Dagblaðið Vísir - DV - 29.09.1990, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 1990.
15
Við gleymum okkur stundum í
deilum um smáatriði og tökum
ekki á því sem raunverulegu máli
skiptir. Það sem skiptir máli er
velferð bama okkar og öryggi. Það
var því hryggilegt að lesa frétt DV
í gær um slys á börnum í umferð-
inni. Þar kom fram að miðað við
sama tíma í fyrra hafa slys á börn-
um í Reykjavík sexfaldast. Þetta
eru ógnvekjandi tölur og að baki
þeirra er örvænting, sorg og harm-
leikur margra fjölskyldna. Þessari
öfugþróun verður að snúa við og
mega foreldrar og aðstandendur
barna, auk yfirvalda, hvergi gefa
eftir í þeirri baráttu. Rétt er að
vekja athygli á þessu nú þegar þau
tímamót eru að allir farþegar bíla,
líka börn í aftursætum, eru skyld-
ugir samkvæmt lögum að nota bíl-
belti.
Böm í lífshættu
Bílaeign landsmanna hefur stór-
aukist á undanfórnum árum og
umferð, sérstaklega í Reykjavík og
nágrannasveitarfélögum, hefur
aukist til mikilla muna. Fjarri lagi
er að gatnakerfið hafi verið tilbúið
til þess að taka við þessari bíla-
mergð. Þrátt fyrir endurbætur á
ýmsum stöðum undanfarin misseri
er pottur víða brotinn. Margrét
Sæmundsdóttir, forskólafulltrúi í
Reykjavík, lýsir því í DV í gær að
börn á aldrinum 6 til 14 ára séu
látin bjarga sér sjálf, einsömul í
umferðinni, í allt of hættulegu
umhverfi. Aðstæðurnar séu þannig
að börnin geti ekki ráðið við þær.
„Það eru hlutir að gerast núna sem
verður að taka á,“ segir Margrét.
„Umferð hefur aukist en aðgerðir
til að sporna við slysum hafa ekki
aukist að sama skapi. Leiðir barna
til og frá skóla eru til að mynda
stórhættulegar, aðallega í eldri
hverfum," segir Margrét og bætir
við síðar: „Það er ekki hægt að
venja börn við hættur sem þau
ráða ekki við, það veröur að forða
þeim frá hættunum."
Undirgöng og öryggi
Þarna ér komið að kjarna máls-
ins. Umhverfið er orðið of hættu-
legt fjölda barna. Aðstæöur eru
misjafnar eftir hverfum og á það
jafnt við um höfuðborgina og önn-
ur sveitarfélög. Greinilegt er þó að
sums staðar er ástandið þannig að
börn eru í hættu, hvort sem þau
eru á leið í og úr skóla eða þegar
þau eru að leik.
Handstýrð umferðarljós eru víða
þar sem gangandi vegfarendur eru
á ferð, t.d. þar sem börn eru á leið
' o''
:-x- x,.

. . ':'■

................v.:
DV-mynd: GVA
slysa. Bíllinn getur verið skemmti-
legur en hann er líka hættulegur.
Bílbelti fyrir alla
Frá og með næsta mánudegi taka
ný lög gildi. Þau kveða á um að
skylt verður að nota bílbelti hvar
sem menn sitja í bílum. Farþegar
í aftursætum skulu spenna belti á
sama hátt og þeir sem sitja í fram-
sæti. Sérstaklega er kveðið á um
að böm yngri en 6 ára skuli nota
bílbelti, barnabílstól og bílpúða,
sem festur er með bílbelti, eða ann-
an viðurkenndan öryggisbúnað. Þá
verður bannað að hafa börn laus í
framsæti eða fyrir framan fram-
sæti í akstri. Algjörlega verður
bannað að halda á börnum i fram-
sæti. Þessar reglur eru mjög til
bóta og auka öryggi manna. Víst
hafa flestir sem ferðast með ung-
börn í bílum gert sér grein fyrir
öryggi barnabílstóla. Þeir hafa
bjargað mörgu barnslífinu. Eldri
börn hafa hins vegar mörg verið
laus í bílum og vita margir foreldr-
ar upp á sig skömmina í þeim efn-
um. Foreldrarnir eöa þeir full-
orðnu hafa þá setið spenntir í fram-
sætunum en börnin setið eða staðið
laus aftur í. Nú er tækifærið til
þess að breyta þessu. Fullorðnir
jafnt sem börn verða að breyta
hugsunarhætti sínum og taka upp
bílbeltanotkun, enda skylt. Það er
líka svo að sá sem hefur vanið sig
á notkun bílbeltis finnst hann laus
í bílnum og óöruggur spenni hann
sig ekki. Forráðamenn barna ættu
þvi strax í dag að venja börnin við
beltin. Það er ódýr slysavörn sem
á eftir að koma mörgum til góða.
Breytingar
til batnaðar
Umferðarráö hefur kynnt breyt-
ingarnar á bílbeltanotkuninni með
því að senda foreldrum allra barna
á landinu, átta ára og yngri, bækl-
ing u’m breytt lög. Þá er blað, sem
helgað er umferðarlagabreyting-
unni, sent öllum heimilum lands-
ins. Það hefur komið í ljós í könn-
unum Umferðarráðs að hlutfall
barna, sem höfð eru laus í framsæt-
um bíla á árunum 1986 til 1990,
hefur lækkað úr 3,5% niður fyrir
1% í ár. Enn finnast því dæmi þessa
en eiga engin að vera. Þá hefur
Umferðarráð einnig kannað hlut-
fall barna sem nota öryggisbúnaö
í aftursætum bíla. Það hlutfall hef-
ur hækkað úr 30% árið 1986 upp í
tæp 90% í ár. Það er gleðileg þróun
en enn má betur og verður væntan-
lega svo með breyttum lögum. Full-
Okkur liggur ekki lífið á
til skóla. Þau eru öryggistæki og
ágæt svo langt sem þau ná. Mörg
slys hafa þó orðið á merktuni gang-
brautum, sérstaklega þar sem ak-
reinar eru tvær. Þá er hættan sú
að gangandi vegfarandi verði fyrir
bíl sem fer fram hjá öðrum sem
stöðvað hefur við gangbraut. Það
hlýtur því að vera keppikefli yfir-
valda sveitarfélaga að sjá til þess
að börn á leið í skóla, eða á aðra
þá staði sem þau sækja,-þurfi ekki
að fara yfir stórar umferðaræðar.
