Dagblaðið Vísir - DV - 12.07.1989, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 12. JÚLÍ 1989.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (1 )27022 - FAX: (1 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 900 kr.
Verð I lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr.
Slegist um kökubita
Húsnæðismálastjórn hefur úthlutað tveimur og hálf-
um milljarði króna til byggingar félagslegra íbúða. Þessi
úthlutun hefur orðið tilefni til mikils uppþots svokall-
aðra talsmanna landsbyggðarinnar sem telja að sín
byggðarlög hafi borið skarðan hlut frá borði. Þeir telja
að Reykjavík og höfuðborgarsvæðið hafi notið góðs af
úthlutuninni langt umfram eðhleg hlutföll. Það skrítna
við þetta mál er að húsnæðismálastjórn hefur ekki birt
úthlutun sína opinberlega og gagnrýnin byggist á sögu-
sögnum og æsifréttum. Hún er þar að auki taugaveikluð
í þeim skilningi að engin málefnaleg rök liggja að baki
upphrópunum um að landsbyggðin sé afskipt í þessari
úthlutun.
Hér verður ekki farið að metast um það hverjum
beri mestur réttur. Sjálfsagt er víða þörf fyrir byggingu
félagslegra íbúða enda mundi fljótt koma upp gagnrýni
á milli dreifbýlislandshluta ef einn fær meira en aðrir.
Eða hver getur sagt til um það hvort réttlátara sé að
veita Hornafirði forgang fram yfir Patreksíjörð? Hvort
er þörfm meiri á Suðurlandi eða Norðurlandi eystra?
Hins vegar hefur verið bent á að í Reykjavík er biðlist-
inn eftir félagslegum íbúðum lengstur. Þar eru tólf um
hverja eina íbúð. Enda gefur það augaleið að í þétt-
býhnu hér syðra eru vandamálin flest og þangað leita
flestir sem þurfa á aðstoð hins opinbera að halda.
Það er heldur ekki hægt að líta einangrað á eina til-
tekna úthlutun. Ef menn vilja gagnrýna úthlutun hús-
næðismálastjórnar og skoða hana í samhengi verður
að taka lengra tímabil th athugunar. Þá verða menn
sömuleiðis að taka mið af byggðaþróun og búferlaflutn-
ingum, enda verður fólkið í landinu sjálft að fá að ráða
hvar það býr en ekki kerfið, húsnæðismálastjórn eða
valdið að ofan. Stjórnmálamenn verða að horfast í augu
við þá staðreynd.
Annars vekur þessi deila upp vangaveltur um þá
margendurteknu reynslu að úthlutun á lánum, fyrir-
greiðslu eða forréttindum hefur spillingu í för með sér.
Hvarvetna, þegar hið opinbera tekur ákvarðanir um
ívilnanir til eins um fram aðra, þegar fjármagn, íbúðir
eða forgangur er skammtaður, kahar það á mismunun
og ranglæti. Hér er verið að skipta köku sem hvergi er
nógu stór. Hér er verið að niðurgreiða íbúðarhúsnæði
fyrir ákveðinn hóp þjóðfélagsþegna. Hér er verið að
úthluta lánum á betri kjörum en gengur og gerist á hin-
um almenna markaði. Hér er verið að rífast um það
hveijir eigi að njóta fríðinda og velþóknunar fram yfir
það sem aðrir njóta.
Félagslega íbúðakerfið, verkamannabústaðir og
leiguhúsnæði á vegum sveitarfélaga er nauðsynlegt fyr-
ir það fólk sem ella stendur á götunni og þarf á aðstoð
að halda sökum efnaleysis, hjúskaparstöðu eða annarra
báginda. En þetta kerfi hefur farið úr böndum eins og
svo margt annað sem í upphafi var vel meint. Þar gæt-
ir óhófs og öfga og þess eru dæmi að verkamannabústað-
ir séu fínasti flottræfhshátturinn í viðkomandi byggðar-
lagi. Kostnaðurinn er líka eftir því og veldur oft meiri
byrðum og erfiðleikum fyrir þiggjendurna heldur en
fyrirgreiðslan sem í upphafi átti að vera th að létta
undir með húsráðendum.
Stjórnmálamenn og fulltrúar sveitarfélaga eiga að
leggja niður dehur um það hvort þetta byggðarlagið eða
hitt fái einni íbúðinni meira en önnur. Nær væri að
skoða fyrirkomulag verkamannabústaðakerfisins í
hehd sinni og koma því aftur niður á jörðina.
Ellert B. Schram
Matarskatturinn er lagður að fullu á garðyrkju- og gróðurhúsaframleiðslu.
Hvers á
grænmetið
að gjalda?
