Dagblaðið Vísir - DV - 15.04.1991, Blaðsíða 16

16
MÁNUDAGUR 15. APRÍL 1991.
BARATTUMAL
ALÞÝÐU-
BANDALAGSINS
1991
# Hækkun skattleysismarka
5 Óbreytt heildarskattbyrði
# Hækkun barnabóta
# Húsaleigubætur
# Hátekjuskattur
# Skattlagning fjármagnstekna
# Hallalaus ríkisbúskapur
# Aukinn hagvöxtur
Kaupmáttaraukning hjá launafólki
# Samfelldur skóladagur
# Lenging skólatíma
# Skólamáltíðir
# Umboðsmaður barna
# Réttaröryggi barna
# Úrbætur fyrir fötluð börn
# Dagvistun fyrir öll börn
# Stöðvun gróður- og jarðvegseyðingar
# Umhverfismat við allar framkvæmdir
# Alþjóðlegur umhverfissáttmáli
# Atvinna handa fötluðum
# Endurþjálfun í atvinnulífinu
# Fjárútvegun til félagsþjónustu
# 1000 félagslegar íbúðir á ári
# Menningarsjóður til stórverkefna
# Tvöföldun framlaga til vísinda
# Samgöngubylting í þágu byggðanna
# Allur fiskur á innlendan markað
# Alþjóðlegur fjarskiptamarkaður fyrir fisk
# ísland í Evrópu, utan EB
# Ný öryggis- og friðarstefna
Kjósum áfram árangur
ALÞÝÐUBAN DALAGIÐ
Flokkur sem getur - fólk sem þorir I
Reynsluheim-
ur kvenna-
listakvenna
Frá örófi alda hafa mestu hugs-
uðir mannkyns velt fyrir sér hlut-
verki siðferðis í lífi manna. Uppi
hafa verið ýmsar kenningar. Þann-
ig lagði Karl Marx áherslu á að sið-
ferði væri kúgunartæki hinna
sterku, ráðandi stétta, sem höfðu
völd til þess að ákvarða lög og regl-
ur samfélagsins. Samkvæmt kenn-
ingu Marx beittu hin sterku, ráð-
andi öfl siðferðinu fyrir sig til að
halda hinum undirokuðu niðri og
sætta þá við hlutskipti sitt. Þar fór
fremst í flokki hugmyndin um guð.
Meö því að innræta almenningi
trúna á guð tókst hinum ráðandi
öflum að beina sjónum almennings
frá þeim ömurlegu aðstæðum sem
hann liíði við, til allsnægta handan
heimsins, þar sem hinir. undirok-
uðu mundu fá réttlát laun fyrir
hlýðni sína og auðmýkt. Af þessari
kenningu spratt hin fræga fullyrð-
ing Marx að trúin væri ópíum
fólksins.
Margir hafa þó verið Marx ósam-
mála. Þannig velti heimspekingur-
inn Platón því fyrir sér hvort sið-
ferðið væri ekki leið hins auma,
veikburða meirihluta, til að temja
hinn fámenna hóp sterkra sjáíf-
stæðra einstaklinga. Samkvæmt
þessari kenningu er hlutverk sið-
feröisins að koma í veg fyrir að
hinir sterku níðist á hinum veiku.
Nietzche tók í sama streng þegar
hann gerði greinarmun á sam-
tryggingarsiðfræði hins fjölmenna
hóps veikgeðja hjarðmenna, og
herrasiðfræði hinna sterku, sjálf-
stæðu einstaklinga.
Hugarfar ráðandi og
undirokaðra afla
Nú er það eitt helsta einkenni
heimspekinga að þeir taka oft of
stórt upp í sig. Því ættu menn ekki
að kyngja neinu þessara viðhorfa
gagnrýnislaust. Engu að síður felst
þaö sannleikskorn í ofannefndum
kenningum að töluverður munur
virðist vera á hugarfari þeirra sem
meö völdin fara og hugarfari hinna
undirokuöu. Þetta kemur einna
skýrast fram þegar þjóöir eru að
berjast fyrir sjálfstæði sínu. Þá rík-
ir jafnan mikil samstaða, eining og
bræðralag hjá hinni undirokuðu
þjóð, og samkennd þessari er stillt
upp sem andstæðu við stjómsemi
og hörku hinna sterku, ráðandi
afla. Samkennd þessi ríkir þó ein-
ungis þangað til sjálfstæðinu hefur
verið náð. Þá hefst lífsbaráttan á
nýjan leik. Sem dæmi um þetta má
nefna þá einingu sem ríkti í full-
veldisbaráttu íslendinga fyrir 1918
og hins vegar það ástand sem nú
ríkir í íslensku þjóðlífi.
Nú kynnu menn að ætla að eng-
um dytti í hug að kalla hugarfar
hinna kúguðu hópa eðlislæga eig-
inleika.
Svo er þó ekki. Hér á landi hefur
oröið til öflugt stjómmálafl sem
nefni sig Kvennalista. Flokkur
þessi hefur gefið íslenskri kvenþjóð
hugarfar hinna undirokuðu í
vöggugjöf. Kvennalistinn hefur ít-
rekað hamrað á því að kvenþjóðin,
sem vissulega hefur verið kúguð
um aldir alda, eigi sér sitt sérstaka
hugarfar og gildismat, sem sé eðlis-
lega ólíkt hugarfari karla. Þannig
heldur Kvennalistinn fram sér-
stökum „reynsluheimi kvenna"
sem hann leggur til grundvallar
Kjallarinn
Guðmundur Tómas
Árnason
stundar nám í Háskóla íslands
sérstöku kvenlegu gildismati, og
sérstakri stjórnmálastefnu
kvenna. „Reynsluheimi kvenna“
er síöan stillt upp sem andstæðu
við „heim karla“, þar sem stjórn-
semi, harka og samkeppni ku vera
allsráðandi. Konur, sem voga sér
inn í „heim karla“ og ná þar áhrif-
um, em síðan kallaðar karlkonur
og jafnvel svikarar við kveneðh
sitt.
