Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.1991, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 27. MARS 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJOLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT 8. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð I lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Óhugnanlegt ofbeldi
Stöðugt berast ógnvænlegar fréttir af hvers konar
ofbeldi á götum höfuðborgarinnar. Einkum að nætur-
lagi. Áflog og barsmíðar færast í vöxt og áverkarnir
verða æ alvarlegri. En hér er ekki eingöngu um átök
að ræða sem tengjast áfengi og óreglu heldur eru þessar
líkamsárásir í vaxandi mæli sprottnar af öðrum hvöt-
um. Stundum eru það vísvitandi misþyrmingar, stund-
um rán skipulagðra árásarhópa og stundum aðför að
bráðókunnugu fólki til þess eins að svala einhverjum
ofstopa og ofbeldi sem virðist vera að grafa um sig.
Skýrslur lögreglu bera það með sér að ákærur um
líkamsárásir hafi slegið öll met. Það sem af er árinu
hafa 132 líkamsmeiðingamál verið kærð í Reykjavík. í
marsmánuði einum er talan komin í fjörutíu líkams-
meiðingar og eru þá ekki meðtalin öll þau tilfelli sem
ekki koma til kasta lögreglunnar. Slysavarðstofan hefur
skrá um slík tilvik og sjónarvottar hafa orðið vitni að
átökum og barsmíðum sem ekki eru færðar neins stað-
ar á skrá eða skýrslur. Ástandið er orðið með þeim
hætti að saklausu fólki er vart óhætt úti á götum eða í
miðborginni að næturlagi ef það er eitt á ferli.
Þess er skemmst að minnast þegar ungur maður varð
fyrir árás á Skólavörðustígnum og lét lífið af þeim sök-
um þar sem hann var skilinn eftir meðvitundarlaus i
blóði sínu. Unglingsbörn áttu þar hlut að máli. Tilgang-
urinn var að ræna unga manninn og tilræðismaðurinn
var sérstaklega búinn út til misþyrminga. Það var tilvilj-
un hver varð fórnarlambið en það var engin tilviljun
að árásin var gerð. Hún var framkvæmd af ráðnum hug.
íslendingar hafa talið sér trú um að Reykjavík væri
friðsöm borg og örugg. Hér hafa menn getað um frjálst
höfuð strokið og ekki þurft að óttast um líf sitt þótt
þeir færu fótgangandi um borgina að næturlagi. Nú virð-
ist vera að renna upp óöld sem er í líkingu við það sem
þekkist í stórborgum erlendis. Ekki er það gæfuleg þró-
un.
Lögreglan heldur því fram að enda þótt slagsmálum
og misþyrmingum fjölgi utan við skemmtistaði og á
götum úti sé það enn svo að langflestar líkamsmeiðing-
ar eigi sér stað innandyra í tengslum við „gleðskap“ í
heimahúsum. Þar er áfengi haft um hönd og yfirleitt
virðist ölvun færast í vöxt og eiga þátt í flestum líkams-
meiðingum.
Það kom fram á athyglisverðri ráðstefnu á vegum
Læknafélags Reykjavíkur um helgina að ótrúlega stór
hópur barna kviði fyrir helgum og hátíðum. Hvers
vegna? Vegna þess að þá sitja börnin undir víndrykkju
og óreglu foreldra sem láta ölvun sína bitna á börnunum
með líkamlegum eða andlegum misþyrmingum. í stað
þess að hlakka til helgarinnar og samneytisins við fjöl-
skylduna á páskum og helgum dögum búa fjölmörg
börn við angist og kvíða og óbærilegar kvalir af völdum
ofstopans í fullorðna fólkinu.
Þetta er ömurleg mynd af næturlífi og heimilishaldi
hjá þjóð sem telur sig siðaða, kristna og friðsama. Við
þurfum-kannski að lesa lögregluskýrslur, horfast í augu
við alvöruna og afleiðingarnar til að átta okkur á ástand-
inu; til að breyta um hegðan. Spyr sá sem ekki veit.
Hitt er ljóst að það er lítill menningarbragur yfir sam-
félagi þar sem drykkjumenningin ræður ríkjum. Hvort
sem hún er utanhúss eða innandyra.
