Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.1985, Blaðsíða 36

36
DV. LAUGARDAGUR19. OKTOBER1985.
Nauðungaruppboð
annaöog síðasta á Vesturgötu 71, þingl. eign Péturs Snæland, ferfram
eftir kröfu Árna Vilhjálmssonar hdl., Gjaldheimtunnar I Reykjavík og
Asgeirs Thoroddsen hdl. á eigninni sjálfri þriðjudaginn 22. október 1985
kl. 11.15.
Borgarfógetaembættið I Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var I 86., 95. og 100. tbl. Lögbirtingablaðs 1985 á hluta I
Garðastræti 6, þingl. eign Snorra hf., fer fram eftir kröfu
Gjaldheimtunnar í Reykjavík á eigninni sjálfri þriðjudaginn 22. október
1985 kl. 11.00.
Borgarfógetaembættið I Reykjavík.
Nauðungaruppboð
annað og síöasta á hluta I Suðurlandsbraut 12, þingl. eign Stjörnuhúss-
ins hf., fer fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar i Reykjavik á eigninni sjálfri
þriöjudaginn 22. október 1985 kl. 15.45.
Borgarfógetaembættið I Reykjavik.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 104. tbl. Lögbirtingablaðs 1984 og 1. og 11. tbl. þess
1985 á hluta I Laugavegi 51B, þingl. eign Maríu Ingimundardóttur, fer
fram eftir kröfu Gjaldheimtunnar i Reykjavik og Tryggingastofnunar
ríkisins á eigninni sjálfri þriðjudaginn 22. október 1985 kl. 15.30.
Borgarfógetaembættið I Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var í 53., 60. og 62. tbl. Lögbirtingablaðs 1985 á Laugavegi
20A, þingl. eign Nýja kökuhússins hf., fer fram eftir kröfu
Gjaldheimtunnar i Reykjavík á eigninni sjálfri þriðjudaginn 22. október
1985 kl. 15.00.
Borgarfógetaembættið i Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var I 71., 75. og 81. tbl. Lögbirtingablaðs 1985 á hluta I
Seljavegi 33, tal. eign Guðbergs Þorvaldssonar, fer fram eftir kröfu
Veödeildar Landsbankans, Gjaldheimtunnar í Reykjavík, Landsbanka
islands, Róberts Árna Hreiðarssonar hdl. og Guðjóns Á. Jónssonar hdl.
á eigninni sjálfri þriðjudaginn 22. október 1985 kl. 11.30.
Borgarfógetaembættið i Reykjavík.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var I 42., 51. og 57. tbl. Lögbirtingablaðs 1985 á hluta í
Stifluseli 11, þingl. eign Guðrúnar Bogadóttur, fer fram eftir kröfu Út-
vegsbanka islands, Iðnaðarbanka íslands hf., Tryggingastofnunar ríkis-
ins og Gjaldheimtunnar I Reykjavik á eigninni sjálfri miðvikudaginn 23.
október 1985 kl. 15.30.
Borgarfógetaembættið í Reykjavik.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var I 71., 75. og 81. tbl. Lögbirtingablaðs 1985 á hluta i
Garðastræti 11, þingl. eign Gísla K. Karlssonar og Bylgju Helgadóttur,
fer fram eftir kröfu Veðdeildar Landsbankans á eigninni sjálfri
miðvikudaginn23. október 1985 kl. 11.45.
Borgarfógetaembættið I Reykjavik.
Eins og áður hefur verið vikið að í
þessum pistlum rísa deilur um staf-
setningu hér á landi á nokkurra ára-
tuga fresti. Síöast fyrir um það bil
áratug. Þá var helstur árangur sá að
z var felld niður.
I skólum og opinberum stofnunum
skal nota þá stafsetningu sem til-
greind er í reglugerð en öðrum er
frjálst að fara eigin leiðir. Þannig
nota ýmsir rithöfundar annars konar
stafsetningu.
Ef marka má dagblöðin þá virðist
setan vera á undanhaldi. Eg held
mér sé óhætt aö segja að hún sé
einungis notuð í Morgunblaðinu og
leiöurum DV. Reyndar hlýt ég aö
stinga upp á því við moggamenn aö
þeir geri annað tveggja, leggi niður
setuna eöa læri reglurnar betur.
En fleiri bókstafir hafa blandast
inn í deilur um stafsetningu. Og ber
þar hæst ypsilon.
Þetta er reyndar sá bókstafur sem
mönnum gengur hvað erfiðast að
setja á rétta staði.
Ástæðan er auðvitaö sú að ekki
heyrist í framburði hvort rita skuli y
eða i, ý eða í, ey eða ei. Það verður
því að styðjast við staf setningarregl-
ur.
