Dagblaðið Vísir - DV - 08.08.1986, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 1986.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNUSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð I lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Niðurlæging
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegsráðherra var kall-
aður til Bandaríkjanna eins og sakamaður. Bandaríkja-
menn sögðu honum, hvað hann ætti að gera í
hvalveiðimálinu. íslendingar hafa nú beygt sig fyrir
skipunum Bandaríkjamanna.
Stóra málð er nú ekki, hvort eitthvað sé veitt hér
af hvölum. Málið hefur tekið þá sveilfu að snúast um
það, hversu langt Bandaríkjamenn geta gengið í að
stjórna okkur. Nú er sagt, að viðskiptaráðherra Banda-
ríkjanna ætli að hætta við að setja fram svonefnda
staðfestingarkæru á hendur íslendingum. Það hefði
valdið því, að Reagan Bandaríkjaforseti hefði hafið
efnahagslegar refsiaðgerðir gegn íslendingum, segja
vísir menn. En er það ekki mikil niðurlæging fyrir okk-
ur að beygja okkur fyrir slíku? Víst er svo. Bandaríska
stórveldið vill ráða yfir öðrum vestrænum ríkjum og
ráðskast með mál þeirra. Stórveldið er samt við sig.
Þetta gildir greinilega einnig um tiltölulega lítil mál-
efni, sem upp koma. Auðvitað eigum við að fara að
íslenzkum lögum en ekki bandarískum. Afskipti banda-
rískra stjórnvalda af hvalveiðunum eru allt annars eðlis
en ef húsmæður í Bandaríkjunum hefðu tekið upp hjá
sér að hætta að kaupa íslenzkan fisk vegna hvalveiða
okkar. Afskipti Bandaríkjastjórnar eru kúgun.
Bandaríkjastjórn segir okkur, hvað eigi að gera við
afurðirnar. Hún segir okkur, að við skulum borða meira
hvalkjöt. Þó er ekki líklegt, að íslendingar komi ofan
í sig miklu meira af þessari afurð, hvað sem líður auglýs-
ingaherferð, sem Bandaríkjastjórn fyrirskipar okkur að
hefja. Bandaríkjastjórn segir okkur, að við skulum láta
refi og minka eta hvalkjötið. Hver landsmaður hlýtur
að sjá, að stjórnin í Washington fer í þessu langt út
fyrir það, sem sæmandi er í viðskiptum bandalagsþjóða.
Og ríkisstjórn íslands gerir samþykkt, þar sem segir,
að bandarísk stjórnvöld túlki orðalag ályktunar Al-
þjóðahvalveiðiráðsins þannig, að ekki megi flytja út
nema innan við helming af því kjöti, sem til falli við
rannsóknarveiðarnar, og ekki nema innan við helming
af öðru, sem til nýtingar komi. Ljóst sé, að þjóðirnar
geti ekki komið sér saman um túlkun á þessu orðalagi.
í samræmi við túlkun sína hafi viðskiptaráðuneyti
Bandaríkjanna talið sér skylt að gefa út tilkynningu
til forseta Bandaríkjanna um, að íslendingar hafi ekki
farið í einu og öllu eftir ályktuninni. Þá segir íslenzka
ríkisstjómin, að til þess að tryggja, að því verði ekki
haldið fram, að ályktun Alþjóðahvalveiðiráðins sé ekki
fullnægt og til að koma í veg fyrir frekari árekstra í
málinu hafi stjórnin ákveðið, að aðeins verði fluttur
út tæpur helmingur af kjötinu og einnig tæpur helming-
ur annarra hluta hvalanna og það, sem eftir er, verði
nýtt innanlands. Þessi samþykkt var tilkynnt í gær.
Þannig hafa íslendingar beygt sig fyrir amerísku
valdi. Þetta hlýtur að verða til þess, að við endurskoð-
um samskipti okkar við Bandaríkin. Rétt er, að ísland
sé í Atlantshafsbandalaginu, en hindra verður yfirgang
Bandaríkjamanna gagnvart okkur.
Við verðum að koma í veg fyrir, að Bandaríkjamenn
geti litið á sig sem herraþjóð yfir okkur.
Tími er kominn til að breyta ýmsum forréttindum,
sem við höfum veitt Bandaríkjamönnum eða látið mót-
mælalítið.
Haukur Helgason.
í ágætri ritgerð um sauðasöluna
til Bretlands, eftir Sveinbjöm Blönd-
al sagníræðing, kemur fram hvemig
samkeppni útlendra kaupmanna um
búfjárafúrðir og frjáls útflutningur
þeirra gerði bændum kleift að stofria
fyrstu kaupfélögin. Sauðagullið svo-
kallaða var forsenda þess að kaup-
félög gætu stundað vöminnkaup. Á
þessum árum var mikil umfram-
framleiðsla á landbúnaðarafurðum
sem tókst að selja úr landi. Þá gat
enginn meinað bændum að versla
við þann er best bauð, - þá var ekk-
ert SÍS.
Og enn í dag er umffamframleiðsla
á landbúnaðarafurðum og enn vilja
útlendir kaupa - en nú er öldin önn-
ur, nú er komið SÍS og í gegnum
vaxta- og geymslugjalda- og útflutn-
ingsbótakerfið er fóðmð sú svika-
mylla sem malar því sjálfkrafa
sauðagullið í greipar.