Söguleg rök
Dómur mannkynssögunnar er
ótvíræður í þessu máh. Hann sýnir
að þegar konur hafa komist th
valda og áhrifa hefur „reynslu-
heimur kvenna“ fokið út í veður
og vind. í þessu sambandi þarf ekki
annað en að nefna nöfn eins og
Margaret Thatcher, Indira Gandhi
og Hallgerður langbrók. Um leið
og konur þessar komust í valdaað-
stöðu sýndu þær á sér klærnar svo
um munaöi og sönnuðu að konur
þurfa ekki að vera neinir eftirbátar
karlmanna hvaö stjórnsemi og
hörku varðar. En nú er sem ég
heyri raddir kvennalistakvenna
andmæla þessu hástöfum. Þær
segja að vegna hins harða heims
karlasamfélagsins hafi ofannefnd-
ar konur ekki átt annarra kosta
völ. Aumingja Thatcher og greyið
langbrókin hafi neyðst til að afsala
sér kveneðli sínu því það var eina
leiðin til þess að hafa áhrif á þessa
durta. Til að útkljá deilu þessa
væri kannski vænlegast að líta til
þeirra samfélaga þar sem jafnrétt-
isbarátta kvenna hefur skilað meiri
árangri en hérlendis. Tökum til
dæmis Noreg og Svíþjóð, þar sem
kvenfólk situr í náerri því helmingi
þingsæta. Þar á bæ hlæja þing-
konur að tilburðum kvennalista-
kvenna við aö reisa sérstaka
„kvennapólitíska afstööu“ á sér-
stökum „reynsluheimi kvenna“.
Konum í þessum löndum hefur
enda tekist ágætlega að koma sér
áfram innan stjórnmálaflokkanna.
í flokkum þessum hafa þær mikil
áhrif, en áhrifum þessum hafa þær
náð með því að starfa við hlið karl-
manna á jafnræðisgrundvelli en
ekki sem fulltrúar fyrir sérstakt
kynjasiðferði. Þannig væri fráleitt
að halda því fram að Gro Harlem
Brundtland, forsætisráðherra Nor-
egs, teldi sig vera fulltrúa sérstaks
„reynsluheims kvenna", í andsöðu
við „heim karla“. Konur í þessum
löndum hafa sýnt fram á í hveiju
tímaskekkja Kvennalistans felst,
nefnilega að flokkurinn reynir að
innleiða stéttarvitund kvenna ein-
mitt þegar konur eru að detta út
úr sögunni sem sérstök stétt.
Minnimáttarkennd
Kvennalistans
Eitt er það öðru fremur sem
kvennalistakonur stæra sig af en
það er aö barátta þeirra hafi haft
jákvæð áhrif á jafnréttisbaráttu
kvenna. Það þarf þó alls ekki að
vera. Jafnréttisbaráttan var komin
á gott skrið löngu fyrir stofnun
Kvennalistans. Enginn getur sagt
til um hvar konur væru staddar í
dag ef orkunni, sem farið hefur í
baráttu Kvennalistans, hefði verið
beint í aðra farvegi. Kvennalistinn
hefur líka haft neikvæð áhrif. Með
því að troða upp á konur þeim
kynstimph að þær séu siðferðilega
og eðhslega ólíkar karlmönnum
hefur Kvennalistinn gert íslensk-
um konum erfiðara fyrir að líta á
sig sem jafnoka karlmannsins. Með
því að stilla karlmanninum og
heimi hans upp sem framandi fyr-
irbærum hefur flokkurinn einnig
gert konum erfiðara fyrir með að
vinna með karlmönnum að sam-
eiginlegum hagsmunum. Þetta sést
einna best á þeim samskiptaörðug-
leikum, sem flokkurinn hefur lent
í, í íslensku stjómmálalífi.
„Reynsluheimur kvenna" er vissu-
lega til staðar hjá sumum konum.
Og vissulega hafa konur, þegar á
heildina er htið, önnur viðhorf en
karlmenn. En „reynsluheimur
kvenna" er ekki meöfæddur. í
rauninni er hann ekki annaö en
samnefnari fyrir minnimáttar-
kennd þrælsins, þar sem hann
stendur andspænis sterkum hús-
bónda sínum, eða með öðrum orð-
um, minnimáttarkennd kvenna
gagnvart karlmanninum. Meðan
minnimáttarkennd þessi er til stað-
ar, og á meðan öflug stjórnmála-
samtök kvenna ýta undir hana
mun framvinda jafnréttismála á
íslandi ganga fyrir sig með hraða
skjaldbökunnar.
Hugmyndafræöi sína reisir
Kvennahstinn á sandi. Öh þekkjum
við örlög þess sem reist er á sandi.
Þegar flóðið kemur sópar það því
með sér og kaffærir í öldunum.
Guðmundur Tómas Árnason
„Hér á landi hefur orðið til öflugt
stjórnmálafl sem nefnir sig Kvenna-
lista. Flokkur þessi hefur gefið ís-
lenskri kvenþjóð hugarfar hinna und-
irokuðu í vöggugjöf.“