Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1994, Page 12

Dagblaðið Vísir - DV - 30.04.1994, Page 12
12 LAUGARDAGUR 30. APRÍL 1994 Erlend bóksjá Bretland Skáldsögur: 1. Thomas Keneally: Schindler's List. 2. Jeffrey Archer: Honour among Thieves. 3. Vikram Seth: A Suitable Boy. 4. James Clavell: Gal-Jin. 5. Jackie Cotlins: American Star. 6. Catherine Cookson: The Year of the Virgins. 7. P.D. James: The Chíldren of Men. 8. Joanna Trollope: The Rector's Wife. 9. Terry Brooks: The Talismans of Shannara. 10. Terry Pratchett: Johnny and the Dead. Rit almenns eðlis: 1. J. McCarthy 8i J. Morrell: Some Other Rainbow. 2. Jung Chang: Wild Swans. 3. Alan Clark: Diaries. 4. Gordon West: Jogging Round Majorca. B. Brian Keenan: An Evil Cradlíng. 6- Stephen Fry: Paperweight. 7. Nick Hornby: Fever Pitch. 8. William Dalrymple: Cíty of Djinns. 9. James Gleíck: Genius. 10. Christopher Hiiton: Torvill and Dean. (Byggt á The Sunday Times) Danmörk Skáldsögur: 1. Peter Hoeg: Froken Smillas fornemmelse for sne. 2. Míchael Crichton: Kuglen. 3. Bjarne Reuter: En rem af huden. 4. P.G. Wodehouse: Lad PSmith klare den. 5. Toni Morrison: Sula 6. John Grisham: Pelikan Notatet. 7. Kazuo Ishiguro: Resten af dagen. (Byggt á Politiken Sendag) Frá nasistum til mafíósa Þessar tvær spennusögur, Thunder Point og Pronto, eiga efnislega fátt sameiginlegt. Önnur sækir sögukjarn- ann í atburöi síðari heimsstyrialdar- innar. Hin gerist í heimi glæpa og lög- gæslu í Bandaríkjum nútimans. Sögumar eru hins vegar báðar, hvor með sínum hætti, vel gerðar, læsilegar og spennandi. Martin Bormann og hertoginn af Windsor Jack Higgins hefur sótt efnivið í bestu spennusögur sínar til síðari heimsstyijaldarinnar. Hann sló fyrst í gegn með þeirri frægu sögu The Eagle has Landed sem fjallar um til- raunir þýskra nasista til að ráða Winston Churchill, forsætisráðherra Breta, af dögum. Hann hefur síðan samið fjölda spennusagna og þær bestu hafa teng- ingu við sögulega atburði. Þótt Thunder Point gerist að lang- mestu leyti í nútímanum eru rætur söguþráðarins í löngu liðnum at- burðum. Higgins nýtir tvennt sem margir hafa lengi spáð í; annars veg- ar hugmyndir manna um að Martin Bormann, nánasti samstarfsmaður Adolfs Hitlers síðustu ár stríðsins, hafi komist lífs af í lok heimsstyrjald- arinnar og flúið til Suður-Ameríku. Hins vegar gælur hertogans af Windsor, sem sagði af sér sem kon- ungur Bretlands til að geta kvænst konunni sem hann elskaði, við Adolf Hitler og nasista. Hér segir frá því þegar áhugakafari finnur þýskan kafbát á hafsbotni. í bátnum finnur hann dagbók sem gefur til kynna að Bormann hafi Umsjón: Elías Snæland Jónsson komist meö bátnum til Karíbahafs- ins og haft í fórum sínum eldfimt skjal, pólitískt séð, undirritað af her- toganum af Windsor. Þegar þetta fréttist hefst æðisgengið kapphlaup þeirra sem hagsmuna eiga að gæta til að verða fyrstur til að komast yfir umrædd gögn. Áflótta undan mafíósum og löggu Elmore Leonard er einn virtasti spennusagnahöfundur Bandaríkj- anna um þessar mundir. Sögur hans gerast í undirheimum bandarískra stórborga. Söguhetjumar era gjarn- an einkaspæjarar eða glæpamenn. í Pronto segir frá Harry Arno sem hefur um langt árabil rekið ólöglegan veðbanka í Miami Beach í