Dagblaðið Vísir - DV - 26.03.1994, Blaðsíða 12

12
LAUGARDAGUR 26. MARS 1994
Erlend bóksjá
Metsölukiljur
Bretland
Skáldsögur:
1. Catherine Cookson:
The Year of the Virgins.
2. Thomas Keneally:
Schintfler’s List.
3. Vikram Seth:
A Suitable Boy.
4. George Eliot:
IVliddlemarch.
5. Joanna Trollope:
The Rector's Wife.
6. John Grisham:
The Petican Brief.
7. Terry Pratchett:
Johnny and the Dead.
8. „The New Virginia
Andrews":
Twilight’s Child.
9. Elizaboth George:
Missing Joseph.
10. Jean Marsh:
The House of Eliott.
Rit aimenns eölis:
1. Jung Chang:
Wild Swans.
2. Alan Clark:
Diaries.
3. Brian Keenan:
An Evil Cradlíng.
4. Níck Hornby:
Fever Pitch.
5. Gerry Conlon:
Proved Innocent.
6. Duncan Campbell:
The Underworld.
7. Stephen Fry:
Paperweight.
8. James Herriot:
Every Living Thing.
9. Karen Armstrong:
A History of God.
10. Stephen Briggs:
The Streets of
Ankh-Morpork,
(Byggt á The Sunday Times)
Danmörk
Skáldsögur:
1. Peter Hoeg:
Froken Smillas
fornemmelse for sne.
2. Mary Weslcy:
En tvivlsom affaare.
3. James Ellroy:
Sorte Ðahlia.
4. Robert Goddard:
Fra billede til billede.
6. Laura Esquivel:
Hjerter i chili.
6. Peter Heeg:
Forestilling om det 20.
árhundrede.
7. Peter Hoeg:
Fortsellinger om natten.
{Byggt á Politiken Sondag)
Vinsældir
Steinbecks
Margir bandarískir bókmennta-
gagnrýnendur litu John Steinbeck
hornauga í lifanda lífi. Hann féll ein-
hvem veginn ekki að formúlum
fræðinganna sem töldu verk hans
afar misjöfn að gæðum. Hins vegar
náði Steinbeck fljótt miklum vin-
sældum meðal almennings, jafnt les-
enda sem leikhúsgesta. Og þótt nú
séu liðin hátt í þrjátíu ár síðan hann
lést hafa vinsældir verka hans síður
en svo dalað.
Ævistarf Steinbecks er mikið að
vöxtum. Hann sendi frá sér 18 skáld-
verk og 13 rit almenns eðlis. Heildar-
útgáfa á verkum hans er í 26 bindum.
Skáldsögurnar hafa verið þýddar á
meira en ijörutíu tungumái og flest
verkanna eru enn fáanleg í bóka-
verslunum víða um heim. Sumar
seljast grimmt. Ljósasta’dæmið um
það er The Grapes of Wrath (Þrúgur
reiðinnar) sem selst í um 50 þúsund
eintökum á hverju ári í Bandaríkjun-
um einum. Leikritin eru enn sett á
svið og fá góða aðsókn.
Steinbeckverðlaunin
Þessa dagana koma út í Bretlandi
tvær bækur sem varpa ljósi á ævi
Steinbecks
Annars vegar safn bréfa hans í
bókinni Steinbeck: A life in Letters,
en henni er m.a. ritstýrt af Elaine
Steinbeck, ekkju skáldsins.
Steinbeck skrifaði ósköpin öll af
bréfum; til vina og kunningja, eigin-
kvenna (hann var þrígiftur) og
barna, annarra rithöfunda, umboðs-
John Steinbeck og Elaine, þriðja
kona hans, sjást hér ásamt formanni
Nóbelsstofnunarinnar i Stokkhólmi
árið 1962 - þegar Steinbeck fékk
bókmenntaverðlaun Nóbels.
manna, útgefenda og ýmissa áhrifa-
manna í bandarísku þjóðlífi - þar á
meðal til nokkurra forseta Banda-
ríkjanna.
Einn breskra gagnrýnenda komst
svo að orði að bréfasafn þetta væri
eins og ævintýrasaga aflestrar. Elstu
bréfin er frá þvi upp úr fyrri heims-
styrjöidinni þegar Steinbeck var
Umsjón
Elías Snæland Jónsson
ungur og fátækur byrjandi á rithöf-
undabrautinni. Þau síðustu skrifaði
hann skömmu fyrir andlátið árið
1968.
Hins vegar er það ævisagan John
Steinbeck eftir bandarískt skáld, Jay
Parini. í þessari bók, sem hefur
reyndar fengið nokkuð misjafna
dóma í Bretlandi, rekur Parini ævi
og störf Steinbecks og leggur mat á
gildi verka hans.
