Dagblaðið Vísir - DV - 22.01.1988, Blaðsíða 17

FÖSTUDAGUR 22. JANÚAR 1988.
17
Andsvar við opnu bréfi Líneyjar Skúladóttur:
Rangfærslur leiðréttar
í Dagblaðinu - Vísi 28. desember
sl. birti Líney Skúladóttir arkitekt
„Opið bréf til stjómar Hins ís-
lenska bókmenntafélags vegna
meintrar hiutdeildar Skúla Þórðar-
sonar magisters í sagnfræði í ritun
bókarinnar „Mannkynssaga, tutt-
ugasta öldin, . . .“. í bréfinu er ég
undirritaður sakaður um að hafa
„umturnað texta Skúla heitins. . .
herfílega“, að honum fomspurð-
um. Þessum ásökunum, sem eru
tilhæfulausar með öllu, kemst ég
ekki hjá að svara þótt bréfið sé stíl-
að til stjómar Hins íslenska
bókmenntafélags. Það skal tekið
fram að ég annaðist ritstjórn þess
verks sem hér er til umræðu.
Tilefni bréfsins kveður Líney
vera „harkalega gagnrýni á hinn
látna (þ.e. Skúla), þar sem hann er
dreginn inn í stjórnmálaumræður,
í grein Hannesar H. Gissurarsonar
í Dagblaðinu - Vísi“ 23. nóvember
sl.
Nú er það svo að rétt eins og aðr-
ir fræðimenn hljóta sagnfræðingar
að sæta faglegri gagnrýni, hvort
sem hún er sprottin af stjómmála-
sjónarmiðum eða öðrum hvötum.
En umrædd gagnrýni snertir á eng-
an hátt framlag Skúla Þórðarsonar
til Mannkynssaga. Tuttugasta öld-
in. Að því leyti var með öllu óþarft
fyrir Líneyju að fyrtast við skrifi
Hannesar Hólmsteins. En það sem
hún ber mér á brýn í leiðinni á
ekkert skylt við faglega gagnrýni:
ég er sakaður um óheiðarleika í
persónulegum samskiptum við
mann sem nú er látinn. Þessar
ásakanir eiga sér enga stoð í veru-
leikanum. Það lýsir ekki mikilli
nærgætni bréfritara í garð náung-
ans aö hlaupa með slíkan áburð í
opinbert málgagn án þess að hafa
hirt um að kynna sér málavexti.
Kjállariim
Loftur Guttormsson
sagnfræðingur
Stiklað á staðreyndum
Þar sem rangt er fariö með staö-
reyndir varðandi útgáfusögu
umrædds ritverks og þar með sam-
skipti mín við Skúla Þórðarson,
kemst ég ekki hjá að rekja þær í
stuttu máli.
Árin 1973 og 1974 kom út hjá Hinu
íslenska bókmenntafélagi ritið
Mannkynssaga 1914-1956 handa
framhaldsskólum, í tveimur heft-
um. Höfundar að þessu riti voru,
auk mín, Einar Már Jónsson og
Skúh Þórðarson. Hver okkar þre-
menninga lagði til þessa verks
afmarkaða þætti; Skúli Þórðarson
samdi dijúgan hluta síðara heftis-
ins, þann sem fjallar um tímabilið
1938-1956.
Af hálfu útgefanda var hér um
bráðabirgðaútgáfu að ræða; heftin
voru þannig án mynda og þeim
kortum sem fylgdu var öllum skip-
aö aftast í síðara heftinu.'Það dróst
þó lengur en ætlað var að ráðast í
endanlega útgáfu verksins. Þegar
hún komst á dagskrá, kringum
1980, samdist svo um að ég tæki að
mér umsjón með verkinu til fulln-
aðarútgáfu. Nú var stefnt að útgáfu
rits er spannaði ekki aðeins tíma-
bilið fram til 1956 heldur allar götur
fram undir 1980. Skv. þessu áformi
þótti eðlilegt að skipta verkinu í tvö
bindi; skyldi hið fyrra ná fram til
loka heimsstyijaldarinnar síðari
(1945) en hið síðara íjalla um sögu
eftirstríðsáranna. Jafnframt var
ákveðið að gera skil sögu Norður-
landa (að íslandi undanskildu) en
sá þáttur hafði orðið útundan í
Mannkynssögu 1914-1956. Sögu-
sviðið skyldi ennfremur fært út,
menningar- og félagssögu gert
hærra undir höfði og myndir, töfl-
ur og kort nýtt til þess aö gera
framsetninguna sem aðgengileg-
asta. Ritið var ekki lengur hugsað
beinlínis sem kennslubók fyrir
ákveðið skólastig heldur ætlað
jafnt skólafólki sem almenningi.
