Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1986, Blaðsíða 4

4
FÖSTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1986.
Sljómmál
Matthías Bjamason viðskiptaráðherra í umræðum um Hafskipsskýrsluna:
Mikilvægt að koma í veg fyrir
að slíkt bankaslys endurtaki sig
„Mikilvægt er að koma í veg fyrir
að bankaslys sem þetta endurtaki
sig,“ sagði Matthías Bjamason við-
skiptaráðherra er hann gerði grein
fyrir helstu atriðum í skýrslu þing-
skipaðrar nefndar um viðskipti
Utvegsbanka Islands og Hafskips hf.
Rannsóknarskýrsla þeirra Jóns Þor-
steinssonar, Brynjólfs I. Sigurðssonar
og Sigurðar Tómassonar um stærsta
gjaldþrot í sögu íslenska lýðveldisins
var tilefhi mikillar umræðu á Alþingi
í gær. Talið er að heildartap vegna
Hafskipsgjaldþrotsins verði ekki undir
einum milljarði króna og að tap Út-
vegsbanka íslands verði um 600 millj-
ónir króna.
Matthías Bjamason viðskiptaráð-
herra varpaði fram nokkrum spum-
ingum um aðgerðir í framhaldi af
birtingu skýrslunnar; hvort ástæða
væri til að setja í lög ákvæði um há-
mark á lánum til einstakra fyrirtækja,
ákvæði sem skylda bankaráð til að
fjalla um stöðu helstu viðskiptavina,
ákvæði til að koma í veg fyrir hags-
munaárekstra þannig að stjómarfor-
menn fyrirtækja séu ekki jafnframt
stjómarformenn bankaráða og hvort
skerpa þyrfti ákvæði um Seðlaban-
kann til að auka eftirlit bankaeftirlits-
ins með lánastofhunum.
Nefndin fór úr fyrir
sitt starfssvið
Matthías sagði að rannsóknamefnd-
in hefði farið út fyrir sitt starfssvið
þegar hún tók sig til við að dæma
Alþingi fyrir kjör á bankaráðsmönn-
um Útvegsbankans.
Ráðherrann sagði endurskipulagn-
ingu bankakerfísins aðkallandi en
flókna og tímafreka. Taldi hann eðli-
legt að sett yrði á laggir nefhd fulltrúa
stjómmálaflokkanna til þess verkefh-
is.
Svavar Gestsson, formaður Alþýðu-
bandalagsins, tók undir þá skoðun að
það hefði ekki verið hlutverk rann-
sóknamefhdarinnar að fjalla um þátt
Alþingis, eins og hún gerði. Gagnrýndi
hann þá athugasemd nefndarinnar að
ekki hefði átt að endurkjósa sömu
menn í bankaráð.
Hann sagði sum atriði skýrslunnar
ógnvekjandi en taldi hætt við að hún
sýndi aðeins upphaf málsins. Veikasta
hlekk hennar taldi hann vera hvað
hún tæki lítið á viðskiptum Hafskips
við önnur fyrirtæki en Útvegsban-
kann.
Pólitísk markmið sett ofar
hagsmunum bankans
Svavar taldi svarið við því sem gerð-
ist að finna í í kaflanum „Viðhorf í
Útvegsbankanum" í skýrslunni en þar
er birt innanhússplagg úr Útvegs-
bankanum frá 1981. I því segir:
„Stuðningur Útvegsbankans við
Hafskip kemur í veg fyrir einokun og
stuðlar að heilbrigðri samkeppni. For-
svarsmenn fyrirtækisins em duglegir
og hæfir stjómendur sem hafa sterkt
afl á bak við sig. Ekki er beinlínis um
áhættusaman atvinnurekstur að
ræða.“
Svavar sagði að þetta sterka afl
væri Sjálfstæðisflokkurinn. Pólitísk
markmið hefðu verið sett ofar hags-
munum bankans. Pólitísk veð hefðu
verið sett í hinu sterka afli sem héti
Sjálfstæðisflokkurinn.
