læröur maöur var
staddur á útifundi, eða þar sem fólk
safnaðist saman og hann leit yfir
mannf jöldann og spurði sig:
— Ahverjulifiralltþettafólk?
Það varð nokkur þögn, og einhver
spurði: Hvaða maður?
Gjaldkerinn þagði um stund,
dálítið móðgaður, en sagði síöan:
— Skiptirþaömáli?
Nei, auðvitað skipti það engu máli.
Og þó. Islendingum er ekki sama
hver segir setningar, allra síst í
bókmenntum, efnahagsmálum og í
öðrum skáldskap.
Og þeir byrjuöu að ræða um hag-
fræöina, sem skilgreinir auðinn.
Hvernig hann verður til og hvernig
honum er skipt. Og menn voru sam-
mála um að auöur gæti verið af
margri gerð. Nýkrónur, gjaldeyrir,
fasteignir, þar meö talið land og hús,
gull og gersemar. Og fyrir þetta geta
menn keypt vöru og þjónustu. Og
þessa eyðslu og framleiðslu, reynir
hagfræðin að skilgreina, og á stórum
stundum, kemur dr. Jóhannes Nor-
dal, í sjónvarpið, eða einhver með
mikla hagfræöilega æru, og alvaran
hríslast niður bakið á okkur —
eyösluseggjunum.
Við héldum áfram að ræða hag-
fræði, eins og böm, og þaö verður að
segjast eins og er að þaö er með
ólíkindum, hvað peningalaust fólk á
tslandi, getur talað af mikilli þekk-
ingu um hagfræði. Gjaldkerinn rakti
sögu hagfræðinnar, sem var eitthvað
á þá leiö, að í frumstæöum þjóðfélög-
um, heföu efnahagsmálin hvílt á fjöl-
skyldunni, eða flokknum (ekki
stjórnmálaflokkum), þar sem menn
lifðu af veiðum og skiptu með sér
afla, ellegar þá búvörum og smíðis-
gripum. Og í hugann kemur
þjóðveldið með sín vaðmál og naut-
gripi.
Og þeir voru sammála um, að öllu
væri stjórnaö fyrir sunnan. Þar er
fjármagnið sögðu þeir, lífskjörin,
hitaveitan og lága rafmagnsverðiö,
og ég fyrirvarð mig fyrir að búa á
slíkum stað. En framhjá einu verður
þó ekki gengið. Það hefur sína kosti,
peningalega, að búa úti á landi. Það
sést, ef lífshættir eru kannaðir.
Stór einbýlishús úti á landi kosta
t.d. ekki nema eins og hálf tveggja
herbergja íbúð í Reykjavík. Maður
sem ég þekki keypti 140 fermetra,
nýlegt einbýlishús í bæ á Suðurlandi
fyrir 700 þúsund. Samt fylgdi því tvö-
faldur steyptur og fullgerður bílskúr.
Fyrir þetta fé, fengi hann ekkert í
Reykjavík, því útborgunin var
aöeins 350 þúsund.
Fasteignamatið er líka lægra úti á
landi, er aðeins um 25% af fasteigna-
mati í Reykjavík. Maður sem borgar
10 þúsund krónur af íbúð í Reykja-
vík, þarf ekki að borga nema um 2500
krónur úti á landi. Þar fær hann
dálítið upp í kyndingarkostnað. Þó
munar mest um fjármagnskostnað-
inn hjá unga fólkinu, því þegar búið
er að fá öll möguleg lán, lífeyris-
sjóðslán, húsnæðislán og vaxtaauka-
lánin, þá hættir unga fólkið að hitta
bankastjórana, og hittir prestinn og
fógetann í staðinn, því eins og
kunnur bankamaður sagði mér um
daginn, þá er það ein af breytingum
verðbólguþjóðfélagsins, að nú frétta
bankastjórarnir um skilnaðina á
undan prestunum.
Þetta ættu menn að athuga vel,
þegar unnið er að jöfnum lífskjörum
um landið. Spyrja sig, sumsé á
hverju lifir allt þetta fólk?
Reykvíkingar eyða nú, samkvæmt
afturgálgafréttum, um 5000 kr. í
bensín á mánuði, en greiða þar á
ofan um milljóna tap á strætisvögn-
um. Þetta eru líka peningar, sem
vinna verður fyrir hörðum höndum,
eins og reikningunum frá Okurbúi
Vestf jarða. Þar duga engar lausavís-
ursvoég viti.
Dagurinn er kominn með skugga
undir augun. Það er að koma haust.
Haust á erfiðum tímum. t sundlaug-
inni er sannleikurinn nakinn, og ef til
vill ættu efnahagsmálin að ræðast
þar, þar sem óhreinindin fara í
niðurfallið en sannleikurinn hríslast
til og frá, tær og ómengaður. Þar eru
allir jafnir.
Ef aö er gáð, hefur sú skoðun þó
komist undir húðina á flestum
Islendingum, úti á landi aö allir
heimsins peningar séu í Reykjavík
og í Reykjavík er þetta öfugt. Þar
eiga sveitamenn fyrst og fremst pen-
inga. Og við lítum yfir fjöldann og
spyrjum: Á hverju lifir allt þetta
fólk?
Væri ekki ráð að bera saman
lífskjörin af einhverju viti og taka
allt með, ljós, hita, samgöngur, fjár-
magnskostnað íbúða, opinber gjöld,
en með þessu síðasta á ég við hrepps-
félög, þar sem prófasturinn greiðir
fimmtung opinberra gjalda, þótt
miklar laxveiðiár streymi hjá þeim,
sem ekki virðast hafa til hnífs og
skeiðar á skattseðlum. Vinna að
raunverulegum búsetujöfnuði. Og ég
leit yfir snævi þakin fjöllin og slökkti
ljósin, því mitt eigið rafmagn var
líka hér; hingað gefið af
landsfeðrunum, er verða þó að
þrífast í veiöihólfinu sínu, eða kjör-
dæminu.
Jónas Guðmundsson,
rithöfundur.