Ellert B. Schram
í aðdraganda kosninga er eðlilegt
og sjálfsagt að umræðan almennt
um skattamál verði áleitnari og
fyrirferðarmeiri en annars. Nýver-
ið hefur ílskverkafólk vakið verð-
uga athygli á sínum kjörum enn
einu sinni og nú hafa skattamálin
verið þar á oddi efst.
Byggð á jöfnum rétti
Það er að vonum að fólk sem dag-
langt og stundum náttlangt stritar
í undirstöðugreinum þjóðarbúsins
vilji vekja athygli á umbun sam-
félagsins til þess fyrir þá mikilvæg-
u vinnu er það innir af hendi. Það
er þá líka vert fyrir sama fólk að
huga að því hverjir hafa staðið í
vegi fyrir ákveðinni, sjálfsagðri
jöfnun innan skattakerflsins með
hærra skattþrepi á hærri tekjur og
eðlilegri skattlagningu ijármagns-
gróðans. Þar er sá þröskuldur sem
veldur mestu um að ekki er unnt
að hækka skattleysismörk og gera
lágtekjufólki léttara fyrir.
„Samfélagsleg velferðarþjónusta okkar kemur öllum til góða.“
Að skattyrðast
um skattamál
Það er líka vert fyrir okkur öll
aö gjalda verulegan varhug við
gylliboðum frjálshyggjuliðsins um
lægri skatta í ljósi andstöðu þess
við aö skattleggja þá meir sem bet-
ur mega við skattheimtunni, svo
og hugmyndum þess liðs um sam-
drátt í samneyslu okkar og allt yfir
í einkavæðingu hinna mikilvæg-
ustu þátta hennar. Samfélagsleg
velferðarþjónusta okkar kemur
öllum til góða því hún er á jöfnum
rétti okkar allra byggð en auðvitað
yrðu hinir tekjulægstu harðast úti
ef þessi þjónusta væri ekki sú sem
hún er í dag.
Skattaumræðan hjá okkur má
aldrei fara niöur á það lága plan
að skattpeningar okkar fari í óráðs-
íu og einskis verða eyðslu þegar
við höfum lýsandi tölur úr fjárlög-
um hvers árs þar sem trygginga-
bætur, félagsleg þjónusta, heilsu-
gæslan okkar öll, menntakerfið og
margs konar þjónusta önnur, sem
enginn vill vera án, eru meginhluti
þeirra útgjalda sem við erum að
ijármagna sameiginlega og jafna
um leið aðstöðu alla - öllum til
handa. Nema við fórum þá bara
leið frjálshyggjunnar, sem stærsti
flokkur þjóðarinnar virðist nú ætla
óhikaö að feta, að þjónustan sé að-
eins fyrir þá sem geta greitt hana
fullu verði, sé í raun aðeins fyrir
þá efnameiri.
Ekki afskræmingu
En þjóðin mín vill ekki þá af-
skræmingu alls þess sem réttinda-
barátta fólksins um áratugi hefur
öll beinst að. Það hygg ég mig vita
með vissu. Þess vegna verður að
fara að með fullri gát, þegar fjarg-
viðrast er yfir skattafári og það oft
mest af þeim, sem gera mestar og
ótviræðastar kröfur til samfélags-
ins um gögn og gæði og heimta jafn-
vel enn meira en þó er í dag og sem
þá myndi óhjákvæmilega kosta
aukna skattheimtu.