Hann sagði lýsingar skýrslunnar á
veðum hroðalegar. Skýrslan gæfi til-
efni til að athuga fleiri banka. Áfellis-
dóm skýrslunnar yfir bankastjómnum
sagði Svavar hrikalegan.
Hann varpaði fram þeirri spumingu
hvort ekki væri ástæða til að athuga
starfsreglur og siðareglur löggiltra
endurskoðenda.
Hann sagði stjóm ríkisins á banka-
kerfinu of veika, of tilviljanakennda
og of kraftlitla.
Til úrbóta lagði hann meðal annars
til sjálfstætt bankaeftirlit, að við-
skiptaráðherra gæfi Alþingi reglulega
skýrslu um rekstur ríkisbanka, upp-
lýsingar um stærstu lántakendur
bankanna yrðu birtar, æðstu starfs-
menn yrðu aðeins ráðnir til takmark-
aðs tíma í senn, til dæmis fimm ára,
reglur yrðu settar um hæfni banka-
stjóra, þingnefhdir gætu kallað stjóm-
endur ríkisstofhana fyrir og reglur
yrðu settar um hagsmunaárekstur.
Albert fulltrúi ríkisstjórnar
sem Svavar stóð að
Albert Guðmundsson iðnaðarráð-
herra sagði að Alþingi hefði kjörið
bankaráð og kæmi því beint við sögu.
Kvaðst hann ekki hafa verið í banka-
ráði Útvegsbankans sem þingmaður
Sjálfstæðisflokksins. Hann hefði verið
fulltrúi þeirrar ríkisstjómar sem Sva-
var Gestsson og flokkur hans stóð að.
Kvaðst Albert ekki sjá ástæðu til áð
harma það.
Guðmundur Einarsson, Alþýðu-
flokki, sagði skýrsluna ævintýralegt
plagg. Taldi hann að aldrei fyrr hefði
birst vitneskja af þessu tagi um fyrir-
tæki hér á landi. Hér væri saga úr
myrkviðum hins pólitíska bankakerf-
is.
Sigríður Dúna Kristmundsdóttir,
Kvennalista, sagði að á hverri blað-
síðu skýrslunnar væm tíunduð afglöp.
Þar væm þungar ásakanir á gæslu-
menn almannafjár. Stjómendur
bankans hefðu annaðhvort flotið sof-
andi að feigðarósi eða annarleg
sjónarmið hefðu verið látin ráða.
Taldi hún ábyrgð Alþingis gríðar-
lega. Meirihluti Alþingis hefði bmgð-
ist ábyrgðarhlutverki sínu.
Ber enginn ábyrgðina?
Jón Baldvin Hannibalsson, formað-
ur Alþýðuflokks, taldi kjama málsins
þá spumingu, sem höfundar skýrsl-
unnar vörpuðu fram, hvort ríkis-
bankakerfið væri þannig upp byggt
að enginn bæri ábyrgð á þvi sem gerst
hefði þar sem stjórnendur bankans
sætu áfram þrátt fyrir áfall bankans.
„Hverjir bera ábyrgð á því að rúmur
milljarður er fokinn út í veður og
vind?“ spurði Jón Baldvin.
Taldi hann helst vekja athygli
hversu harkalega hinir pólitískt ráðnu
bankastjórar væm gagnrýndir. Því
Væri slegið föstu að engum vafa væri
undirorpið að þeir bæm meginábyrgð
á áfalli bankans.
Jón Baldvin sagði umhugsunarefni
að það skyldi hafa verið fulltrúi fjórða
valdsins, fjölmiðlanna, sem tók þetta
mál fyrst til umfjöllunar. Hið opinbera
eftirlitskerfí hefði bmgðist.
Taldi hann hið pólitíska ríkisbanka-
kerfi ekki standast lengur. Stefna bæri
að endurskipulagningu bankakerfis-
ins, koma upp hlutafélagabönkum en
ríkið hætti beinum afekiptum af
bankakerfinu.