Af þessu tilefni hafa breskir útgef-
endur Steinbecks og ekkja hans,
Elaine, sameinast um að veita ný
bókmenntaverðlaun. Upphæð sú
sem sigurvegarinn fær er vegleg;
jafngildir ríflega einni milljón ís-
lenskra króna.
Þessi verðlaun eiga að fara til rit-
höfundar sem er innan við fertugt
og skrifar „í anda Steinbecks" skáld-
verk sem tekur á málum sem honum
voru hugleikin - fátækt, kynþáttafor-
dómum og póhtísku óréttlæti.
Heldur merkinu á lofti
Elaine var þriðja kona Johns
Steinbecks. Þegar þau hittust í Kali-
forníu var hann nýskihnn öðru
sinni. Hún var hins vegar gift banda-
rískum leikara.
„Hann var mjög óhamingjusamur
og sagði við mig: „Ég veit ekki hvort
ég get nokkru sinni elskað aðra konu
eða skrifað aðra bók.“ Við urðum
ástfangin og fluttum til New York.
Áður en ég var búin að taka leirtauið
upp úr kössunum var hann sestur
við borðið og farinn að skrifa East
of Eden,“ sagði hún í viðtali við The
Times í Lundúnum.
Þar kemur fram að allt frá dauða
Steinbecks hefur Elaine helgað líf
sitt verkum hans og minningu og er
óþreytandi að halda merki hans hátt
á lofti.
MetsÖlukiljur
Bandaríkin
Skáldsögur:
1. John Grisham:
The Clíent.
2. Thomas Keneally;
Schindler’s List.
3. John Sandford:
Winter Prey.
4. LaVyrie Spencer;
November of the Heart.
5. Dean Koontz:
Winter Moon.
6. Peter Straub:
The Throat......
7. Lilian Jackson Braun.
The Cat Who Went ínto
the Closet.
8. Julie Garwood:
Saving Grace.
9. Kevin J. Anderson:
Jedi Search.
10. Steve Martini:
Prime Witness.
11. V.C. Andrews:
Ruby.
12. Catherine Coulter;
Lord of Raven’s Peak.
13. Richard North Patterson:
Degree of Guilt.
14. Harold Coyle:
The Ten Thousand.
15. Fern Michaels:
Texas Sunrise.
Rit almenns eðlis:
1. Thomas Moore:
Care of the Soul.
2. M. Scott Peck:
The Road Less Travelled.
3. Maya Angelou:
I Knowwhy theCaged Bird
Sings.
4. Joan W. Anderson:
Where Angels Walk.
5. Gail Sheehy:
The Silent Passage,
6. Peter Mayle:
A Year in Provence.
7. Benjamin Hoff:
The Tao of Pooh.
8. Aphrodite Jones:
Cruel Sacrifice.
9. H.G. MooreSi J.L. Galloway:
We Were Soldiers
Once.. .and Young.
10. Rush Limbaugh:
The Way Things Ought
to Be.
11. Randi Reisfeid:
The Kerrigan Courage.
12. Benjamin Hoff;
The Te of Piglet.
13. Martin L. Gross:
A Call for Revolution.
14. Deborah Tannen:
You Just Don’t Understand.
15. Ann Rule;
Everything She ever
Wanted.
(Byggt á New York Times Book Review)
Vísindi
Allir eru sammála
um hvað fallegt er
Liklegt má telja að öllum finnist Ijósmyndafyrirsætan Claudia Schiffer falleg
kona.
Maöurinn
og forveri
lifðu saman
Huganlegt er talið að fyrstu
kynslóðir þeirrar tegundar
mannsins sem nú er uppi, Homo
Sapiens, hafi lifað á sama tíma í
Kína og einn af forfeörum
mannsins, tegundin Homo Erect-
us,
Vísindamenn hafa komist að
því aö hauskúpa, sem fannst í
norðausturhluta Kina, er um 200
þúsund ára gömul og er hún því
ámóta gömul og síðustu Homo
Erectusarnir í Kina.
Homo Erectus var næst á und-
an Homo Sapiens og hafa vísinda-
menn velt því fyrir sér hvort teg-
undirnar hafi verið uppi samtím-
is.
Fleiri stúlku-
börn í fjölkvæni
Bandarískur mannfræðing-
urnn John Whiting hefur með
rannsóknum sínum á sjö ætt-
flokkum í Kenya komist að þeirri
niöurstöðu að maður sem á marg-
ar eiginkonur eignast fleiri dætur
en syni. Einnar konu karlar eígn-
ast aftur á móti fleiri syni.
Orsakanna er að leita til þess
hvenær og hversu oft fjölkvænis-
karlinn á mök við eiginkonurnar.
