Dagblaðið Vísir - DV - 08.08.1986, Blaðsíða 10

10
FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 1986.
Utlönd
........... -’
Dalur dauðans á landamærum írans og iraks ber nafn með rentu. Á myndinni sjást íranskir fótgönguliðar leggja til atlögu við stöövar íraka i dalbotninum í Persaflóastríði þjóðanna. Talið er að
hálf milljón manna hafi þegar fallið i striðinu er staðið hefur yfir frá 1980 og enn sér ekki fyrir endann á.
Tuttugu milljónir fallið
í stríðsátökum frá 1945
Fjórða hvert riki í heiminum á aðild að fimnrtíu styrjóldum sem háðar eru víðs vegar um heim í dag
Þennan áttunda dag ágústmánað-
ar 1986 eiga sér stað í heiminum
tæplega fimmtíu stríð eða vopnuð
átök og inn í þau flækist fjórða hvert
ríki á jörðinni.
Á hverjum einasta degi að undan-
fömu hefur blóði verið úthellt í
vopnuðum átökum í tólf löndum
heimsins og frá því árið 1945, er síð-
ari heimsstyijöldinni lauk, hefur sá
dagur ekki komið er ekki hafa verið
háð vopnuð stríðsátök einhvers
staðar í heiminum.
Yfir 150 stríðfrá 1945
Á þeim tíma, þegar formlegar
stríðsyfirlýsingar tíðkast ekki leng-
ur, má skilgreina meiningu þá er
liggur í orðunum stríð eða vopnuð
átök sem ófrið þar sem hlut eiga að
máli vopnaðar hersveitir ríkisstjóm-
ar við völd gegn vopnuðum andstæð-
ingum innan eða utan landamæra
ríkisins í tiltekinn tíma.
Með þessa skilgreiningu í huga,
og þá em innifaldar vopnaðar upp-
reisnir og borgarastríð, hafa yfir 150
stríð orðið frá þvi árið 1945.
Þar em meðtaldar stærri styijaldir
eins og í Kóreu og Víetnam, skæru-
liðastríð allt frá Tyrklandi til
Malaysíu og uppreisn blökkumanna
í Suður-Afríku.
Aðeins 15 prósent átakanna teljast
hafa verið hefðbundin stríð, það er
að segja átök stjómarheija tveggja
eða fleiri ríkja er beijast hvert við
annað um og á tilteknum landamær-
um. Hin 85 prósentin tengjast
vopnuðum tilraunum heimamanna
við að kollsteypa nýlendustjómum
og átökum í kjölfar ættflokka-, trú-
ar- eða þjóðemiseija. Þau hafa flest
verið irmanlandsátök.
Ný átök þriðja hvem mánuð
Áð meðaltali hefst nýtt stríð í
henni veröld þriðja hvem mánuð. Á
þeim rúmu 40 árum sem liðin em frá
lokum 8Íðari heimsstyijaldar hafa
landsvæði yfir 80 þjóðríkja verið
vettvangur stríðsátaka er stjómar-
herir yfir 90 ríkja hafa átt aðild að.
Og vopnuð stríðsátök víðs vegar
Nú hirast að minnsta kosti átta milljónir af íbúum jarðar við illan leik í flóttamannabúðum viðs vegar um heim.
Á myndinni verma afganskir flóttamenn sér yfir eldi í flóttamannabúðum í Pakistan, eftir að hafa flúið heimkynni
sín undan sovésku innrásarliöi er barist hefur við afganskar frelsissveitir i rúm sex ár. Konur og böm eru í meirihluta
í afgönsku flóttamannabúðunum í Pakistan, sem og í öðrum flóttamannabúðum.
um heim færast stöðugt í aukana.
Fómir stríðsátakanna, jafrit
mannfómir sem eyðilegging efna-
hagslegra gæða, hafa verið gífúrleg-
ar.
Frá því árið 1945 hafa 20 milljónir
látið lífið í stríðsátökum og mun
fleiri særst.
Til dæmis féllu þijár milljónir í
styijöldinni í Indókína á árunum
1945 til 1975, tvær milljónir í borg-
arastyijöldinni í Nígeríu frá 1967 til
1970 og yfir tvær milljónir í Kóreu-
stríðinu frá 1950 til 1953.
Talið er að að minnsta kosti ein
og hálf milljón manna hafi látið lífið
í stríðinu í Austur-Pakistan, sfðar
Bangladesh, árið 1971 og rúmlega
tvær milljónir í stríðinu í Kampútseu
á árunum 1975 til 1979.
í síðari stríðsátökum er ljóst að
hálf milljón hefúr að minnsta kosti
fallið í Persaflóastríði írans og Iraks
frá því 1980 og yfir 300 þúsirnd í frels-
isstríði afganskra skæruliða við
sovéska innrásarherinn í Afganistan
frá því í desember 1979.
Auknar fómir óbreyttra borg-
ara
Ekki hafa fómir óbreyttra borgara
minnkað í stríðsátökum síðustu ára-
a fiá því sem áður var.
fyrri heimsstyijöld voru 95 pró-
sent fallinna úr röðum hermanna. í
Víetnamstríðinu voru 80 prósent
fallinna óbreyttir borgarar.
Nú búa að minnsta kosti átta millj-
ónir flóttamanna við illan aðbúnað
í flóttamannabúðum, eftir að hafa
flosnað upp af landi sínu og heimil-
um vegna nálægðar við stríðsátök
Meirihluti þessa fólks er konur og
böm.
Enn aukast útgjöld til hermála.
Árleg hemaðarútgjöld ríkja heims
nálgast nú óðfluga þúsund milljarða
dollara markið.
Ríki þriðja heimsins, þar með talið
Kínverska alþýðulýðveldið, eyða 23
prósentum af þessari upphæð, en 17
prósentum að Kínveijum frátöldum.
í herafla þróunarríkjanna eru um
15 milljónir manna en læknar
em aðeins 15 milljónir og kennarar
22 milljónir.
Yfir 40 ríki hafa selt öðrum hvor-
um stríðsaðila í Persaflóastríði, íran
og írak, vopn og 15 ríki hafa selt
báðum stríðsaðilum vopnabúnað.
Sú hætta er alltaf fyrir hendi að
minni skærur og átök breiðist út og
verði umfangsmeiri, sérstaklega í
þeim tilvikum þar sem stórveldin sjá
skjólstæðingum sínum fyrir vopna-
sendingum.
Sífellt háðari stórveldunum
í nútímahemaði eyðast vopna-
birgðir fljótt upp og stríðsaðilar
verða háðir þeim aðilum er sjá þeim
fyrir frekari vopnasendingum.
Ákvörðun um framhald stríðsrekst-
ursins verður í raun í hendi þeirra
ríkja er sjá stríðsaðilum fyrir vopn-
um.
Þetta kom berlega í ljós í styijöld
ísraelsmanna og araba á Sinaískaga
árið 1973, er stórveldin urðu að koma
á loftbrú til skjólstæðinga sinna og
sjá þeim fyrir vopnum.
Hefði annar hvor stríðsaðilinn
ekki fengið skjótar vopnasendingar
hefði uppgjöf verið yfirvofandi.
Stórveldin hafa á undanfömum
árum orðið æ viðriðnari stríðsátök
í þriðja heiminum með vopnasend-
ingum og hemaðarráðgjöf og hafa
menn nú auknar áhyggjur af beinum
árekstrum stórveldanna á vígvöllum
þriðja heimsins, árekstrum er hæg-
lega gættu leitt heiminn fram á brún
allsheijarstyijaldar.
Umsjón: Hannes Heimisson