Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.1994, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 22. MARS 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvaemdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 1.80 kr. m/vsk.
Umsókn um ESB-aðild
Það voru mikil mistök hjá landsfeðrum okkar, að ekki
var í fullri alvöru farið að skoða möguleikana á aðild að
Evrópusambandinu, ESB, strax fyrir um tveimur árum.
Nú höfum við misst af strætisvagninum, að minnsta
kosti að sinni. Fríverzlunarbandalagið EFTA er að leys-
ast upp. Nú stefnir í, að íslendingar verði þar einir eftir,
aðrar þjóðir bandalagsins gerist aðilar að ESB.
Við urðum aðilar að Evrópska efnahagssvæðinu, EES,
sem Evrópusambandið og EFTA-ríki standa að, en hætt
er við, að þeir samningar stoði okkur lítið, ef við verðum
þar einir eftir af EFTA-ríkjunum. EES-samningamir
verða að vísu til áfram, að minnsta kosti um skeið. Þeim
verður að segja upp með 12 mánaða fyrirvara. En við
munum auðvitað mega okkar lítils í EES gagnvart þeim
stóru í ESB. Augljóst er, að íslendingar verða að hyggja
að annars konar bandalagi. Alþingi ályktaði í maí, að
við yrðum að taka upp viðræður við ESB, ef svo færi sem
horfir, að hin EFTA-ríkin gengju í ESB. Munu EES-
samningamir duga okkur? Svarið er nei.
Að vísu em eftir þjóðaratkvæðagreiðslur í þeim
EFTA-ríkjum, sem hyggjast ganga í Evrópusambandið.
En fari svo, að aðild verði alls staðar samþykkt, mun
einangrun blasa við okkur. Þá sést, hversu misráðið var
að hefja ekki athugun á aðild okkar að ESB og hætta að
hta á hana sem „tabú“. í samningaviðræðunum við Evr-
ópubandalagið gekk EFTA-ríkjunum, einkum Norð-
mönnum, betur en búizt var við að óreyndu. Líkur eru
til þess, að við gætum átt kost á aðild með betri skilmál-
um en flestir hér á landi hefðu tahð. Því verður að vinda
bráðan bug að skoðun á aðild að Evrópusambandinu og
finna út kosti hennar og galla. Fróðustu menn telja, að
við getum úr því sem komið er ekki haft möguleika á
aðild fyrr en eftir 1996. í því felast ýmsar hættur. Evrópu-
sambandið hefur ekki haft áhuga á aðild smáríkja, svo
sem Möltu og Kýpur. Aðild okkar kynni að verða útilok-
uð, verði okkur spyrt saman við slík ríki. Hins vegar
hefðum við átt góða möguleika, hefði athugunin verið
gerð fyrr.
Líkur eru til þess, að aðild að Evrópusambandinu sé
okkar hagur. Hlutlaus athugun muni leiða það í ljós.
Almenningur hér á landi er á undan landsfeðrunum í
þessu, eins og svo mörgu öðru. Skoðanakönnun DV í
síðustu viku leiddi 1 ljós, að lítils háttar meirihluti lands-
manna er orðinn því fylgjandi, að ísland sæki um aðild
að Evrópusambandinu. í því felst mikil breyting. í skoð-
anakönnun DV nú reyndust 32,5 prósent vera fylgjandi
aðild en 30,7 prósent andvíg. Oákveðin voru 34,8 pró-
sent, og er ekki við öðru að búast.
Staðan hefur þó gjörbreytzt frá því að DV gerði sams
konar skoðanakönnun í apríl 1992. Þá voru aðeins 15,7
prósent fylgjandi aðild, en 48,3 prósent voru andvíg og
36 prósent óákveðin. í könnuninni núna kemur í ljós,
að meirihluti stuðningsmanna núverandi stjómarflokka
er fylgjandi umsókn um ESB-aðild.
