Dagblaðið Vísir - DV - 14.11.1986, Blaðsíða 27

FÖSTUDAGUR 14. NÓVEMBER 1986.
39

„Ég vil deyja edrú“
OG SVO KOM SÓLIN UPP
Höfundur: Jónas Jónasson.
202 bls.
Forlagið, 1986.
Hvað er svo merkilegt við það að
vera fyllibytta?
Ekki er spurt að ástæðulausu.
í hugum margra hefur það lengi
haft á sér dulítið rómantískan blæ
að nota áfengi til að fara í hundana.
Ekki síst ef um listamann er að ræða.
Þá hefur ýmsum þótt fyrrverandi
drykkjusjúklingar harla fyrirferð-
armiklir i þjóðfétaginu á síðustu
árum. Sumir hafa jafnvel haft á orði
að svo virtist sem þeir væru vart
menn með mönnum sem ekki hefðu
kneyfað ölið svo stíft að björgunar-
sveitir Freeportklúbbsins og Sam-
taka áhugamanna um áfengismál
(SÁÁ) þyrftu að koma á vettvang
og leysa þá úr viðjum Bakkusar.
Hvað sem annars má segja um
þetta safn viðtala við áfengissjúkl-
inga þá er það einkar vel til þess
fallið að eyða þeim hugmyndum sem
lesendur kunna að hafa um að það
sé rómantískt að vera fyllibytta. Því
fylgir fyrst og fremst líkamleg og
andleg kvöl sem sumir viðmælenda
Jónasar Jónassonar lýsa af hispurs-
lausi einlægni. Sumir enda, þrátt
fyrir langvarandi baráttu, eins og
gamall maður sem sagt er frá í einu
viðtalanna. Hann var alltaf að koma
í meðferð, þótt hann félli sífellt á ný,
vegna þess að hann vildi fá „að deyja
edrú“. Sem betur fer eru þeir fleiri
ofdrykkjumennimir sem vilja fá að
lifa edrú. Þesssi bók er snöggsoðin
saga nokkurra þeirra sem hefúr,
stundum eftir nokkrar misheppnað-
ar tilraunir, tekist að ná því
markmiði - að minnsta kosti um sinn.
Úr ólíkum áttum
Jónas notar þá aðferð að fella við-
tölin í samfellda frásögn þeirra sem
hann talar við. Viðmælendumir
koma úr ólíkum áttum. Hér em
listamennimir Pálmi Gunnarsson,
Ólafur Gaukur, Sigfús Halldórsson
og Þráinn Bertelsson, læknamir
Þórarinn Tyrfingsson, Guðbrandur
Kjartansson og Jóhannes Berg-
sveinsson, íþróttagarpurinn Gunnar
Huseby, nafhamir Tómas Agnar og
Tómas Andrés Tómassynir, veit-
ingamaðurinn og presturinn Halldór
Gröndal. í hópnum em fimm konur:
Anna Þorgrímsdóttir, fyrsti formað-
ur Freeoportklúbbsins, Ragnheiður
Guðnadóttir, Helga Bjömsdóttir,
Þómnn H. Felixdóttir og Jóhanna
Birgisdóttir.
Þetta fólk, sem kemur úr ólíku
fjárhagslegu og menningarlegu um-
hverfi, á það sameiginlegt að hafa
Bókmenntir
Elías Snæland Jónsson
ánetjast áfenginu svo rækilega að
fátt annað skipti máli í lífi þess árum
saman en að hafa flösku til taks.
Þróunarferillinn er oft reyndar afar
keimlíkur. Fólk drekkur til þess að
losa um hömlur, gleyma leiðinlegum
vemleikanum, flýja vandamálin,
stíga upp í eilífa sólina. En fyrr en
varir er sólskin áfengisins orðið að
köldum geislum aumingjaskapar og
viljaleysis, sjálfsréttlætingar og
sjálfsásakana þar sem engin niður-
læging er óhugsandi.
Sumir viðmælendur Jónasar virð-
ást hér engu leyna, gera eymd sinni
á drykkjusýkistímanum hispurslaus
skil. Þótt erfitt sé að henda reiður á
sannleiksgildi slíkra lýsinga á at-
burðum liðinna ára, ekki síst þegar
hinir liðnu atburðir áttu sér stáð í
þoku brennivínsins, er ekki ástæða
til að ætla annað en frásagnimar séu
í öllum meginatriðum réttar. Við
lesturinn varð mér þó stundum til
þess hugsað sem sagt hefur verið um
þá sem frelsast til ákafrar guðstrúar,
að þeim hættir til að gera lífshlaup
sitt í syndinni enn svartara en það
þó var. Það virðist óneitanlega vera
margt sálfræðilega sameiginlegt með
drykkjusjúklingi sem bjargast og
„syndara“ sem frelsast.
Öðrum til viðvörunar
Mörg viðtalanna í þessari bók
veita innsýn í kvalafulla baráttu of-
diykkjumanna við Bakkus og
viðhorf þeirra til áfengisins eftir að
þeir hafa lært með aðstoð góðra
manna að lifa án þess. Þetta er lífs-
Menning
Jónas Jónasson.
reynsla sem er í senn áhugaverð
aflestrar og líkleg til að verða öðmm
viðvömn.
Það hefði verið mjög til bóta að