Forn framburður
Til foma var y borið fram á annan
hátt en i. Auðvitað er ekki ljóst
hvernig sá framburður hefur verið
en giskað er á að hann hafi verið
líkur því sem enn gerist í dönsku.
Snemma fer að bera á ypsilonvill-
um í handritum og líklega hefur
þetta fylgt þjóðinni frá upphafi.
I handritum frá 13du öld koma
fyrir orðin þykja, fyrir og yfir með i.
Breytingin er þó ekki talin gerast að
fullu fyrr en á árunum 1450—1550.
Ýmislegt bendir þó til þess að forni
framburðurinn hafi haldist lengur á
sumum stöðum.
Þannig er til frásögn af Bjarna
nokkrum Sveinssyni frá Fáskrúðs-
firði. Bjami þessi var við nám í
Latínuskólanum um 1834. Hann haföi
annan framburð á i. Hann bar fram
sérstakt hljóð þar sem y var ritaö.
Við þessa hljóðmyndun gerði hann
slika „píputotu úr efri vörinni” að
engum tókst aö herma það eftir aö
því er segir í heimild um þetta.
Ekki er um að villast að
framburður Bjarna var arfur frá
gömlum framburði og hlýtur að hafa
þekkst víðar á heimaslóðum hans.
En því miður var það aldrei
kannað nánar og Bjarni greyið lagði
Nýi menntamálaráðherrann, Sverrir Hermannsson, hafflr brennandi
áhuga á því afl sem flestir skrifuflu stafinn z. Sverrir fór svo flatt á staf-
setningarprófi DV. Kannski fær hann áhuga á öflrum bókstöfum i nýj-
um ráflherrastól.
SKJEIN
IFIR LANDI...
þennan framburð niður því skóla-
félagar hans stríddu honum.
Framburðurinn þótti „mjónulegur
og hjákátlegur” og varageiflurnar
broslegar.
Með og á móti
Fjórum árum áöur en Bjarni kom í
Latínuskólann haföi danski
málfræðingurinn Rasmus Rask gefið
út Lestrarkver handa heldri manna
bömum. Þar setur hann fram hug-
mindir sínar um stafsetningu og
mælir meðal annars með því að rita
y-
En nokkrum árum síðar, um það
bil sem skólastrákar eru að stríða
Bjarna fyrir varageiflurnar, hefst
útgáfa Fjölnis. Fjölnismenn höfðu
ákveönar skoöanir á stafsetningu,
aðallega þó Konráö Gíslason. Þeir
vildu meðal annars fella niður y og
firstu árgangar Fjölnis voru með
þeirri stafsetningu. Ljóðlínan al-
kunna í firirsögn þessarar greinar
var svona stafsett í Fjölni.
Og þessi kafli er skrifaður ipsilon-
laus til að sína lesendum hvernig
útlit orðanna breitist.
Reindar voru Fjölnismenn alls
ekki einir um að nota þessa stafsetn-
ingu. Fleiri filgdu í kjölfariö síðar á
öldinni.
Hin síðari ár hafa á hinn bóginn
fáir ef nokkrir gerst talsmenn þess
að fellaniðuripsilon.
En spirja má hvort ekki væri í lagi
íslensk
tunga 35
að þessi stafur hliti sömu örlög og
hljóðið sem hann forðum þjónaði?
Og first ég hef spurt þikir mér rétt
að svara.
Framburður
eða uppruni
Þeir sem vilja fella burt y vilja
laga stafsetningu að framburði.
Vissulega yrði það skref í þá átt en
harla lítið því ef vel er að gáð þá
þyrfti aö breyta ýmsu öðru í stafsetn-
ingu til að skrifa alveg eftir fram-
burði. Og sennilega er það ekki vinn-
andi vegur.
Og brottfall þessa stafs mundi
skemma þá íþrótt sem Islendingar
hafa svo gaman af: nefnilega að
leita uppruna og skyldleika orða.
Með þessu er þá loks komið að
tilefni þessara skrifa. Mér barst
nefnilega dálítil fyrirspurn um upp-
runa orösins syrpa.
Hér kemur þá svarið. Það sem á
undan er gengið má h'ta á sem for-
mála.
Syrpa
Samkvæmt Orðabók Menningar-
sjóðs hefur syrpa þessar merkingar:
vasakver; handrit með sundurleitu
efni; röð af lögum: lagasyrpa;
subba; skessa.
Fyrirspyrjandinn er hljómlistar-
maður og hafði látið sér detta í hug
að orðið væri skylt sorp.
Og það er öldungis rétt. Og einnig
„sjcylt sori og saur” eins og segir í
hinni ágætu stafsetningarorðabók
Halldórs Haildórssonar.
Ég læt síðan öörum eftir aö leggja
út af þessum skyldieika.