Dagblaðið Vísir - DV - 15.12.1984, Blaðsíða 12

12
DV. LAUGARDAGUR15. DESEMBER1984.
99Rósí
eydi-
mörk-
Gamlarþjóðlffsmyndir er að fínna isamnefndribók sem bókaútgáfan Bjallan sendir nú fri sór. Það
eru tveir starfsmenn Þjóðminjasafnsins sem eru höfundar bókarinnar, þeir Árni Björnsson þjóöhátta-
frœOingur og Halldór J. Jónsson, yfirmaður myndadeildar. Á kápu segir:
„í þessari bók er að fínna gamlar myndir af fóiki við störf og stundargaman, áhöldum og mannvirkj-
um, sem eiga að iýsa lifnaðarháttum og lifskjörum á íslandi fyrir tœknibyitingu 20. aldar. Myndirnar
eru flestar eldri en Ijósmyndatœknin, enda er einvörðungu um að ræða teikningar og grafiskar myndir
svo sem nálarstungur og steinprent. Flestar myndanna eru þvi eftir útienda ferðamenn. Það hefur
bæði kosti og galla. Ferðalangar draga það einkum fram, sem er öðtuvisi en þeir eiga að venjast. Af
þeim sökum halda þeir stundum til haga fyrirbærum, sem íslendingum sjálfum hefðu þótt of hvers-
dagsleg til að vekja á þeim athygli. Á hinn bóginn sleppa útlendingar fremur því sem þeir eru vanir að
sjá annars staðar."
Svo mörg voru þau orð. Við fengum að glugga i bókina og birta úr henni nokkrar myndir úr ýmsum
áttum, en alls eru 192 myndir i bókinni sem er i stóru broti. Textinn sem fylgir hór á eftir um hverja
mynd fyrir sig er tekinn upp úr bókinni, oftast orðrótt.
-IJ
— íírbók
með
gömlum
þjóðlífs"
myndum
Á þessum bæ fyrir hálfri annarri
öld eru óvenjumargar fullorðnar
kýr, enda er þetta prestssetrið
Mælifell í Skagafirði með Mæli-
fellshnúk gnæfandi yfir. Hnúkur-
inn hefur þó öllu meiri svip afAlpa-
tindum en i verunni. Enda má oft
sjá dæmi þess á teikningum út-
lendinga að þeir færa útlit manna,
dýra, mannvirkja, og landslags
ögn i átt til þess, sem þeir höfðu
fyrir augum annars staðar.
Þetta er vel húsaður bær á
þeirra tima mælikvarða með fall-
egum vindskeiðum á gaflröndun-
um á vindhana. En slikar vind-
skeiðar virðast hafa verið algeng-
astar norðanlands. Upp við hús-
vegginn sjást hjólbörur sem sýnir
að Mæiifeii hefur verið mikið
framfaraheimili íslendingar kom-
ust nefnilega mjög seint upp á lag
með að nota hjólið, enda voru engir
vegir til að aka vögnum eftir.
Á hlaðinu virðast tveir gestkom-
andi menn vera á tali við heima-
konu. Tii vinstri sóst maður með
langan krókstaf líkt og fjárhirðar
hafa oftast á bibliumyndum, en
smalaprik á íslandi munu yfirieitt
hafa verið snöggtum styttri og
langir broddstafir tii vetrarnotkun-
ar króklausir.
Yfirlitsmyndaf Reykjavik frá þviárið 1875. Stigurinn fremst virðist
hafa legið upp að Hóiaveiii og Landakoti nær því i framhaldi af núver-
andi Vonarstræti. Í miðri húsþyrpingunni til vinstri ber mest á Klúbbhús-
inu sem um þetta leyti mun hafa heitið Scandinavia. Handan við tjarnar-
endann ber mest á Lærða skólanum og hægra megin við hann er bók-
hlaðan (íþaka) sem reist var árin 1866—67. Til vinstri við skólann sést i
Bernhöftstorfuhúsin og bak við þau er myllan, en lengra til vinstri er
Stiftamtmannshúsið með kvistinum sem það fókk árið 1866.
Næturvörður var einn af fyrstu
lægri embættismönnum, sem
skipaðir voru i Reykjavikurkaup-
stað, þegar árið 1791. Hlutverk
hans var rh.a. að gæta þess hvort
nokkurs staðar væri eldur laus og
hafa auga með hugsanlegum
ólátaseggjum. Þvi var hann vopn-
aður eins konar gaddakylfu, sem
kölluð var „morgunstjarna".
Að þvi kom nálægt miðri 19. öld
að næturverðir urðu tveir vegna
fjölgunar húsa og ibúa i bænum.
7. febrúar 1848 festi Stefán Gunn-
laugsson bæjarfógeti upp hina
frægu auglýsingu:
íslensk tunga á best við i ís-
lenskum kaupstað, hvað allir at-
hugi!
Samtímis voru gefin út þau
fyrirmæli, að næturvörður „skal
hrópa á íslenskri tungu við hvert
hús."
Þessi mynd af næturverði i
Reykjavik er fró þvi um 1850 eftir
hollenskan teiknara.