gefa lesendum frekari upplýsingar
um viðmælendur en gert er. Þótt
sumir þeirra séu alþjóð kunnir er svo
ekki um aðra og mjög er misjafnt
hversu nákvæmlega er skýrt frá
helstu æviatriðum í viðtölunum. Úr
þessu hefði mátt bæta með stuttu
æviágripi við upphaf hvers viðtals.
-ESJ
Margvís einþvykk
Sýning Gunnars Amar á mónótýpum
Mónótýpan eða einþrykkið er
skrítið fyrirbæri, mitt á milli grafíkur
og vatnslitamyndar. Venjuleg grafík
er þrykkt eftir frumplötu eða steini,
aðallega til þess að fleiri en einn geti
eignast verkið. Mónótýpan er eitt
þrykk, gert til þess að fá fram alveg
sérstök grafísk áhrif, og þá helst mjúk-
ar, gljúpar pensilstrokur.
Málað eða teiknað er með olíulitum
á glerplötu og síðan er pappír lagður
á plötuna raka og spegilmynd þrykkt
eftir teikningunni.
Stöku sinnum reyna menn að fá
fleiri en eitt þrykk af glerplötunni en
þau verða venjulega ansi grámósku-
leg. Einþrykkið er því einstakt verk,
rétt eins og teikning eða vatnslita-
mynd.
Blómaskeið einþrykksins var á 19.
öld þegar listamenn á borð við William
Blake, Whistler, Gauguin, Touloise-
Lautrec, Renoir og umfram allt Degas
unnu mörg stórfalleg verk með þessari
tækni.
Myndlist
Aðalsteinn Ingólfsson
Léttir á spennu
Gunnar Öm Gunnarsson hefur einn
Islendinga notað einþrykk að stað-
aldri eins og til að létta á þeirri spennu
sem fylgir því að mála átakamikil
málverk sín og jafnframt til að rýma
til í hugmyndabankanum. í einþrykkj-
unum má greina hvemig hugmyndir
hans fæðast, þróast og kalla loks á
frekari útfærslu á striga. Ekki svo að
segja að Gunnar Öm noti einþrykkin
einvörðungu til fingraæfinga og hug-
myndaöflunar. Sjálf tæknin, viðkoma
hins litaða glers og pappírsarkarinnar,
er honum greinilega að skapi og á vel
við hann.
Nú hanga nokkur ný og mikilfeng-
leg einþrykk eftir Gunnar Öm uppi á
nýjum sýningarstað við Skipholt sem
bar nafnið Gallerí og innrömmun.
Sjálfur sýningarstaðurinn er ekki
stór en dugar þó til minni sýninga, og
þá kannski helst á grafík, teikningum
og pasteli. Innanstokks er öllu smekk-
lega fyrir komið, kastljós á réttum
stöðum og svo framvegis. Skilst mér
að þetta gallerí verði einnig með lista-
verk í umboðssölu.
Bestíur á sálinni
Verk Gunnars veita okkur ná-
kvæma innsýn í þá sérkennilegu
myndveröld sem hann nú hrærist í.
Þar eiga sér stað átök hinna mörgu
kennda sem blunda í mannssálinni.
Þessar kenndir taka á sig ýmsar
hremmilegar myndir, sumar eru í
mannslíki, aðrar eru eins og bestíur
sem leggjast á allt sem lifir og hrærist.
Gunnar Öm hefur öðlast feikilegt
öryggi í túlkun sinni á þessu sálar-
stríði og skirrist ekki við að taka alls
kyns áhættu, myndrænt séð.
Til dæmis mundu ekki allir leyfa sér
að mála ofan í einþrykkið eins og
hann gerir og spilla þannig heillegu
yfirbragði þess.
Þetta gerir hann eflaust til að víkka
tjáningarsvið einþrykksins.
Þótt ég sé efins um útkomuna í ein-
stöku mynd er ég þó á því að listamað-
urinn hafi gert rétt í að prófa þessa
leið.
Þetta eru röskleg verk, gerð af eld-
huga. -ai
Gunnar öm Gunnarsson - Einþrykk, 1985.
Fjöldi fólks kemur á hverjum laugardegi í JL Byggingavörur.
Þiggur góð ráð frá sérfræðingum um allt mögulegt sem lýtur að
húsbyggingum, breytingum og viðhaldi húseigna.
Við höfum ætíð heitt kaffi á könnunni.
Laugardaginn 15. nóvember verður kynningu háttað sem hér segir:
Komið, skoðið, fræðist

BYGGINGAVÖRUR
2 góðar byggingavöruverslanir.
Austast og vestast í borginni
Stórhöfða, sími 671100 ■ v/Hringbraut, sími 28600
JL Byggingavörur v/Hringbraut.
Laugardaginn 15. nóvemberkl. 10-16.
METABO kynnir rafmagnsverkfæri,
borvélar, hjólsagir, fræsara, juöara
og margt fleira.
KYNNINGARAFSLÁTTUR
JL Byggingavörur, Stórhöföa.
Laugardaginn 15. nóvemberkl. 10-16.
Kynnum nýjar og spennandi geröir
eldhúsinnréttingafrá PASSPORT
og EUROLINE.
Uppsett sýningareldhús.
15% kynningarafsláttur.