En staðreyndin er þó alveg ótví-
ræð að leita þarf leiða til þess að
jafna skattbyrðinni á fólk með þeim
eina hætti sem unnt er að leggja
meira á hin margfrægu breiöu bök,
en draga um leið úr skattbyrðinni
á hið stritandi erfiðisfólk, sem rétt
hefur laun til þurfta. Málið er svo
einfalt að ef skattalækkunarhjal-
inu fylgja ekki ákveðnar tillögur
um aukna hlutdeild hinna betur
megandi í samneyslunni, sann-
gjarna en ótvírætt aukna, þá á ekki
og má ekki taka mark á slíkum
gylliboöum af því að þau eru út í
bláinn nema eins og áður er sagt
það sé meiningin að breyta sam-
félagsgerð þess jafnaðar, sem lág-
launafólk má allra síst við að verði
KjaHarinn
Helgi Seljan
félagsmálafulltrúi ÖBÍ
eigi að koma svo beint til skatttöku
sem raun er á í dag ef viðkomandi
nær á annað borð svo langt að fá á
sig skatt. Þetta eru heimildarupp-
bætur og bensínpeningar. Hvort
tveggja er nefnilega beinlínis þann-
ig hugsað að mæta eigi viðbótarút-
gjöldum öryrkjanna, útgjöldum
sem við hin, sem heilbrigð köll-
umst, þurfum ekki almennt að hafa
áhyggjur af. Hvoru tveggja ætti
þannig ótvírætt að vera utan skatt-
töku eða a.m.k. innan mjög
þröngra marka. Þetta baráttumál
okkar hefur ekki fengið þær við-
tökur, sem vert væri og sanngjarnt
væri að allra dómi. Einhver undar-
leg skattatæknileg atriði, ásamt
með lagatilvísunum, koma í veg
fyrir þá leiðréttingu, sem öllum
væri sómi að.
„... heimildaruppbæturogbensínpen-
ingar. - Hvort tveggja er nefnilega bein-
línis þannig hugsað að mæta eigi við-
bótarútgjöldum öryrkjanna, útgjöldum
sem við hin, sem heilbrigð köllumst,
þurfum ekki almennt að hafa áhyggjur
af.“
gert.
Til að fyrirbyggja allan misskiln-
ing má ég til með að ítreka enn einu
sinni það sjónarmið mitt, að vissu-
lega má spara og veita aðhald hjá
því opinbera, en aðeins að benda á
það um leið að það eru og veröa
aldrei annað en fáein brotabrot
þeirra megintalna sem mestu máli
skipta. En jafnsjálfsagt er aö hið
opinbera sói ekki og eyði í óráðsíu
og hreina endileysu.
En skattamálaumræða kemur
víða við. Á eigin starfsvettvangi nú
koma þessi mál æði oft upp á borð
og af eðlilegum ástæðum. Nú er það
svo að mikill hluti tryggingaþega
þarf ekki að hafa miklar áhyggjur
af skattamálum, bætur þeirra eru
einfaldlega of lágar til þess að
nokkur hætta sé á aö þetta fólk
reki sig upp í skattaþakið. En það
gerist vissulega hjá þeim sem hafa
sæmilegan lífeyrissjóð að leita til
eða einhverjar atvinnutekjur.
Ótvírætt utan skatttöku
Ekki skal um þaö deilt að megin-
hluti tryggingabóta jafngildir
venjulegum launagreiðslum og
engin ástæöa til annarrar með-
höndlunar en önnur laun fá hvað
skatttöku varðar. En það eru þó
þær bætur til, sem margir njóta og
mörgum bjarga til sjálfsþurftar,
sem vægast sagt er vafasamt að
Vonbrigði okkar með viðtökur
eru mikil og þeim skal hvergi leynt,
einkum af því að þetta er máski,
þegar betur er að gáð, aðeins
spurning um eitthvert brotabrot
heildarskattheimtunnar og við
værum fyllilega reiöubúin að
skipta á sléttu við hið opinbera (ríki
og sveitarfélög - sveitarfélög ekki
síður) á þessari óréttmætu skatt-
heimtu og auknum sparnaði sömu
aðila á óþarfa liðum. (Þetta eru sem
sé engar ráöhúsupphæðir).
Komandi kosningar leiða af sér
einhverjar breytingar utan efa og
ekki skal hér í það spáð frekar,
hversu heillaríkar þær kunna að
verða. En verði frjálshyggjudraug
gróðahyggjunnar áfram haldiö ut-
an við sem mest má verða, þá verða
vonandi allir flokkar tilbúnir að
taka á þessu brýna máli öryrkj-
anna og leiða það til lykta á ein-
hvern eðlilegan og sanngjarnan
máta.
En umfram allt held ég þó að ör-
yrkjar sjálfir þurfi að vera óþreyt-
andi að koma sjónarmiðum sínum
á framfæri og kosningar eru m.a.
til aö krefja menn andsvara við
áleitnum þjóðfélagsmarkmiðum.
Það verður vonandi gert nú og
virkileiki framtíðar felst svo vænt-
anlega í leiðrétting þessa augljósa
ranglætis. Þá yrði ekki til einskis
barist. Helgi Seljan