Þegar stjórnvöld tóku þá ákvörö-
un í ársbyrjun 1988, að forgöngu
þáverandi fjármálaráöherra, Jóns
Baldvins Hannibalssonar, aö leggja
söluskatt á matvæli þá átti sér stað
grundvallarbreyting í skattheimtu-
aðferðum ríkisvaldsins. Söluskatt-
ur haföi ekki verið innheimtur af
búvöru undangengin 10 ár.
Matarskatturinn hækkar
verð matvæta
Reynslan af þessari skattkerfis-
breytingu er öli hin hörmulegasta.
Matvælaverð hefur hækkað og
valdið samdrætti í sölu ýmissa af-
uröa. Kaupmáttur heimilanna hef-
ur rýrnað af þessum sökum því að
enda þótt reiknað hafl verið út að
framfærslukostnaður myndi ekki
hækka þá er fólk ekki alltaf að
kaupa sér klósett og hnífapör sem
lækkuðu í verði um sama leyti og
maturinn hækkaði.
Til að draga úr áhrifum sölu-
skattsins á matvæli var ákveðið aö
endurgreiða hann aö hluta eða öllu
af flestum tegundum matvæla. Af
nýmjólk og dilkakjöti í heilum og
hálfum skrokkum er skatturinn
endurgreiddur að fullu, á öðrum
kjöttegundum eru verðáhrif hans
ca 12-15% og á unnar kjöt- og
mjólkurvörur leggst hann af þeim
mun meiri þunga eftir því sem var-
an er unnin meira.
Af fiski er einungis innheimt um
10% skatthlutfall, þ.e. í raun er
lagður 10% skattur á fisk. Þar er
því tvöfalt skattþrep i framkvæmd.
Matarskattur á garðyrkju- og
gróðurhúsaafurðir
Á kartöflur, garðyrkju- og gróð-
urhúsaframleiðslu er matarskatt-
urinn lagöur að fullu. Hann hækk-
ar því verð þessara afuröa um 25%.
Flestum ætti að vera kunn sú um-
ræða sem hefur farið fram um verð
á kartöflum og áróður hagsmuna-
aðila og málpípa þeirra fyrir inn-
flutningi á kartöflum. í þeim áróö-
Kjallarinn
Gunnlaugur Júlíusson,
hagfræðingur
Stéttarsambands bænda
urssöng er þess gætt að minnast
aldrei á að matarskatturinn sé
lagður að fullu ofan á verö þessara
afurða. Af kartöflum eru innheimt-
ar til ríkisins um 200 milljónir
króna og af garöyrkju- og gróður-
húsaafurðum um 100 milljónir með
álagningu matarskattsins.
Það er harla undarleg pólitík að
íþyngja þessum afurðum með
skattlagningu umfram aörar teg-
undir matvæla, sérstaklega þar
sem hollustugildi þeirra er óum-
deilt, á sama tíma og sköttum var
létt af sykri. Framleiðsla þessi hef-
ur einnig mikið gildi fyrir atvinnu-
uppbyggingu á ákveðnum svæðum
landsins þar sem aðstæður eru
hagstæðar.
Ylræktarbændur, sem selja sína
uppskeru í gegnum uppboðsmark-
að, höfðu ekki möguleika á að velta
skattinum út í gegnum verðlagið. Á
síðasta ári nam verðhækkun afurð-
anna vegna matarskattsins áhka
upphæð og nam eðlilegri verð-
hækkun vegna verðbólgu. Þvi
stóðu viðkomandi bændur frammi
fyrir því að taka á sig að greiöa
skattinn að mestu leyti úr eigin
vasa eða hækka vöruna ella um ca
50% milh ára. Þetta hefur leitt af
sér að fjárhagsstaða framleiðenda
í þessari búgrein er orðin mjög al-
varleg.
Endurskoða verður skatt-
heimtuna
Það er ljóst aö með tilliti til þeirr-
ar reynslu sem fengin er af inn-
heimtu matarskattsins verður að
endurskoðaþað kerfi hið bráðasta.
Árásir á landbúnaðinn hafa marg-
faldast með tilkomu matarskatts-
ins því að nú er endurgreiðsla hans
kölluð styrkur til landbúnaðarins
af áróðursmeisturum þeirra sem
vilja flytja matvæh inn frá útlönd-
um. Matvæli hafa orðiö dýrari fyr-
ir neytendur sem þýðir minnkaða
eftirspurn og þeim er einnig stór-
lega mismunað eins og fram kemur
hér að framan. Mál er að linni.
Gunnlaugur Júlíusson
„Af kartöflum eru innheimtar til ríkis-
ins um 200 milljónir króna og af garö-
yrkju- og gróðurhúsaafurðum um 100
milljónir með álagningu matarskatts-
ins.“