Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.1985, Blaðsíða 13

DV. FIMMTUDAGUR 28. MARS1985.
13
SSTUDIO
SUY3TJ5TOF/.N
SALOON
SÓLSKIRÝKJ/IN
5ÓLHUSIÐ
STOE/iN
n ekki j 8
mmmm
Bankar og búsifjar
Á Islandi eru um 200 afgreiöslu-
staðir banka, sparisjóða og annarra
innlánsstofnana. Þetta er há tala í
þjóðfélagi sem samanstendur af
innan við kvartmilljón íbúa. Bankar
eru rándýr fyrirtæki í rekstri enda er
kostnaður við stofnun og rekstur
mjög mikill. Þeir eyða fremur en
afla tekna í þjóðarbúið og hafa um-
fram allt óæskileg þensluáhrif í þjóö-
félaginu. Einkenni banka eru mikill
íburður í húsnæði og öllum búnaöi.
Aberandi eru rándýrar innréttingar,
dýr listaverk og jafnvel marmari.
En eitt er sérstaklega áberandi á
Islandi sem vart verður séð annars
staöar: bankar á Islandi eru tiltölu-
lega mjög smáir vexti. Ef athugaðir
eru reikningar þeirra, sést berlega
hversu rekstrarkostnaður banka er
hátt hlutfall af allri veltu. Eiginfjár-
myndun er í lágmarki þannig að
möguleiki til útlána verður af þeim
sökum freklega skorinn við nögl.
Reksturinn nánast etur upp þá grein
bankastarfseminnar sem er einna
þýðingarmest: útlánahæfni bank-
anna er í lágmarki þannig að lána-
starfsemin er að verulegu leyti fjár-
mögnuð meö yfirdrætti hjá Seðla-
bankanum. Sá banki þrífst vel á
þeim yfirdráttarlánum, enda einn
megintekjustofninn á þeim bæ, og
segir það sitt um ástandið í þessum
efnum.
Skortur á lánsfé
Hérlendis er feikilegur skortur á
iánsfé. Mikið er fjárfest og að miklu
leyti er það gert með lánum. Því
miður eru áberandi óarðbærar og
lélegar f járfestingar sem keppa um
lánsfjármarkaðinn við þær betri.
Veldur þetta eðlilega langtima láns-
fjárskorti sem ekki er til að bæta úr
vandanum. Lánsfjáreftirspurnin
keyrir upp vextina sem kann að gera
arðbærar fjárfestingar arðlausar
vegna hækkandi og umtalsverða
vaxtagreiöslna. Arðsemi ber að
meta með hliðsjón af útlögðum
kostnaði sem aldrei má fara fram úr
þeim ávinningi sem aflað er.
Spuming er hversu mikil áhrif
óhófleg þensla bankakerfisins hefir
haft á íslenskt þjóðlíf. Ljóst er að of-
vöxturinn hefir haft í för með sér
mikinn óþarfakostnað í fjárfesting-
Kjallarinn
GUÐJON
JENSSON
PÓSTAFGREIÐSLUMAÐUR
nefnt eitt dæmi: Eimskipafélag
Islands er eitt af elstu og stærstu
fyrirtækjum á Islandi. Ársreikning-
ar 1982 báru með sér að 11% af
rekstri fóm í laun og launatengd
gjöld. Hverju skyldi fjármagns-
kostnaöur sama fyrirtækis sama ár
hafa numið? „Fjármagnskostnaður
umfram tekjur,” eins og segir í árs-
skýrslunni, nam 12% eða heilu
prósenti meira en launin, og er þetta
þó í hópi þeirra fyrirtækja sem
veita mjög mörgum vinnu! Eim-
skipafélagiö er álitið mjög vel rekiö
fyrirtæki. En ætli ekki hefði verið
unnt að greiða starfsfólki hærri laun
fyrir vinnuframlag sitt og erfiði ef
vextir hefðu veriö lægri? Island er
ekki láglaunaland með einar hæstu
þjóðartekjur á íbúa af engri ástæðu!
Einföldum
bankakerfið
Þeir sem þessar línur sjá og lesa
w „Telja má fullvíst aö ofvöxtur
bankakerfisins kalli á hærri vexti
til allra framkvæmda sem veldur
vanda viö greiðslu mannsæmandi
launa á vinnumarkaðinum.”
um og rekstri, sem kemur aldrei
nokkurn tímann til með aö skila af
sér raunverulegum arði fyrir
þjóðfélagið í heild. Þessir fjármunir
eru teknir frá frumframleiöslunni
sem úrvinnslugreinunum á þann veg
að kostnaöur þessara atvinnugreina
verður hærri en eðlilegt verður að
teljast. Telja má fullvíst að ofvöxtur
bankakerfisins kalli á hærri vexti til
allra framkvæmda sem veldur
vanda viö greiðslu mannsæmandi
launa á vinnumarkaðinum. Vaxta-
kostnaöur fjölmargra fyrirtækja er
töluvert hærri en t.d. launakostnaður
og einhvern tíma hefði slíkt ástand
verið túlkað sem dauðadómur við-
komandi fyrirtækis. Hér verður
mega hins vegar ekki skilja mál-
flutning undirritaðs á þann veg að
hann vilji hlut banka sem minnstan
og jafnvel vilji útrýma þeim og það
sem fyrst. Nei, þvert á móti, bankar
eru nauðsynlegir í nútímaþjóðfélagi
en hér gildir sem oftast það forn-
kveðna: bankakerfinu verður að
sníða stakk eftir vexti þjóöfélagsins
og gera þaö hæft til að fullnægja
þeim þörfum sem eru á þessu þröngt
afmarkaða sviði. Bankastarfsemin á
að leggja landi og lýð hönd til upp-
byggingar og framfara en ekki eta
landsmenn út á húsganginn. Banka-
kerfið ber aö einfalda og því fyrr —
því betra.
Guðjón Jensson.
Einstakt tækifæri.
Höfum til sölu Mercedes Benz Unimog árgerð 1960,
pallbíl.
Bíll þessi hefur læst drif á öllum hjólum, 40 cm undir
kúlu, burðargeta 2 tonn. Hann er með blæjuhús að
framan og pall að aftan.
Verð aðeins kr. 124.000,00.
pfumflxon & VAL/ron
Klapparstig 16.
Sími 27745 og 27113.
Við höfum lagt
traust okkar
áOSRAM
„Einkenni banka eru mikill íburður i húsnæði og öllum búnaði. Áberandi eru rándýrar innréttingar, dýr
listaverk og jafnvel marmari."
UNIMOG TIL SÖLU
ORIENT