Dagblaðið Vísir - DV - 09.03.1987, Blaðsíða 14

14
MÁNUDAGUR 9. MARS 1987.
Neytendur
Dæmi um „frjálsa“ verðlagningu:
Verð á gleraugum
samkomulags-
atriði
gleraugnasala
Verð á gleraugnaglerjum í jan. 1987
140Q-1 Styrkleiki 2
RUr 6c;-66mm
Gler 70mm
Plast 65-66
Plast 70nim
Filt.65-66
Filt.70miri
e;
Q
Þessa dagana er verið að upplvsa
almenning um alls kyns „svindl" sem
neytendur eru beittir. Gleraugnasalar
koma sér saman um verð á gleraugum
sem þeir selja, nærri því allir sem einn.
Ofan á þetta bætist að lyfsalar
„græða" á sjúkdómum neytenda mjög
ótæpilega með því að selja lyf með
óhóflega hárri álagningu. Þetta er
ekki beint til þess að auka traust neyt-
enda á þeim sem selja þeim vöru og
þjónustu.
Hvernig myndast samkeppni?
Verðlagsstoínun hefur gert athugun
á verði sjónglerja í gleraugnaverslun-
um landsins. í ljós kom að gleraugna-
salar fara eftir verðlista sem samtök
þeirra gefa út. Beinir félagið þeim til-
mælum til félagsmanna að þeir víki
ekki frá verðlistanum. Tilgangurinn
getur ekki verið annar en sá að tak-
marka verðsamkeppni.
Verðlagning í verslunum hefur á
A þessu súluriti má sjá verðlista félags gleraugnasala en nánast nákvæm-
lega sama verð var í tíu verslunum. Þrjár verslanir skáru sig úr að nokkru
leyti þannig að þær virtust vera með sitt eigið verð, í það minnsta á hluta
vörunnar. Það þýðir sem sé lítið fyrir neytendur að labba á milli verslana
og leita eftir hagstæðu gleraugnaverði. Það er nánast eins alls staðar.
undanfömum árum að mestu verið
gefin ftjáls. Það var gert á grund-
velli þess að samkeppni ríkti sem
Gleraugu eru tískuvarningur eins og flest annað og verður að endurnýja þau
hægt að spara sér búðaráp i leit að hagstæðum innkaupum.
með reglulegu millibili, auk þess sem gleraugu slitna við notkun. En það er
tryggði æskilega verðmyndun og
sanngjamt verðlag. En forsenda þess
að samkeppni stjómi verðlagningu
með eðlilegum hætti er að hún sé virk
og óhindmð. Það er ekki sjálfgefið að
samkeppni komi til þótt verðlagning
sé án afskipta stjómvalda.
Sú hætta er ávallt fyrir hendi að
þeir, sem eiga að keppa, telji sér hag
í að hafa samkeppnina sem minnsta.
Til að spoma við þessu er lagt bann
við slíku samkomulagi í lögum um
verðlag, samkeppnishömlur og órétt-
mæta viðskiptahætti.
Það er einmitt þetta sem gleraugna-
verslanimar hafa gert. En samkvæmt
upplýsingum verðlagsstjóra liggur
ekki ljóst fyrir á þessu stigi hvað verð-
ur gert í málinu annað en að það
verður lagt fyrir verðlagsráð.
Hins vegar er fyrir hendi sá mögu-
leiki að sótt sé um undanþágu frá
lögunum og em þess dæmi að slík
undanþága hafi verið veitt ef það er
talið vera í þágu neytenda. Má nefha
dæmi um bóksölu en bækur em seldar
á sama verði um allt land og er það
talið til hagsbóta fyrir neytendur og
menningu í landinu.
Nú er talað um að gefa sölu á lyfjum
„frjálsa" í þeim tilgangi að lækka
álagningu á lyfjum og þar með verð á
þeim. En er það svarið að gefa verðlag-
ið frjálst?
Reynslan hefur sýnt okkur annað á
mörgum sviðum. -A.BJ.
Upplýsingaseðill
til samanburðar á heimiliskostnaði
Hvað kostar heimilishaldið?
Vinsamlega sendið okkur þennan svarseðil. Þannig eruð j>ér orðinn virkur þátttak-
andi í upplýsingamiðlun meðal almennings um hvert sé meðaltal heimiliskostnaðar
fjölskyldu af sömu stærð og yðar.
Nafn áskrifanda
Heimili
Hægtaðfá
undanþágu ef það er
í þágu neytenda
*
Sími
Fjöldi heimilisfólks '
Kostnaður í febrúar 1987:
Matur og hreinlætisvörur kr.
Annað kr.
Alls kr.
- segir Georg Olafsson verdlagsstjóri
„Verðlagsráð mun fjalla um þetta
mál og ég veit ekki hverja afstöðu það
tekur,“ sagði Georg Ólafsson verðlags-
stjóri er DV spurði hann um lögbrot
gleraugnasala sem gefa út verðlista
sem flestar gleraugnaverslanir fara
eftir. Það er skýlaust brot á lögum um
óréttmæta viðskiptahætti. En verð-
lagsstjóri sagði að þetta væri algengt
víða.
„Samkeppnismál hafa komið upp
áður og hafa þá verið leyst, en því
miður er þetta algengt víða í þjónustu-
greinum. Má einnig nefna taxta
háskólamenntaðra manna. Ýmsir hafa
breytt þessu í „leiðbeinandi“ taxta,“
sagði verðlagsstjóri.
„Við höfum velt þessu mikið fyrir
okkur en ákveðið var að sjá hver við-
Georg Ólafsson verðlagsstjóri
brögð almennings yrðu og koma af
stað umræðu um málið. Það hefur
verið lögð mikil vinna í að skoða alla
útreikninga gleraugnasala. Það er
ekki nokkur spuming um að þeir hafa
rúmar tekjur og öll álagningin er mið-
uð við að sá sem lakastur er geti lifað
góðu lífi. Þannig lifa hinir enn betra
lífi og hafa þeir ekki séð sér hag í að
hafa þetta öðruvísi.
En það eru til ýmsar undanþáguleið-
ir, t.d. var bókaútgefendum gefið leyfi
til þess að hafa sama verð á bókum
um allt land. Það mál er hins vegar í
athugun hvort taka eigi upp fijálst
verðlag á bókum.
Því miður er þetta með gleraugna-
salana ekki einangrað fyrirbæri og vil
ég benda á að samkeppni verður ekki
til af sjálfu sérsagði Georg Ólafsson
verðlagsstjóri. -A.BJ.