Endurskoðun að fengnu
samþykki Skúla
Með þessu útgáfuáformi var í
raun stefnt að nýju verki þótt ljóst
væri að fyrra bindi þess mundi
byggja að miklu leyti á því sem
unnið hafði verið fyrir Mannkyns-
sögu 1914-1956.
Þegar ég sem umsjónarmaður
verksins fór að vinna aö útgáfu
fyrra bindisins árið 1980 gerði ég
Skúla Þórðarsyni grein fyrir út-
gáfuhugmyndum og leitaði eftir því
hvort hann hefði tök á að endur-
skoða þann texta sem hann hafði á
sínum tíma samiö um aðdraganda
og gang heimsstyijaldarinnar síö-
ari fyrir Mannkynssögu 1914-1956.
Það sjónarmiö var uppi að til sam-
ræmis viö aðra kafla í fyrra bindi
hins nýja verks væri æskilegt að
frásögnin yrði gerð nokkuð ítar-
legri en var í upphaflegri gerö
Skúla. Þegar hér var komið sögu
færðist Skúh undan því að’vinna
þetta verk sjálfur en veitti mér
heimild til að endurskoða textann
í þessu augnamiði. Það var svo árið
1981 að þetta fyrra bindi verksins,
Mannkynssaga. Tuttugasta öldin
(1914-1945), kom út. Síðara bindið
hefur enn ekki litið dagsins ljós,
af ástæðum sem verða ekki raktar
hér.
Af framansögðu er ljóst að það
er fjarri sanni að texti Skúla hafi
verið endurskoðaður að honum
látnum: hinn „umtumaði" texti
birtist á prenti tveimur árum áður
en hann dó. Um hug Skúla til end-
urskoðunarinnar get ég ekki vöttað
„Nú, allmörgum árum eftir orðinn
hlut, er kynlegt að upp skuli vekjast
blaðaskrif varðandi samskipti mín við
látinn starfsbróður sem ég mat mikils.“
LorrvK aurroRuaiioN
»KUU KWDAMON
MANNKYNSSAGA
TUTTUGASTA ÖLDIN
Mannkýnssaga. Tuttugasta öldin
(1914-1945). - Síðara bindið hefur
enn ekki litið dagsins Ijós.
annað en það að hann lét aldrei í
ljós við mig að hann væri ósáttur
við hana.
Að virða staðreyndir - og
náungann
Nú, allmörgum áram eftir orðinn
hlut, er kynlegt að upp skuli vekj-
ast blaðaskrif varðandi samskipti
mín við látinn starfsbróður sem ég
mat mikils. Sjálfur hlýt ég aö
harma aö Líney Skúladóttir skuli
hafa umsnúið svo staðreyndum
þessa útgáfumáls að hún telur efni
til aö bera mig allþungum sökum.
Hún heldur því fram að Mannkyns-
saga. Tuttugasta öldin hafi komið
út fyrst árið 1985, tveimur árum
eftir lát föður síns. Ekkert hefði nú
verið auðveldara en að ganga úr
skugga um að árið 1985 var ritið
endurprentað óbreytt frá frumút-
gáfunni 1981.
Vonandi dregur bréfritari lær-
dóm af þessu frumhlaupi og kynnir
sér framvegis staðreyndir máls
áður en hún gengur fram á opin-
beran vettvang með fullyrðingar
um persónulegar ávirðingar ann-
arra.
Kaupmhöfn, gamlaársdag 1987.