Mesta fjármálahneyksli
aldarinnar
Kristín Ástgeirsdóttir, Kvennalista,
sagði skýrsluna lýsa bamalegri oftrú
og vanhæfni stjómenda Útvegsbank-
ans og segja sögu um pólitísk tengsl,
óeðlilega fyrirgreiðslu og siðleysi. í
stjóm bankans sætu og hefðu setið
menn sem væm ekki starfi sínu vaxnir.
Lýsti hún málinu sem mesta fjár-
málahneyksli, aldarinnar. Bankastjór-
um og bankaráðsmönnum bæri að
segja af sér þegar í stað.
Olafur Þórðarson, Framsóknar-
flokki, varaði við því að menn drægju
þær ályktanir að ríkisbankar væm
úrelt form. Rifjaði hann upp sögu ís-
landsbanka og sagði að hlutafélaga-
bankar fæm líka á hausinn.
Valdimar Indriðason, Sjálfstæðis-
flokki, formaður bankaráðs Útvegs-
bankans, kvaðst ekki geta annað en
gagnrýnt skýrsluna þótt taka mætti
undir það að ýmislegt mætti laga í
bankakerfinu.
Fullyrti hann að vegna umfjöllunar
um Hafskipsmálið á Álþingi og í fjöl-
miðlum í fyrra hefðu tapast 150 millj-
ónir króna.
Mótmælti Valdimar orðum skýrsl-
unnar um bankaráðsmenn og kallaði
þau dylgjur.
-KMU
I fyrsta sinn á Alþingi
Þau Bessí Jóhannsdóttir, Sigurður Þórólfsson og Þórdís Bergsdóttir sitja nú, ásamt Guðna Ágústssyni, í fyrsta sinn sem varamenn á Alþingi. Bessí
Jóhannsdóttir er fulitrúi sjáffstæðismanna í Reykjavík. Sigurður Þórólfsson, sem er bóndi í Dölum, er fulltrúi framsóknarmanna á Vesturlandi. Þórdís
Bergsdóttir, heilbrigöisfulltrúi á Seyðisfirði, er á þingi fyrir framsóknarmenn á Austurlandi. Guðni Ágústsson, Selfossi, er fyrir framsóknarmenn á Suðurlandi.
-KMU/DV-mynd Brynjar Gauti
Undirskriftalistar Stefans:
Söfnun-
in enn
í fullum
gangi
Jón G. Hauksson, DV, Akureyri:
Söfnun undirskrifta, þar sem skorað
er á Stefán Valgeirsson að fara fram
í næstu alþingiskosningum, er enn í
fullum gangi á Akureyri og öðrum
stöðum í Norðurlandskjördæmi
eystra. Stuðningsmenn Stefáns hafa
sett stefnuna á aðra helgi, að verða
þá búnir að átta sig á stöðunni.
„Það eina sem ég veit er að undir-
tektir eru mjög góðar. En það eru
cngar tölur komnar ennþá," sagði
Haraldur M. Sigurðsson, sem stjómar
undirskriftasöfnuninni á Akureyri.
Haraldur sagði að listamir lægju
hvergi frammi heldur væru ákveðnir
menn með þá og er haft samband við
þá símleiðis.
„Við göngum ekki með listana í
hús, gerum það aðeins ef sérstaklega
er beðið um slíkt,“ sagði Haraldur.
„Fólk á öllum aldri hefúr skrifað sig
á listana.“
Það er enginn bilbugur á Stefáni
í þessu máli?
„Nei, það er enginn bilbugur á Stef-
áni. Hann hefur hvorki sagt já eða
nei um það hvort hann fari fram. Hann
ætlar að bíða eftir undirskriftalistun-
um. En við erum þess vegna alveg
tilbúnir að taka því segi hann nei.
Spumingin sem þá vaknar er sú hvert
atkvæði Stefáns fari.“