Sölutilraunir SÍS?
Ég hef haldið því fram að vænlegt
sé að stefiia á útflutning á dilka-
kjöti til USA. Úrtölumenn, svo sem
rithjú SÍS á Tímanum, bændabænd-
ur og ráðherraleppar, hafa aftur á
móti beitt hugvitssamlegum aðferð-
um til að gera lítið úr þeim mögu-
leika.
Ein af röksemdum þessa flokks er
sú að SÍS sé búið að gera tilraunir
með sölu í USA sem ekki hafi geng-
ið - og satt er það. Um það m.a. segir
ívar Guðmundsson, fyrrverandi að-
alræðismaður í New York: „Hingað
hefur komið kjöt, illa ffágengið og
illa umbúið, sem var sent rakleiðis
til föðurhúsanna, þar sem matvæla-
eftirlitið (í USA) taldi það ekki hæft
til manneldis." Bandariski kjöt-
kaupmaðurinn, sem átti að selja
þessar SlS-sendingar, sagði: „Þið
farið ekki einu sinni eftir einföldustu
fyrirmælum um ffamsetningu vö-
runnar. Reynsla mín hefur sarmað
KjáUaiirm
Birgir Dýrfjörð
þinglóðs
Alþýðuflokksins
mér að þið viljið ekkert gera til að
selja kjötið ykkar.“
Lúxusvara
Á næstliðnu sumri sendu samtök
sauðfjárbænda menn til USA að at-
huga með kjötsölu. Þeir voru
Gunnar Páll Ingólfsson og doktor
Sigurgeir Þorgeirsson. I dagbók dr.
Sigurgeirs frá þessari ferð er m.a.
haft eftir kjötkaupmanni sem rekur
20 verslanir í „fínni“ hverfum N.Y.:
„Mínir kúnnar spyrja sjaldan um
verð“ og „mínir viðskiptavinir eru
tortryggnir gagnvart ódýru kjöti“
og þessi kaupmaður sagði eins og
margir fleiri „að sívaxandi ótti fólks
við „kemísk" efrii, lyfjagjöf og andúð
á verksmiðjubúskap skapaði aukna
ásókn í allt sem teldist náttúrulegt,
og á því sviði dytti sér engin kjöt-
vara í hug sem stæði betur að vígi
en ísl. lambið", einnig segir í skýrsl-
unni: „slík tilraun (með kjötútfl.)
verður að byggjast á útflutningi á
lúxusvöru á háu verði“.
Veruleg tregða
Bændur fóru að berjast strax í
ágúst sl. við „velunnara" sína fyrir
því að kjöt yrði sent á því ári til
USA og stefnt á jólamarkað. I stjóm-
arplöggum landssamtaka sauðfjár-
bænda segir: „Þegar við funduðum
í Rvk um daginn virtist ríkjandi
veruleg tregða á því að landbúnað-
arráðherra skipaði nefrid þá er við
óskuðum eftir við hann í sumar“ og
áfi"am segir: „15. okt. fengu þrír af
stjómarmönnum fund með ráðherra
og honum varð ljóst að okkur var
fúll alvara, þá féllst hann loks á
að skipa nefnd til að annast verkef-
nið“, þ.e. söluna til USA. En að
fallast á er annað en framkvæma,
enda tókst að koma í veg fyrir að
kjötið færi á jólamarkað. Þá var
næst stefnt á páskamarkað. Það var
'líka eyðilagt því ráðherrann neitaði
að lokum að sent yrði úr landi kjöt
'fyrir ca 800 þús. nema það yrði greitt
fyrirfram, á sama tíma greiddi ríkis-
sjóður tæp 500 þús. á mánuði fyrir
að geyma USA-verkaða kjötið.
Til skýringar um skilning þessa
ráðherra á embætti sínu má geta
þess að félag sauðfjárbænda sendi
honum bréf um sín mál og óskaði
skjótra svara ráðherrans, og svarið
kom, - en viti menn - frá Búvöru-
deild SÍSH
Gullkvörn SÍS
Það er þjóðamauðsyn að fólk geri
sér grein fyrir að SÍS-hringurinn
hefúr hag af þvi að ekki verði selt
kjöt úr landinu með öðrum hætti en
nú tíðkast og þeir einir ráða. Yrði
breyting þar á gæti farið svo að
sauðagullið úr svikamyllu útflutn-
ingsbóta og geymslu- og vaxtagjalda
drægist úr greipum þeirra, og það
nemur hundruðum milljóna króna.
Áhætta SlS af núverandi kerfi er
engin, þeim er hagkvæmast að
geyma kjötið sem lengst og hirða
fyrir geymslu- og vaxtagjöld beint
úr ríkissjóði og þegar það hentar
þeim að losna við kjötið þá skiptir
engu máli fyrir þá sem seljendur
hvað fyrir kjötið fæst, þeir fá nefni-
lega sölulaun af útflutningsbótunum
sem ríkissjóður greiðir.
Hver vill láta skemma fyrir sér
slíka gullkvöm?
Birgir Dýrfjörð
„Yrði breyting þar á gæti farið svo að
sauðagullið úr svikamyllu útflutningsbóta
og geymslu- og vaxtagjalda drægist úr
greipum þeirra...“