umboði kunns mafíuforingja. Hann hefur auðgast vel á þessum viðskiptum og komið fiármunum fyrir í erlendum bönkum. En þegar lögreglan fær áhuga á mafíuforingjanum lendir Harry á milli steins og sleggju. Lögreglan vill neyða hann til að hjálpa sér við að sanna sakir á mafíósann sem bregst við með því að fyrirskipa aftöku Harrys. Honum tekst að vísu að flýja til útlanda en fljótlega eru bæði fyrr- um glæpafélagar hans og lögreglan á eftir honum. Sagan er létt og skemmtileg og at- burðarásin hröð og spennandi. Það má mæla með báðum þessum sögum sem ágætri afþreyingu í kom- andi sumarleyfi. THUNDER POINT. Höfundur: Jack Higglns. Signet, 1993. PRONTO. Höfundur: Elmore Leonard. Dell, 1994. Metsölukiljur Bandaríkin Skáldsögur: 1. John Grisham: The Client, 2. Thomas Keneally: Schindler's List. 3. Belva Plain: Whispers. 4. Larry McMurtry: Streets of Laredo. 5. Sue Grafton: ,,J" is for Judgement. 6. John Jakes: Homeland. 7. Amanda Quick: Deception. 8. James A. Michener: Mexico. 9. Mary Higgins Clark: l'll Be Seeing You. 10. Sue Miller: For Love. 11. Larry Bond: Cauldron. 12. Barbara Kingsolver: Pigs in Heaven. 13. Robert B. Parker: Paper Doll. 14. Greg lles. Spandau Phoenix. 15. Catheríne Marshall: Christy. Rit almenns eðlis: 1. Thomas Moore: Care of the Soul. 2. M. Scott Peck: The Road Less Travelled. 3. Deborah Laake: Secret Ceremonies. 4. Joan W. Anderson: Where Angels Walk. 5. Maya Angelou: I Know why theCaged Bird Sings. 6. Aphrodite Jones: Cruel Sacriflce. 7. Peter Mayle: A Year in Provence. 8. Benjamin Hoff: The Tao of Pooh. 9. Gait Sheehy: The Silent Passage. 10. Deborah Tannen: You Just Don't Understand. 11. Rush Limbaugh: The Way Things Ought to Be. 12. Bernie S. Siegel: Love, Medicine, and Miracles. 13. Gerry Conion: In the Name of the Father. 14. Peter Mayle: Toujours Provence. 15- Benjamin Hoff: The Te of Piglet. (Byggt á New York Times Book Review) Vísmdi Þiing frumefni finn- ast í himingeimnum Vísindamenn rýna út i geiminn i leit að þungum frumefnum. Brokkálið gegn krabba George Bush, fýrrum forseti Bandaríkjanna, lá ekkert á þeirri skoöun sinni að honum þætti brokkálið vont, gerði það reyndar útlægt úr Hvíta húsinu. Vísinda- menn verða hins vegar hrifnari af þvi með hvetjum deginum sem líður vegna góðra eiginleika þess í baráttunni gegn krabbameini. í nýlegri rannsókn visinda- manna við Johns Hopkins há- skólann í Bandaríkjunum kemur fi-am að efni eitt sem finnst í brokkáli er duglegt við aö vernda dýr gegn krabbameini. Framfarir í eðlisfræði kunna að opna nýjar leiðir fyrir notkun leysigeisla, allt írá því að nema mengun í andrúmsloftinu til rat- sjártækja sem forða bílum frá því að lenda í árekstrum. Bylgjulengd hefðbundinna leysigeisla, sem eru notaðir m.a. í stafrænum boðskiptakerfum og í geislaspilurum, er á milli þess að vera næstum innrauð og sýni- leg en nýi leysigeislinn er allur á innrauða sviðinu, Vísindamenn segja að beina megi hinum nýju leysigeislum að reykháftim verksmiðja og mæla magn eitraöra lofttegunda. Eðlis- fræðingar hafa lokið miklu lofs- orði á hina nýju tækni. Umsjón Guðlaugur Bergmundsson Stjömufræðingar um allan heim eru nú í sjöunda himni þar sem búið er að gera við Hubble geimsjónauk- ann. En Hubble var þó langt frá því að vera