Undirgöng undir slíkar götur eru á
nokkrum stöðum en þurfa að vera
miklu víðar. Það er íjárfesting sem
borgar sig. Foreldrar, sem vita af
börnum sínum á leiö til skóla á
hættulegum stöðum, lifa í sífelld-
um kvíða um að eitthvað komi fyr-
ir.
Planfyrirskólabíla
Skólabílar flytja börn á milli
hverfa og getur sá háttur reynst
ágætlega. Þær kröfur verður þó að
gera að börnin séu ekki í hættu,
hvorki þegar þau fara í bílana né
þegar þau fara úr þeim þegar í skól-
ann er komiö. Nýlegt dæmi var
sýnt um þaö í sjónvarpi að börn eru
í hættu þegar þau fara úr skólabíl
við Foldaskóla, nýjasta skóla
Reykjavíkur. Þar er aðstaða nánast
engin fyrir skólabílana. Börnin
verða aö fara úr bílnum á mestu
umferðaræðinni þar sem þunga-
flutningar fara fram, auk smábíla-
umferðar. Að vísu var lofað bót á
þessu en slíkir hlutir eiga að vera
í lagi áður en skóli hefst. Skóla-
stjóri hafði og orð á því að æskilegt
væri að beina þungaflutningum
steypu- og vörubíla frá skólanum
og skal undir það tekið.
Háskaakstur
ínálægðbarna
Þá má ekki gleyma þætti öku-
manna. Hraðakstur og glanna-
skapur á götum borgarinnar er ei-
líft vandamál. Þaö að aka fram hjá
skólum og á íbúðagötum á ofsa-
hraða er vítavert hættuspil og ber
að taka hart á slíku til að koma í
veg fyrir það, Ökumenn sjást oft
slá hressilega í bíla sína í þröngum
götum úthverfanna þar sem öruggt
má telja að börn séu að leik. Hugs-
unarháttur slíkra ökumanna er
óskiljanlegur því að enginn vill
verða fyrir þeirri ógæfu að slasa
eða limlesta annan mann, jafnvel
lítið barn. Oft á tíðum eru það ung-
ir ökumenn sem aka svo gáleysis-
LaugardagspistiH
Jónas Haraldsson
lega. Þeim finnst jafnvel að þeim
séu allir vegir færir með nýfengin
réttindi til aksturs. Svo er þó ekki,
enda sanna dæmin það að ungir
ökumenn lenda oftar í óhöppum en
þeir sem eldri eru. Það er þó ekki
hægt að skella allri skuld á þá ungu
og alls ekki alhæft. Margir ungir
ökumenn eru til sóma og aka með
fullri gát. Sama er að segja um þá
eldri. Þar eru fráleitt allir að vanda
sig. Svartir sauðir eru líka í þeirra
hópi.
Markmið
ökukennslu
Þetta leiðir hugann að öku-
kennslu hér á landi. Margir efast
um að hún sé nógu markviss. Ungt
fólk fer í nokkra ökutíma og stuttan
ökuskóla og verður svo að spjara
sig. Læri menn að sumarlagi vita
þeir ekkert hvernig bregðast á við
í hálku og snjó. Fæstir hafa reynslu
af akstri á malarvegum. Þetta á
tvímælalaust aö kenna ökunemum
og skapa réttar aðstæður. Hálku-
akstur er hægt að kenna að sumar-
lagi með réttum búnaði og malar-
vegir eru auðfundnir víðast hvar á
landinu ef farið er út fyrir bæjar-
mörk.
Ungu fólki, sem er að læra á bíl,
á að sýna afleiðingar umferðar-
orðnir farþegar í framsætum bíla
mega hins vegar taka sig á því sam-
kvæmt könnun Umferðarráðs hef-
ur þeim sem nota öryggisbelti
fækkað svolítið hlutfallslega frá
árinu 1988 og eru nú innan við 90
prósent. Beltanotkun fullorðinna
farþega í aftursætum bíla hefur
hins vegar aukist jafnt og þétt, eða
frá nánast enginni notkun árið 1986
og upp fyrir 60 prósent nú. Betur
má þó ef duga skal.
Ógnvekjandi tölur
Látum okkur vítin til varnaðar
verða. í ágúst og september slösuð-
ust 26 börn á aldrinum 6 til 14 ára
í umferðinni í Reykjavík. Af þess-
um barnahópi lést eitt og fimm eru
alvarlega slösuð. Þessar tölur eiga
aðeins við gangandi vegfarendur,
ekki börn í bílum. Slysin hafa orðið
við biðstöðvar strætisvagna og við
stórmarkaði, auk annarra hættu-
legra staða á götunum. Þetta er
tollur sem við viljum ekki og getum
ekki greitt. Engin leið er að setja
sig í spor barnanna, sem í þessu
lenda, og aðstandenda þeirra. En
barnanna vegna eigum við öll að
sameinast og gera betur. Bætum
aðstæöur, förum hægar og hugs-
um. Okkur liggur ekki hfið á.