Loftur Guttormsson
Kvótakerfid:
Þjóðar-
skömm
í 2. tbl. Þjóðarinnar, 21. apríl ’87,
ræddi ég um almennar hugmyndir
um betri stjórnun fiskveiða sem
jafnframt fólu í sér ákveðnar
grunnhugmyndir um skynsamlega
pg réttláta stj ómun fiskveiða okkar
íslendinga.
Tilbúið ,,kerfiskarlakerfi“
í núverandi kvótakerfi var ekki
tekið tillit til mismunandi sóknar
og stærðar báta í hinum ýmsu
landshlutum.
Með þessu tilbúna kerflskarla-
kerfi er farið inn á mjög viðsjár-
verðar brautir í stjórnun sjávarút-
vegsmála, og þegar unnið er út frá
röngu dæmi þá verður vitleysan
alltaf í gangi þó að reynt sé að sníða
af henni helstu annmarka.
í athyglisverðri grein í DV á síð-
astliðnu ári veltir Guðmundur G.
Þórarinsson fyrir sér réttmæti nú-
verandi fiskveiðistjómunar.
Bendir hann á, eins og ýmsir aðrir
hafa gert réttilega, að núverandi
fiskveiðistjórnun líkist að sumu
leyti stjórnun hertoga og lénsherra
á miðöldum sem fengu héruð og
lönd keypt af konungum og furst-
um og gátu síðan ráðstafað „eign“
sinni að eigin geðþótta.
Við getum horft okkur nær og
minnst þess tíma þegar stórbænd-
ur og kirkja áttu potta og pönnur
leiguliðanna í sveitum landsins.
Ríkisstjórnin eigni sér og selji
Nýjasta hugmyndin í kvótarugl-
KjaHarinn
Þormar Jónsson
sjómaður
inu er sú að ríkisstjórnin eigni sér
alfarið fiskinn í sjónum og selji
hann útgerðarmönnum og öðrum
eigendum fiskiskipa, og væri þá
vitleysan endanlega fullkomnuð.
Helstu leiðir til úrbóta í sjávarút-
vegsmálum gætu orðið fyrirkomu-
lag ekki mjög ólíkt hinu gamla
skrapdagakerfi og yrðu friðunar-
aðgerðir og takmarkanir á veiðum
m.a. fólgnar í því að gefa sjómönn-
um lengra frí um stórhátíðir, svo
sem jól og páska.
Hægt væri með skynsamlegri
stjórnun að vernda fiskistofnana.
Sem hö í því mætti athuga hvort
ekki væri eðlilegt að taka af heild-
araflanum stóra aflatoppa, t.d.
kringum verslunarmannahelgina,
en þá eru u.þ.b. 50% af togaraflot-
anum á Vestfjaröamiðum að veiða
að megninu til u.þ.b. tveggja kg
fisk. Með tveggja vikna veiðistoppi
yfir þann tíma, sem gilti fyrir allan
togaraflotann, yrði hægt að taka
af stóran aflatopp sem jafnframt
er mjög óhagstæður fyrir fisk-
vinnsluna vegna sumarleyfa
starfsfólks sem valda verkstjórum
í frystihúsum miklum erfiöleikum
vegna takmarkaðra möguleika til
vinnslu í hagstæðustu pakkning-
ar.
Vegið að réttindum
Vestfirðingar sem og aðrir sjó-
menn og útgerðarmenn um allt
land hafa slæma reynslu af núver-
andi kvótakerfi. Er með því vegið
að undirstöðuatvinnuvegi þjóðar-
innar og tilverugrundvelli hennar
og jafnframt sjálfsögðum réttind-
um einstakhngsins til nýtingar á
auðhndum hafsins sem eru og
hljóta að vera sameign allra íslend-
inga.
Þormar Jónsson.
„Nýjasta hugmyndin í kvótaruglinu er
sú að ríkisstjórnin eigni sér alfarið fisk-
inn í sjónum og selji hann útgerðar-
mönnum og öðrum eigendum fiski-
skipa og væri þá vitleysan endanlega
fullkomnuð.“