Að þessu skoðuðu verður ekki öðm trúað en að ríkis-
stjómin muni úr því sem komið er ekki draga lappimar
í málinu. Þegar í stað verði rækilega kannað með hvaða
kjömm við gætum orðið aðilar að ESB.
Miðað við reynslu Norðmanna í síðustu viku megum
við ekki óttast að stíga þetta skref. Minnumst þess, að
hér á landi þarf að skapa yfir tuttugu þúsund ný störf
fram til aldamóta. Til þess að það takist, þurfum við fram-
sýni. Meirihluti þjóðarinnar vísar veginn.
Haukur Helgason
„Tollalækkanir á fiski i kjölfar EES-samningsins hafa að sjálfsögðu skilað sér þótt byggt sé á stuttum reynslu-
tíma.“
Einangrunarsótt
Páls á Höllustöðum
Páll Pétursson alþingismaður fer
oífari í kjallaragrein í DV15. mars.
Hann heggur til beggja handa
vegna væntanlegrar, faglegrar út-
tektar á kostum og göllum aðildar
að Evrópusambandinu. Hann væn-
ir hagfræðinga Háskólans um hlut-
drægni, segir þingmenn og ráð-
herra, sem styðja slíka úttekt,
rugla, fullyrðir að SKÁÍS noti leið-
andi spurningar í könnun á við-
horfum landsmanna til aðildar,
gefur sér að aðildarumsókn tákni
inngöngu, segir öll rök mæla á
móti aðild og klykkir síðan út með
dæmalausri fullyrðingu um aö
tollalækkanir á fiski vegna EES-
samningsins hafi ekki skilað sér til
íslendinga.
Greinin hittir hann sjálfan verst
fyrir. Ef Páll hefði verið uppi þegar
barist var fyrir fríhöndlun 1776,
sem seinna leiddi til frjálsrar versl-
unar árið 1855, og einhverju ráðið
væru Danir ennþá með einokun á
íslenskri verslun og múrar allt í
kringum landið eins og tíðkaðist
um Austur-Þýskaland.
Fagleg umræða
óhjákvæmileg
Ef Noregur, Svíþjóð, Finnland og
Austurríki ganga í Evrópusam-
bandið liggur beint við að EES-
samningurinn breytist í tvíhhða
samning. Annaö er ekki raunhæft.
Þess konar formbreyting breytir
htlu um réttindi og skyldur sem í
honum felast, ef niðurlagning
stofnana er undanskilin. Við mun-
um áfram níóta tollfríðinda og
frelsin fjögur munu halda gildi
sínu. Jafnframt mun landbúnaöur
vera áfram að mestu undanskilinn
samningnum. Einnig mun það
gilda áfram að öll ný lög og reglu-
gerðir, sem samþykkt eru af Evr-
ópusambandinu og snerta svið
EES-samningsins, þarf að innleiða
hér á landi, annaö vinnur gegn
samningnum.
Viö það að breyta samningnum í
tvíhliða samning er ekki við því að
búast að eins mikið samráð verði
haft við íslendinga miðað við ef
KjaUariim
Jóhann Þorvarðarson
hagfræðingur
Verslunarráðs íslands
önnur EFTA-lönd ganga ekki í
sambandið. Því kemur sú staða lík-
lega upp aö við erum enn verr sett
hvað áhrif á framgang mála innan
svæöisins varðar.
Af þessum sökum er óhjákvæmi-
legt annað en að meta kostina og
gallana fyrir ísland að ganga í sam-
bandið. Einn af kostunum er að
fullveldi okkar verður meira með
aðild á meðan samningur er í gildi.
Ef fagleg umræða og úttekt leiðir
hins vegar til þess að best sé fyrir
íslendinga að standa fyrir utan allt
saman er alltaf hægt að segja samn-
ingnum upp, en það er harla ólík-
legt. Þjóðir, fyrirtæki og einstakl-
ingar þurfa sífellt að skoða stöðu
sína í samfélagi þjóðanna.