gagnslaus áður en sjón hans var leiðrétt. Sfiörnufræðingur einn uppgötvaði nefnilega nýlega, með aðstoð gagna frá Hubble frá því fyrir viðgerðina, þyngstu frumefnin sem nokkru sinni hafa fundist handan sólkerfisins okkar. Meira en 98 prósent alls þess sem stjörnufræðingar geta séð í alheimin- um er gert úr aðeins tveimur af létt- ustu frumefnunum, vetni og helíum. Þrátt fyrir áralanga rýni út í ómæl- isvíddir geimsins höfðu vísindamenn þó ekki fundið neitt þyngra en tin en í kjama þess eru 50 róteindir. Og það var Hubble sem kom auga á tinið. Jason Cardelli við Wisconsin há- skólann í Madison hefur hins vegar fundið vott af miklu þyngri frumefn- um, blýi og þallíni, sem hafa annars vegar 82 róteindir og hins vegar 81 róteind í kjama sínum. Frumefni þessi fundust í risastóru gasskýi í fiögur hundruð ljósára fiarlægð frá jörðu. Cardelh fann ummerki eftir þessi þungu frumefni með því að rannsaka ljós frá sfiömu sem fengið hefur nafniö Zeta Ophiuchi en hún er hin- um megin við gasskýið, í fimm hundmð ljósára fiarlægð. Ef ljós frá stjömu fer í gegnum gasský á leið sinni til jarðar drekka atóm og mó- lekúi í skýinu hluta ljóssins í sig. Sérhvert frumefni í skýinu drekkur aöeins í sig Ijós af ákveðinni bylgju- lengd og það veröur til þess að eyður myndast í htrófi stjörnunnar. Mjög nákvæm litrófssjá um borð í Hubble greindi einkenni blýs og þallíns í lit- rófi útfiólublás ljóss sem skein frá Zeta Ophiuchi í gegnum skýið. Öll frumefni í alheiminum, nema vetni, helíum og kannski litíum, sem öll mynduðust við Miklahvell, eru mynduö inni í sfiörnum eða við sprengingu sprengistjama. Fræði- menn hafa spáð fyrir um hversu hratt stjömur mynda mörg af þyngri frumefnunum en ekki hefur verið hægt að fylgjast með því úti í himin- geimnum. „Við höfum gert þá grundvallar- uppgötvun að þessi efni eru þarna til staðar og að hægt sé að fylgjast með þeim. Næsta skref er að kanna hvemig þau dreifast um stjömuþok- una,“ segir Cardelii. Hann gerir ráð fyrir að þau þrjátíu frumefni, sem eru milli tins og tallíns í lotukerfinu, séu einnig til úti í geimnum og að einhver þeirri muni einhvern tímann sjást. Sýnileg baktería í Bakteríur eru alla jaína svo litl- ar að mannlegt auga fær ekki greint þær nema með aðstoð smá- sjártækninnar. Kvikindi þessi eru venjulega 0,5 til 5 míkrómetr- ar en við getum ekki greint neitt sem er minna en 100 míkrómetr- ar, eða tíundi hluti úr millimetra, að lengd. Nú hefur hins vegar fundist baktería sem er 600 míkrómetrar aö lengd og er hún þar með lengsta baktería sem vitaö er um. Hún fannst í þörmum fisks nokk- urs í Rauða hafinu. Steinaldar- maður áflótta Steinaldarmaðurinn sem fannst vel varöveittur í ís í Ölpun- um árið 1991 var á flótta frá þorpi sínu og lést aðeins nokkrum kíló- metrum frá takmarki sínu fyrir 5300 árum. Vísindamennirnir sem rann- saka líkamsleifar Ötzis, eins og þeir kalla steinaldarmanninn, hafa uppgötvað mannabústað skammt frá þeim staö þar sem ferðalangurinn gaf upp öndina. Fijókorn sem fundist hafa á föt- um Ötzis og verkfærum benda til þess að hann hafi verið frá Suö- ur-Tíról. Að öllum líkindum var þorpið hans í Venostadálnum, um tuttugu kílómetra frá þeim stað þar sem hann lést.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.