Dagblaðið Vísir - DV - 28.03.1985, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR 28. MARS1985.
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Útlönd
Dómarinn sem verður næsti
forseti Grikklands
Cristos Sartzetakiz, hæstaréttar-
dómarinn sem aö öllum likindum
verður næsti forseti Grikklands, ólst
upp í fátækt og andrúmslofti of-
sókna. Það ól upp í honum um leið
ríka réttlætiskennd og nær ákafa.
Sartzetakis fæddist í Salonika í
norðurhluta Grikklands 1929 og
starfaöi sem iögfræðingur um hríð
áður en hann varð dómarafulltrúi
fyrir 29 árum. Hann varð hæstarétt-
ardómari 1982.
Kom á óvart
Hann hefur aldrei sóst eftir frægð
eöa veriö mikið fyrir að hampa sjálf-
um sér og varð sjálfur jafnundrandi
og aðrir landsmenn hans þegar
Andreas Papandreou, forsætisráö-
herra og leiðtogi grískra sósíalista,
bað hann áð gefa kost á sér til for-
setaembættis.
,,Það kom auðvitað fullkomlega
fiatt upp á mann sem aldrei hefur
tekið virkan þátt í stjómmálum,"
sagði Sartzetakis. „Þótt ég að sjálf-
sögðu fylgist meö stjómmálum þá
hef ég aldrei tengst neinum stjórn-
málaflokki. Dómarastörf mín mein-
uöu mér þaö og þau hafa ávallt ráðið
mestu um gtróir mínar.”
Skyldmenni hans segja að Sartze-
takis viti lítið af sér og aö hann hafi
tekiö uppástungu Papandreou sem
„mikinn heiöursvott”.
Frægur af rannsókn
á pólitísku morði
Athygli almennings beindist fyrst
að Sartzetakis 1963 þegar hann
stjórnaöi dómsrannsókn á morði
vinstri-þingmannsins Grigoris I.am-
brakis sem drepinn var á útifundi í
Salonika. Háttsettir foringjar í lög-
reglunni reyndust viðriðnir málið og
stjómmálamenn, en þótt málið yröi
yfirvöldum töluveröur álitshnekkir
þótti Konstantín Karamanlis (núver-
andi forseti), sem þá var forsætis-
ráöherra hægristjórnar, sleppa frá
því með hreinan sk jöld.
Lambrakis-málið varð heimsfrægt
vegna verðlaunakvikmyndarinnar
„Z” meö Yves Montand í aðalhlut-
verki. Þar var Sartzetakis leikinn af
Frakkanum Jean-Louis Tritignant.
Yannis, bróðir Sartzetakis, en
hann er stærðfræðiprófessor, minn-
ist enn þess að honum og Cristos var
margsinnis hótaö lífláti á meðan á
rannsókn Lambrakis-málsins stóð.
— ,,Oft þorði Cristos ekki að skilja
við sig mikilvæg málskjöl og faldi
þau jafnvel undir rúmi á meðan hann
svaf,” segir Yannis Sartzetakis.
Ofsóttir af valdhöfum
Á valdaámm ofurstastjórnarinnar
1967-74 var Sartzetakis sviptur emb-
ætti, handtekinn og sætti pyndingum
vegna frjálslyndisskoöana. Hann
var þó látinn laus aftur fyrir alþjóð-
legt átak júrista sem fordæmdu þess-
ar ofsóknir gegn virtum dómara í
starfi.
Hann minnist þess enn að föður
hans, sem var lögregluforingi, var
vikið úr starfi 1935 fyrir að styðja
uppreisn lýðveldissinna innan hers-
ins, en Grikkland var þá konungs-
veldi. Það var upphaf þess að fjöl-
skyldan, þar sem fyrirvinnumar
höfðu ýmist verið í hemum eða lög-
reglunni, sneri sér að borgaralegum
störfum. Sartzetakis las lög við há-
Þrir Grikkir sem mest hafa verið í fréttum undanfarnar vikur: Andreas Papandreou forsætisráðherra
(lengst til vinstri), Cristos Sartzetakis sem verður að likindum næsti forseti og forveri hans, Konstantin
Karamalis, sem gaf ekki kost á sér til endurkjörs í forsetaembættið þegar hann hafði ekki stuðning sósial-
ista.
skóla Salonika og þótti með snjallari
námsmönnum. Grískt dagblað hefur
eftir Yannis bróöur hans í viðtali: „I
Cristos sameinaðist í eitt iðjusemi,
fróðleiksþorsti og skyldurækni. ”
Skyldan ofar öllu
Sartzetakis er sagður samvisku-
samur í skyldurækni sinni og
ósveigjanlegur í heiðarleika sínum.
Þegar skyldan kallar annars vegar
gæti hann ekki einu sinni fengið sig
til að hlífa nánasta vini sínum. Hann
þykir nánast hafa átrúnað á heiðar-
leika, réttlæti og lögunum.
Hann er maður kvæntur og eiga
þau hjónin eina dóttur. Gleraugu,
sem hann þarf að ganga með, gefa
honum strangt yfirbragö en á móti
dómaralegu alvörunni vega síðan
æöi litrík hálsbindi sem hann jafnan
gengurmeð.