Við lifum ekki í tómarúmi. Breyt-
ingar á aöstæðum kalla á endurmat
á stöðu okkar. Með aðild annarra
EFTA-ríkja að sambandinu, breyt-
ast aðstæður okkar, sem kallar á
endurmat, sem aftur kallar á fag-
lega umræðu. Það versta sem gæti
komið fyrir okkur er að einangrun-
arsóttin breiðist út.
Tollalækkanir á fiski
hafa skilað sér
Tollalækkanir á fiski í kjölfar
EES-samningsins hafa aö sjálf-
sögðu skilað sér þótt byggt sé á
stuttum reynslutíma. Tollalækk-
unin hefur skilað sér í aukinni
samkeppnishæfni í verði. Við get-
um boðið lægra verð á sama tíma
og framboð á fiski hefur aukist það
sem af er árinu. Nóg er að velta
vöngum yfir því hver samkeppnis-
staða okkar væri ef íslenskir fisk-
útflytjendur yrðu að sæta sömu
tollum og áður en helstu sam-
keppnisaðilarnir ekki.
Jafnframt verður að taka með í
reikninginn að fiskur keppir við
kjöt sem er mun ódýrara en fiskur
þar sem undirritaður þekkir til í
Evrópu. í framtíðinni, þegar mark-
aðsaðstæður breytast, þ.e. framboð
og eftirspurn á fiski og kjöti, mun
hærra verð skila sér til íslendinga
í auknum tekjum.
Allar fullyrðingar Páls um að
tollalækkanir hafi ekki skilað sér
sýnir annað tveggja, að hann gerir
sér ekki grein fyrir samhengi hlut-
anna í frjálsum markaðsviðskipt-
um eða að hann vísvitandi fer með
rangt mál til að breiða út einangr-
unarsóttina.
Jóhann Þorvarðarson
„Við það að breyta samningnum í tví-
hliða samning er ekki við því að búast
að eins mikið samráð verði haft við
íslendinga miðað við ef önnur EFTA-
lönd ganga ekki í sambandið.“
Skodamr annarra
Leiðarvísir stjórnmálanna
„Stjómmálaflokkar og póhtíkusar em hættir að
marka stefnu og veita forystu. Niðurstööur skoðana-
kannana eru sá leiðarvísir sem þeir fylgja.... Þegar
flokkakerfið, sem nú gengur í gegnum erfitt breyt-
ingaskeið, fer að hyggja að þeirri stöðu, sem skoðana-
kannanir sýna að komin er upp í Evrópumálunum,
er það til með að kúvenda og taka kúrsinn í gagn-
stæða átt miðað við þá sem síðast var mörkuð.“
Oddur Ólafsson í Tímanum 19. mars.
ESB - Noregur og ísland
„Þótt sjávarútvegur vegi ekki þungt í þjóðarbú-
skap Norðmanna skiptir hann öllu máh í Norður-
Noregi alveg eins og hér á íslandi. Andstaðan viö
aðild Norðmanna aö Evrópusambandinu var mest í
Noröur-Noregi á sínum tíma og hún á áreiðanlega
eftir að verða mest þar nú. ... Þeir sem nú eru að
hefja baráttu fyrir aðild islands að ESB á grundvelli
þeirra samninga, sem Norðmenn hafa gert ættu því
að hugsa sinn gang svolítið betur.“
Ur forystugrein Mbl. 20. mars.
Kosið á haustdögum?
„Erfiðleikarnir í sambúð stjórnarflokkanna
verða ljósari með hverjum deginum sem hður. ...
Erfitt árferði á nokkum þátt í vanda ríkisstjórnar-
innar en einkum er hann þó sprottinn af því aö svo
uppsker hver sem hann sáir. Ríkisstjórnin lagöi af
stað með stefnumið sem ekki hafa gengið upp og í
ergelsi af þeim sökum hefur trúnaður og traust sam-
starfsflokkanna á stjórnarheimilinu rokið út í veður
og vind. Engum þarf því að koma á óvart þótt kosiö
verði til Alþingis með haustinu.“
Úr forystugrein Dags 15. mars.