Whiting segir að egg sem frjóvg-
ast í kringum tíraann fyrir egglos
verði oftar stúlkubörn en egg sem
fljóvgast á öðrum tiraa.
Umsjón
Guðlaugur Bergmundsson
Fólk um allan heim er almennt
sammála um hvað það er sem gerir
mannsandlit fallegt.
Kynlausar, óvilhallar tölvur voru
notaðar til að komast aö niðurstöðu
í málinu og hún er þessi: Fallegar
konur eru með há kinnbein og stór
aUgu. Aðlaðandi karlmenn eru með
sterklega höku.
Þannig er þetta alls staðar, eða svo
segir að minnsta kosti í skýrslu
þreskra og japanskra sálfræðinga
sem birtist í vísindatímaritinu Nat-
ure.
Vísindamenn við háskólann í St.
Andrews í Skotlandi og við Oteman
Gakuin háskólann í Osaka í Japan
sögðu að rannsókn þeirra væri við-
bót við niðurstöður fyrri rannsókna
þar sem „falleg" andlit voru alla
jafna þau þar sem hlutfóllin voru
„venjulegust".
í nýju rannsókninni voru tölvur
notaðar til að búa til myndir sem
byggðust á ljósmyndum af raunveru-
legu fólki. Hún leiddi í ljós að fólki
fannst andlit meira aðlaðandi ef
ákveðnir drættir í „meöalandliti"
voru skerptir.
„Andlitin sem þóttu hvað mest að-
laðandi voru meö hærri kinnbein,
mjórri kjálka og stærri augu en
meðalandlitin. Á aðlaðandi andlitun-
um var einnig styttra milli munns
og höku og milli nefs og munns,“
segir í greininni.
„Það sem við gerðum var að skoða
andlit sem þegar hafa verið úrskurð-
uð aðlaöandi," sagði David Perrett
við háskólann í St. Andrews. „Við
ýktum síðan aðlaðandi andlitsdrætt-
ina.“
Þeir tóku aðlaðandi andlitshlutana,
svo sem stór augu eöa sterklega
höku, og stækkuðu þá aðeins. Og það
var eins og við manninn mælt; þátt-
takendur í rannsókninni voru hrifn-
ari af „ýktu“ andlitunum.
Perrett sagði hins vegar að þetta
gengi aðeins upp að vissu marki; eft-
ir það væri hætta á aö afraksturinn
yrði skrímsli með risastór augu.
Perrett sagði að ekki væri ljóst
hvers vegna fólki fyndist sumir and-
litsdrættir aðlaðandi. „Aðlaðandi
andlitsdrættir kunna að benda til
kynferðislegs þroska og frjósemi eða
tilfinningalegs tjáningarkrafts," seg-
ir í greininni í Nature.
Ekki er munur milli menningar-
svæða á því hvaö mönnum finnst
fallegt. Japanskir þátttakendur og
hvítir voru sammála um hvaða and-
lit þeim fannst falleg og þykir það
benda til þess að fagurfræðilegt mat
á andlitsgerðum sé svipað á ólíkum
menningarsvæðum.
En það er ekki nóg að vera bara
sætur. „Eitt er að hafa andlit eins og
grísk gyðja en það þarf miklu meira
til að vera aðlaðandi."
Haframjöl
gegn
háþrýstingi
Þaö er alveg dagsatt sem ömm-
ur og mömmur hafa verið að
reyna að telja börnunum trú um:
hafragrauturinn er meinhollur.
Vísindamenn hafa komist að
því að borði menn eina skál af
haframjöli eða bókhveiti á
morgnana geta þeir haldið blóð-
þrýstingnum niðri. Þegar hafa
verið leiddar líkur að því að
haframjölið minnki kólesteról-
magn í blóði.
Menn hafði lengi grunað að
haframjölið lækkaði blóðþrýst-
inginn en ekki haíði fengist staö-
festing á þvi fyrr en nú, í rann-
sókn sem gerð var á vegum Johns
Hopkins-háskólans í Bandaríkj-
unum.
Kolmónoxíð
erá
undanhaldi
Kolmónoxíömagn í andrúms-
loftinu er nú á undanhaldi eftir
stöðuga aukningu undanfarin
íjörutíu ár. Samkvæmt skýrslu
vísindamanna við Coloradohá-
skóla minnkaði kolmónoxiðið um
átján prósent á tímabilinu júni
1991 til jafnlengdar 1993.
Skýrslan birtist í nýútkomnu
hefti tímaritsins Science og þar
segir að ástandið í gufuhvolfl
jarðarinnar fari hægt batnandi.
Þá hefur orðið vart vlð minna
magn þriggja svonefndra gróður-
húsalofttegunda sem stuðla að
auknum hita í andrúmsloftinu.