í þágu réttlætis og lýðræðis
I yfirlýsingu sem hann gaf, þegar
hann varð viö tilmælum Papand-
reous, sagði hann meðal annars:
,,Ég tek áskoruninni vel meövitandi
um hina miklu ábyrgð sem fylgir því
embætti og þá aðallega vegna þess
aö það er hafið yfir stjórnmálaflokk-
ana. Ég gef kost á mér svo lengi sem
' ég get þjónaö hagsmunum landsins,
frelsi, réttlæti og lýðræði eða öðru
því sem mannúð grundvallast á. ”
Húsaleiga tilefni hryðjuverka
Eitthvert mesta hitamál sem
brunniö hefur á vörum manna í
Portúgal síðan í eftirmálum blóma-
byltingarinnar 1974 er húsnæðis-
vandinn, sem hefur verið ólæknandi,
og húsaleigumálin.
Eftir langar umræður fékk loks
samsteypustjóm Mario Soares for-
sætisráðherra. samþykki þingsins
fyrr í þessum mánuði fyrir nýjum
húsaleiguiögum. Vonast sósíalist-
amir til þess að þau geti orðið fyrsta
skrefið til lausnar vandanum. Frum-
varpið hefur aö vísu ekki verið af-
greitt annaö en til nefndar en gæti
tekið gildi sem lög í október í haust.
Niðurfelling 40 ára
verðstöðvunar
Frumvarpið mætti harðri and-
stöðu frá kommúnistum sem eru
þriðji stærsti stjómmálaflokkur
Portúgals. Þeir töldu það ótímabært
núna í óðaverðbólgu og miklu at-
vinnuleysi samfara þröngum kjörum
og kröfum um aukinn spamað. Én
frumvarpið felur meðal annars í sér
að aflétt verði verðstöðvun á húsa-
leigu sem hefur veriö í gildi í nær
fjörutíu ár.
Sósíalistar og bandamenn þeirra,
sósíaldemókratar, nutu liðveislu
kristilegra demókrata í stjórnarand-
stöðunni tii þess að koma frum-
varpinu fram. Það þykir að vísu ekki
fela í sér fullkomna lausn en vonir
um að þar sé fundin byrjun á því að
útrýma þessu félagslega vandamáli.
Vantar 700 þúsund hús
I umræðunni í þinginu voru nefnd-
ar tölur sem gefa til kynna við hvað
er að glíma. Það vantar um 700
þúsund hús til að leysa vanda hús-
næöislausra en samt standa um 300
þúsund hús auö og þaö fást ekki
kaupendur aö 40 þúsund nýjum
heimilum.
Leigjendur í tveim stærstu
borgum Portúgals, Lissabor
og Oporto, hafa greitt húsaleigu
sem hefur verið fryst frá því aö lög
voru sett um það löngu fyrir
byltinguna og tóku þau til alls
landsins. Eftir 1981 átti frystingin þó
ekki að taka til nýrra leigusamninga.
Við þá breytingu skapaöist undarlegt
ástand. Um 17% leigjenda í miðbæ
Lissabon og um 30% leigjenda
annarra borgarhluta greiða húsa-
leigu sem er undir 500 escudos á
mánuöi (115 ísl. kr.). Én margir
Portúgalar greiða um 12 þúsund
krónur á mánuði (um 50 þúsund
escudos). Utlendingar greiða langt-
um hærri leigu.
Verð á nýju húsnæði er langt fyrir
ofan það sem flestir Portúgalar ráða
við. Þaö er ætlað aö um 3,9% húseig-
enda séu undir fertugsaldri.
842% hækkun húsaleigu
Lissabon-blaðið Diario de Noticias
sagði í grein nýlega að leigu-
frystingin hefði fælt marga húseig-
endur frá því að leigja eignir sínar
þar sem leigan stóð ekki undir
viöhaldskostnaði. Blaðið sagði aö um
16 þúsund hús biðu niðurrifs vegna
þess að þeim hefði ekki verið haldið
viö.
Frumvarpið felur í sér hækkun
húsaleigu, misjafnlega mikiö eftir
því hvenær leigan hófst. En leiga á
húsnæði, sem leigt var út fyrir 1955,
gæti hækkað um 842%. Þaö er gert
ráð fyrir verðbólgutryggingu húsa-
leigunnar um allt að tvo þriðju hluta
verðbólgunnar á ársgrundvelli, en
hún hefur verið um30%.
3 milljónir manna
■ leiguhúsnæði
Vonin er sú að þetta hvetji menn til
þess að fjárfesta í íbúöarbyggingum
eða í viðhaldi leiguhúsnæðis.
Leigjendasamtök hafa hins vegar
mótmælt hástöfum ráðagerðum um
hækkun leigunnar. Það er talið að
um þrjár milljónir manna búi í leigu-
húsnæði.
Hryðjuverkasamtök vinstri öfga-
afla, sem kalla sig FP—25, stóðu
fyrir sprengjuárás við aðalskrif-
stofur húseigendafélagsins í Lissa-
bon á meðan umræður um húsaleigu-
frumvarpið stóðu yfir í þinginu.
Sögðu þau sprengjutilræðið mótmæli
við frumvarpið.
*ȃMa _____
Praca do Rossio i Lissabon, en i miðbænum er húsaleigan sums staðar afieins 115 krónur á mánuoi.